Republika Srbija
VRHOVNI KASACIONI SUD
Rev 8200/2022
06.10.2022. godina
Beograd

U IME NARODA

Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: Marine Milanović, predsednika veća, Vesne Stanković i Branke Dražić, članova veća, u parnici tužilje AA iz ..., koju zastupa Slavica Rosić, advokat iz ..., protiv tuženog BB iz ..., čiji je punomoćnik Violeta Bojović, advokat iz ..., radi delimičnog lišenja roditeljskog prava, odlučujući o reviziji tuženog izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Kragujevcu Gž2 143/22 od 13.04.2022. godine, u sednici veća održanoj dana 06.10.2022. godine, doneo je

P R E S U D U

ODBIJA SE, kao neosnovana, revizija tuženog izjavljena protiv presude Apelacionog suda u Kragujevcu Gž2 143/22 od 13.04.2022. godine.

ODBIJA SE kao neosnovan zahtev tuženog za naknadu troškova revizijskog postupka.

O b r a z l o ž e nj e

Prvim stavom izreke presude Osnovnog suda u Kragujevcu P2 530/20 od 24.11.2021. godine usvojen je tužbeni zahtev, pa je tuženi delimično lišen roditeljskog prava nad maloletnom VV u pogledu davanja saglasnosti za promenu prebivališta deteta i to iz Republike Srbije u Republiku ..., kao i u pogledu promene prebivališta na teritoriji Republike ... . Drugim stavom izreke odlučeno je da svaka stranka snosi svoje troškove postupka.

Prvim stavom izreke presude Apelacionog suda u Kragujevcu Gž2 143/22 od 13.04.2022. godine odbijena je kao neosnovana žalba tuženog i potvrđena presuda Osnovnog suda u Kragujevcu P2 530/20 od 24.11.2021. godine. Drugim stavom izreke odbijeni su kao neosnovani zahtevi parničnih stranaka za naknadu troškova žalbenog postupka. 

Protiv pravnosnažne drugostepene presude tuženi je blagovremeno izjavio reviziju zbog bitnih povreda odredaba parničnog postupka, pogrešno i nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja i pogrešne primene materijalnog prava.

Vrhovni kasacioni sud ispitao je pobijanu presudu shodno članu 408. ZPP („Službeni glasnik RS“ broj 72/11...18/20) u vezi sa članom 202. Porodičnog zakona, pa je ocenio da revizija tuženog nije osnovana.

U sprovedenom postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju Vrhovni kasacioni sud pazi po službenoj dužnosti. Neosnovani su revizijski navodi da je drugostepeni sud učinio bitnu povredu odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. u vezi sa članom 8. ZPP, s obzirom da činjenično stanje utvrđeno u prvostepenoj presudi odgovara dokazima izvedenim shodno članu 228. ZPP. Prema članu 407. stav 1. ZPP, revizija se ne može izjaviti zbog pogrešno i nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju iz vanbračne zajednice, koja je trajala od 2012. godine do 10.03.2019. godine, parnične stranke imaju zajedničku maloletnu ćerku VV, rođenu dana ... godine. Tuženi je radio u ..., poseduje dokumenta te države, a u Republici Srbiji je registrovao preduzetničku radnju za popravku i prodaju polovnih uređaja koje nabavlja u ... . Tuženi trenutno živi u kući svojih roditelja u Srbiji i u porodičnom dvorištu gradi kuću. Maloletna VV od rođenja živi sa majkom koja je nezaposlena i koja namerava da se sa detetom preseli kod svoje majke, koja kao zdravstveni radnik godinama živi i radi u ..., čemu se tuženi protivi smatrajući da bi promena životne sredine za dete bila stresna. Maloletna VV nije uključena u roditeljski konflikt, privržena je roditeljima, zadovoljna je načinom na koji se o njoj staraju, a u slučaju separacije sebe vidi sa majkom, sa kojom je sve vreme živela tokom očevog boravka i rada u ... . U razgovoru pred radnicima organa starateljstva maloletno dete je navelo da sa ocem nema redovne kontake, jer je on često odsutan iz Srbije, a majci i baki po majci privržena je, jer u ... redovno provodi godišnje odmore. Na zajednički razgovor dana 03.02.2020. godine, čiji mu je termin neposredno saopšten, tuženi nije pristupio. Iz izveštaja Gradske uprave ... na ..., prilikom kućne posete utvrđeno da majka tužilje sama živi u stanu površine 40m2, da je stan uredno održavan i podesan za posetu i trajni boravak deteta, zbog čega iste ne bi trebalo uskraćivati u interesu razvijanja zdravih veza bake i unuke. Centar za socijalni rad u Kragujevcu procenio je da je maloletna VV u uzrastu kada ima izraženiju spobosnost prilagođavanja i kapacitet za učenje i da se kod nje ne uočava bojazan zbog promene životne sredine. U razgovoru sa psihilogom dete je ocenjeno kao sposobno da se emotivno odredi prema stvarima koje mu se sviđaju ili ne sviđaju i izričito je izjavilo da bi volelo da se preseli u ..., saglasno čemu je zaključeno da intelektualni kapaciteti i socijalno-emocionalna zrelost maloletne VV pružaju garanciju uspešne životne adaptacije u novoj sredini.

Kod ovako utvrđenog činjeničnog stanja drugostepeni sud je ocenio, da je protivno žalbenim navodima, pravostepena presuda saglasna Konvencija o pravima detata („Službeni glasnik SRJ“ broj 15/90), te članu 260. stav 1. i članu 270. Porodičnog zakona, jer je na osnovu utvrđenog činjeničnog stanja ožalbena odluka doneta uz uvažavanje mišljenja organa starateljstva i najboljeg interesa maloletnog deteta. Okolnost da preseljenje u drugu državnu nije lična želja deteta bez uticaja je na pravilnost donete odluke imajući u vidu da je jasno izražena želja maloletne VV da se sa majkom preseli u ... motivisana urođenom emotivnom vezanošću za roditelja sa kojim kontinuirano živi od rođenja i bazičnom potrebnom za sigurnošću, a postojeći uzrast deteta od ... godina, komunikativnog i socijalno-emocionalno zrelog, ukazuju na apsolutnu adaptibilnost i lako uklapanje u novu školsku i opštu društvenu sredinu.

Prema stanovištu Vrhovnog kasacionog suda, neosnovano se revizijom osporava zaključak nižestepenih sudova o osnovanosti tužbenog zahteva za delimično lišenje tuženog roditeljskog prava u odnosu na maloletnu VV, koji je zasnovan na pravilnoj primeni materijalnog prava.

Članom 3. stav 1. Konvencije o pravu deteta propisano je da su u svim aktivnostima koje se tiču dece, od primarnog značaja interesi deteta bez obzira da li ih sprovode javne ili privatne institutcije za socijalnu zaštitu, sudovi, administrativni organi ili zakonodavna tela. Stavom 2. istog člana propisano je da se države članice obavezuju da detetu obezbede takvu zaštitu i brigu koja je neophodna za njegovu dobrobit, uzimajući u obzir prava i obaveze njegovih roditelja, zakonitih staratelja ili drugih pojedinaca, koji su pravno odgovorni za dete i preduzimaju u tom cilju sve potrebne zakonodavne i administrativne mere. Ova obaveza preuzeta je članom 6. stav 1. Porodičnog zakona, kojim je propisano da je svako dužan da se rukokvodi najboljim interesom deteta u svim aktivnostima koje se tiču deteta.

Odredbom člana 77. stav 3. Porodičnog zakona propisano je da jedan roditelj sam vrši roditeljsko pravo na osnovu odluke suda kada roditelji ne vode zajednički život, a nisu zaključili sporazum o vršenju roditeljskog prava.

Članom 266. stav 1. Porodičnog zakona propisano je da je u sporu za zaštitu prava deteta i u sporu za vršenje, odnosno lišenje roditeljskog prava, sud uvek dužan da se rukovodi najboljim interesom deteta.

Članom 270. Porodičnog zakona propisano je da je pre donošenja odluke o zaštiti prava deteta i o vršenju, odnosno lišenju roditeljskog prava, sud dužan da zatraži nalaz i stručno mišljenje organa starateljstva, porodičnog savetovališta ili druge ustanove specijalizovane za posredovanje u porodičnim odnosima.

Polazeći od utvrđenog činjeničnog stanja i imajući u vidu izveštaj nadležnog organa starateljstva, datog uz uvažavanje mišljenja maloletnog deteta koje je sposobno da izrazi svoje mišljenje sa kojim roditeljem i gde želi da živi, shodno uzrastu i polu deteta, njegovim željama, potrebana i emocijama, kao i procenjenu roditeljsku sposobnost oba roditelja, Vrhovni kasacioni sud je ocenio da je pravilan zaključak nižestepenih sudova da preseljenje u ... sa majkom, kao zakonskom zastupnicom kojoj je povereno samostalno vršenje roditeljskog prava, neće narušiti najbolji interes maloletne VV. Najbolji interes deteta, kojim je shodno citiranom članu 3. Konvencije o pravima deteta i članu 6. Porodičnog zakona sud dužan da se rukovodi u sporu za zaštitu prava deteta, predstavlja pravni standard koji se ceni s obzirom na uzrast i pol deteta, njegove želje i osećanja, zrelost i emotivne potrebe. Shodno članu 67. Porodičnog zakona roditeljsko pravo izvedeno je iz dužnosti roditelja i postoji samo u meri potrebnoj za zaštitu ličnosti, prava i interese deteta, te u situaciji kada se promena prebivališta ne odražava nepovoljno po dete i u bitnom ne utiče na mogućnost održavanja ličnih odnosa između deteta i roditelja koji ne vrši roditeljsko pravo, protivljenje promeni prebivališta detata, shodno člnau 78. stav 3. u vezi sa članom 82. stav 1. i 4. Porodčnog zakona, predstavlja razlog da se taj roditelj liši prava da odlučuje o promeni prebivališta detata.

Protivno revizijskim navodima, nižestepene odluke donete su uz dužnu pažnju i uvažavanje mišljenja deteta sposobnog da slobodno formira i izrazi svoje mišljenje (član 65. Porodičnog zakona), te uz poštovanje prava detata na obezbeđenje najboljih mogućih životnih, zdravstvenih i obrazovnih uslova (članovi 62. i 63. Porodičnog zakona), koje su saglasno članu 71. stav 1. Porodičnog zakona roditelji dužni detetu da obzebede prema svojim mogućnostima.

U skladu sa navedenom pravnom argumentacijom, po oceni Vrhovnog kasacionog suda revizijom se neosnovano osporava pravilnost primenjenog materijalnog prava.

Vodeći računa o razlozima pravičnosti, shodno članu 207. Porodičnog zakona, pravilno je doneta odluka o troškovima postupka, s obzirom da se o neophodnim izdacima nastalim povodom vođenja parnice po slobodnoj oceni odlučuje u svakom konkretnom slučaju.

Na osnovu člana 414. stav 1. ZPP, odlučeno je kao u prvom stavu izreke.