Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu tužilac je izjavio blagovremenu reviziju, s pozivom na odredbu člana 404. Zakona o parničnom postupku.

Vrhovni kasacioni sud je ocenio da je revizija tužioca izuzetno dozvoljena, s obzirom na to da je u sličnoj činjeničnoj i pravnoj situaciji doneto više odluka kojima je drugačije odlučeno o istovrsnom tužbenom zahtevu, zbog čega je odlučio kao u prvom stavu presude, na osnovu člana 404. stav 2. Zakona o parničnom postupku – ZPP („Službeni glasnik RS“, br.72/11, 49/13-US, 74/13–US, 55/14, 87/18, 18/20).

Odlučujući o izjavljenoj reviziji u smislu člana 408. ZPP, Vrhovni kasacioni sud je ocenio da je revizija tužioca osnovana.

U postupku sprovedenom pred nižestepenim sudovima nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac je zaključio ugovor o izgradnji kanalizacione mreže sa Mesnom zajednicom Tibužde, koja je formirala Centralni režijski odbor za izgradnju kanalizacione mreže u selu Tibužde. Po tom ugovoru tužilac je izvršio uplatu iznosa od 70.850,66 dinara, a tužena mesna zajednica nije izgradila kanalizacionu mrežu u ugovorenom roku od 18 meseci. Tri godine kasnije, 11.06.2012. godine, zaključen je ugovor između Režijskog odbora Mesne zajednice Tibužde kao investitora, JP „Direkcija za razvoj i izgradnju grada Vranja“ kao suinvestitora i Privrednog društva „Nogatami“ d.o.o. iz Trgovišta kao izvođača radova, radi izgradnje fekalne kanalizacione mreže u selima Zlatokop i Tibužde, a u pogledu finansiranja ove izgradnje ugovoreno je da će mesne zajednice u svojstvu investitora finansirati izvođače radova u srazmeri od 67%, a javno preduzeće kao suinvestitor u srazmeri od 33% ugovorenog iznosa. Izvođač radova tužio je suinvestitore radi duga pred Privrednim sudom u Leskovcu u predmetu P 107/2017, u kom je 26.12.2017. godine zaključeno poravnanje tako što su se mesne zajednice Zlatokop i Tibužde i Grad Vranje (kao osnivač JP „Direkcije za izgradnju grada Vranja“ koja je 2016. godine otišla u likvidaciju) obavezali da isplate izvođaču radova iznos glavnog duga i kamate sa troškovima postupka u šest jednakih mesečnih rata od kojih prva dospeva 15.01.2018. godine. Investitoru Gradu Vranju izdata je građevinska dozvola 20.02.2019. godine za izgradnju infrastrukturnog objekta – prve faze sekundarne kanalizacione mreže u selima Zlatokop i Tibužde. Tužilac nalazi da je i tuženi Grad Vranje obavezan da mu vrati iznos od 70.850,66 dinara s obzirom da kanalizaciona mreža nije ni započeta.

Pri ovako utvrđenom činjeničnom stanju, nižestepeni sudovi su zaključili da tužbeni zahtev tužioca prema tuženom Gradu Vranju nije osnovan, pošto taj tuženi nije zaključio ugovor sa tužiocem, koji je ugovor zaključio sa Mesnom zajednicom Tibužde. Pošto tuženi Grad Vranje nije primio novčana sredstva od tužioca, te nije stupio u obligaciono-pravni odnos sa tužiocem, ne postoji ni njegova odgovornost zbog neispunjenja ugovora od 01.06.2009. godine. Taj tuženi, dakle nije stekao imovinu od tužioca, te nema mesta primeni člana 210. i 414. Zakona o obligacionim odnosima i solidarnog obavezivanja tuženog Grada Vranja. Iako je mesna zajednica korisnik budžetskih sredstava Grada Vranja, ona ima svojstvo pravnog lica i u okviru prava i dužnosti utvrđenih Statutom i Odlukom o osnivanju, ona je kao takav subjekat zaključila ugovor sa tužiocem o subvencioniranju za izgradnju kanalizacione mreže.

Ovakva pravna argumentacija nižestepenih sudova, po mišljenju Vrhovnog kasacionog suda, nije prihvatljiva. Prema Zakonu o lokalnoj samoupravi, organ lokalne samouprave - Skupština odlučuje o osnivanju javnog preduzeća za zadovoljavanje javnih interesa (član 32). U nadležnosti Skupštine Grada Vranja nalazi se i ovlašćenje za osnivanje i ukidanje mesnih zajednica, uključujući i donošenje verifikacije vođenja samodoprinosa, shodno članovima 72. i 75. Zakona o lokalnoj samoupravi. U izgradnji kanalizacione mreže koja predstavlja dobro od opšteg interesa, shodno stavu drugom člana 11. Zakona o javnoj svojini, učestvovao je i Grad Vranje kao osnivač JP „Direkcije za izgradnju grada Vranja“. Kanalizaciona mreža nije završena. Tužilac je na ime izgradnje mreže uplatio određeni deo sredstava. Njegovo domaćinstvo nije priključeno na kanalizacionu mrežu, jer ista nije ni izgrađena. Račun Mesne zajednice Tibužde već duže vreme je blokiran i očigledno je da tužilac ne može od tog tuženog da povrati uplaćeni novac, bez obzira na postojanje pravnosnažne presude kojom je tužena Mesna zajednica Tibužde obavezana da tužiocu vrati uplaćeni novac. Cilj ugovora o izgradnji kanalizacione mreže nije postignut i tužilac ima pravo da traži vraćanje uplaćenog novca. Tuženi Grad Vranje je, kao osnivač Mesne zajednice Tibužde, solidarno odgovoran sa tuženom mesnom zajednicom. Ta odgovornost je supsidijarnog solidarnog karaktera. Ako nema novca na računu mesne zajednice, što je nesporno, onda obaveza isplate uplaćenog iznosa prelazi na teret osnivača mesne zajednice – Grada Vranja. Takav je pravni stav izražen i u odluci Ustavnog suda Už 3923/2016 od 19.07.2018. godine kao i u odluci Evropskog suda za ljudska prava Rafailović i Stevanović protiv Srbije (predstavke broj 38629/07 i 23718/08, st. 62-67, 80-83) od 16.06.2015. godine. Iz navedenih razloga, jasno proizlazi da pravno stanovište nižestepenih sudova o neosnovanosti tužbenog zahteva tužioca prema Gradu Vranju zbog nedostatka pasivne legitimacije nije prihvatljivo.

U ponovnom postupku, prvostepeni sud će imati u vidu sve na šta mu je ukazano ovim rešenjem, po istom će postupiti, utvrditi da li je u međuvremenu došlo do izgradnje i završetka izgradnje kanalizacione mreže, te da li je domaćinstvo tužioca prikačeno na kanalizacionu mrežu i ukoliko nije, odlučiti o osnovanosti tužbenog zahteva i u odnosu na tuženi Grad Vranje.

Na osnovu iznetog, primenom člana 416. stav 2. ZPP, odlučeno je kao u drugom stavu izreke.

Predsednik veća – sudija

Branislav Bosiljković,s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić