Vrhovni kasacioni sud u veću sastavljenom od sudija: Zvezdane Lutovac, predsednika veća, Dragane Marinković i Ivane Rađenović, članova veća, u vanparničnom predmetu predlagača AA i BB, oboje iz ..., protiv protivnika predlagača Grada Beograda, koga zastupa Gradsko pravobranilaštvo grada Beograda, sa sedištem u Beogradu i krajnjeg korisnika Direkcije za građevinsko zemljište i izgradnju Beograd JP Beograd, koju zastupa Gradsko pravobranilaštvo grada Beograda, radi određivanja naknade, odlučujući o reviziji krajnjeg korisnika izjavljenoj protiv rešenja Višeg suda u Beogradu Gž 26165/21 od 04.02.2022. godine, u sednici održanoj dana 09.11.2022. godine, doneo je

R E Š E NJ E

USVAJA SE revizija krajnjeg korisnika, UKIDAJU SE rešenja Višeg suda u Beogradu Gž 26165/21 od 04.02.2022. godine i Prvog osnovnog suda u Beogradu R1 73/21 od 31.05.2021. godine i predmet vraća prvostepenom sudu na ponovno suđenje.

O b r a z l o ž e nj e

Rešenjem Prvog osnovnog suda u Beogradu R1 73/21 od 31.05.2021. godine, stavom prvim izreke, određena je naknada za eksproprisane nepokretnosti – neizgrađeno građevinsko zemljište i to: kat. parcelu br. .../... površine 322 m2, livada treće klase upisana u LN br. ... KO ..., koja je eksproprisana u potpunosti rešenjem Odeljenja za imovinsko-pravne poslove Gradske opštine Voždovac, br. ... ...-.../... od 15.12.2014. godine koje je pravnosnažno 05.11.2019. godine i katastarske parcele br. .../... površine 1384 m2 i .../... površine 71 m2, upisane u LN br. ... KO ..., koje su eksproprisane u potpunosti rešenjem Odeljenja za imovinsko-pravne poslove Gradske opštine Voždovac broj ...-...-.../... od 11.10.2013. godine koje je pravnosnažno 16.10.2015. godine, sve (su)vlasništvo pok. VV čiji su pravni sledbenici predlagači, a u korist Direkcije za građevinsko zemljište i izgradnju Beograda JP iz Beograda, pa je ovaj krajnji korisnik obavezan da predlagačima na ime naknade za eksproprisane katastarske parcele isplati iznos od po 12.013.959,00 dinara, odnosno ukupno 24.027.918,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od dana donošenja odluke pa do isplate. Stavom drugim izreke, krajnji korisnik je obavezan da predlagačima na ime naknade troškova vanparničnog postupka isplati iznos od 173.000,00 dinara.

Rešenjem Višeg suda u Beogradu Gž br.26165/21 od 04.02.2022. godine, stavom prvim izreke, odbijene su kao neosnovane žalbe protivnika predlagača i krajnjeg korisnika i potvrđeno je navedeno prvostepeno rešenje u stavu prvom izreke. Stavom drugim izreke, isto rešenje je preinačeno u stavu drugom izreke, pa je krajnji korisnik obavezan da predlagaču AA iz ... na ime troškova parničnog postupka isplati iznos od 20.000,00 dinara.

Protiv navedenog pravnosnažnog rešenja donetog u drugom stepenu, krajnji korisnik je blagovremeno izjavio reviziju zbog pogrešne primene materijalnog prava.

Ispitujući pravilnost pobijanog rešenja na osnovu člana 408. ZPP („Sl. glasnik RS“, br.72/11, 18/20) u vezi člana 30. stav 2. ZVP-a, Vrhovni kasacioni sud je našao da je revizija osnovana.

Donošenjem pobijanog rešenja nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju katastarska parcela broj .../... površine 322 m2 upisana u LN br. ... KO ... i katastarske parcele br. .../... površine 1384 m2 i br. .../... površine 71 m2 upisane u LN br. ... KO ..., eksproprisane su u potpunosti pravnosnažnim rešenjima Odeljenja za imovinskopravne poslove Gradske opštine Vožodavac br. ...-.../... od 15.12.2014. godine i br. ...-.../... od 11.10.2013. godine čiji je nosilac prava korišćenja u udelu od 5881/11763 idealnih delova bio sada pok. VV. Na zaostavštini ostavioca pok. VV oglašeni su sa po ½ navedenih idealnih delova na predmetnim katastarskim parcelama, njegovi zakonski naslednici sinovi BB - predlagač drugog reda i sada pok. VV, čiji je zakonski naslednik ćerka AA – predlagač prvog reda. Taj njihov zajednički udeo faktički predstavlja po ¼ za svakog predlagača na celokupnoj površini od 1777 m2. Navedene katastarske parcele su eksproprisane u korist Grada Beograda, a za potrebe Direkcije za građevinsko zemljište i izgradnju Beograda JP iz Beograda, na osnovu Plana detaljne regulacije četiri MZ opština Zvezdara i Voždovac – naselje „Padina“ na nepokretnostima u KO Veliki Mokri Lug i KO Kumodraž i rešenja Vlade RS br.465-114/2012 od 19.01.2012. godine, kojim je utvrđen javni interes za eksproprijaciju zemljišta i objekata na zemljištu, radi izgradnje i regulacije javnih saobraćajnica kao primarne i sekundarne gradske saobraćajne mreže. Naknada za eksproprisane katastarske parcele ovde predlagačaima nije isplaćena. Na osnovu zapisnika o proceni tržišne vrednosti Poreske uprave – Opštine Voždovac od 15.05.2021. godine, sud je utvrdio da procenjena tržišna vrednost predmetnih katastarskih parcela koje spadaju u građevinsko zemljište iznosi 7.600,00 dinara po m2. Na osnovu nalaza i mišljenja sudskog veštaka građevinske struke datog primenom komparativnog pristupa, utvrđeno je da procenjena tržišna vrednost eksproprisanih katastarskih parcela, kao građevinskog zemljišta iznosi 230 evra, odnosno 27.043,00 dinara po m2.

Polazeći od utvrđenog činjeničnog stanja, prvostepeni sud je prihvatajući u potpunosti ovaj nalaz i mišljenje sudskog veštaka, odredio visinu novčane naknade za eksproprisane kat. parcele – neizgrađeno građevinsko zemljište u utvrđenom iznosu od po 12.013.959,00 dinara za svakog od predlagača. Odluku je zasnovao primenom članova 41. stav 2. i 42. Zakona o eksproprijaciji, i člana 132. ZVP. Obrazlažući razloge koji su ga rukovodili na prihvatanje procene tržišne cene eksproprisanih katastarskih parcela date u nalazu i mišljenju sudskog veštaka, ukazao je na stav Ustavnog suda zauzet u odluci Už 5686/11 u kojoj je ocenjeno da zadatak poreske uprave nije da određuje tržišnu cenu eksproprisane nepokretnosti, već da vrši njenu procenu. Te da iz odredbe člana 136. stav 2. ZVP-a proizlazi da pored procene koju je dala Poreska uprava, sud može da izvede i druge dokaze koje učesnici predlažu i da odredi veštačenje, ukoliko proceni da je to od značaja za određivanje visine naknade, a što je u konkretnom slučaju predlagač predložio.

Drugostepeni sud je prihvatio izloženo pravno stanovište prvostepenog suda, uz dodatnu argumentaciju da procenjena tržišna cena predmetnih katastarskih parcela koju je Poreska uprava procenila na iznos od 7.600,00 dinara po m2, predstavlja najniži iznos naknade eksproprisane nepokretnosti koju sud može odrediti, ali da to ne isključuje mogućnost ukoliko procena nije adekvatna, da se tržišna vrednost utvrdi drugim dokaznim sredstvima, što je u konkretnom slučaju učinjeno na osnovu nalaza i mišljenja sudskog veštaka. Bavio se i ocenom metodologije koju je sudski veštak primenio u određivanju tržišne cene predmetnih građevinskih parcela, smatrajući adekvatnim komparativni pristup, dat na bazi cene prometovane katastarske parcele broj .../... koja se nalazi u okruženju predmetnih katastarskih parcela .../... i .../... čija je tržišna cena iznosila 242 evra po m2, zbog čega je rukovodeći se tom cenom utvrdio tržišnu cenu za sve tri katastarske parcele u visini od 230 evra po m2.

Vrhovni kasacioni sud nalazi da je zbog pogrešne primene materijalnog prava činjenično stanje ostalo nepotpuno utvrđeno.

Odredbom člana 41. stav 2. Zakona o eksproprijaciji, propisano je da se visina naknade u novcu za eksproprisane nepokretnosti određuje prema tržišnoj ceni, prema okolnostima u momentu zaključenja sporazuma o visini naknade, a ako sporazum nije postignut, prema okolnostima u vreme donošenja prvostepene odluke o naknadi. Odredbom člana 42. stav 1. istog zakona, propisano je da se naknada za eksproprisano poljoprivredno zemljište i građevinsko zemljiše određuje u novcu prema tržišnoj ceni takvog zemljišta, ako zakonom nije drugačije propisano. Noveliranim stavom 2. iste odredbe, određeno je da procenu tržišne cene iz stava 1. ovog člana vrši organ nadležan za utvrđivanje poreza na prenos apsolutnih prava nepokretnosti.

Osnovano se revizijom krajnjeg korisnika ukazuje da je neprihvatljiva metodologija sudskog veštaka koji se bavio procenom tržišne cene predmetnih katastarskih parcela upoređivanjem sa tržišnom cenom onih katastarskih parcela koje su planirane za stambenu izgradnju, a navedene parcele za to nisu predviđene. Pored toga, osnovano se u reviziji ističe da je Poreska uprava prema zapisniku u spisima, procenu tržišne cene eksproprisanih katastarskih parcela vršila na osnovu podataka iz realizovanih kupoprodajnih ugovora po kojima je naplaćen porez na prenos apsolutnih prava i to onih ugovora koji za predmet imaju nepokretnosti iste vrste i na istoj – sličnoj lokaciji. To je obrazložena, a ne paušalna procena tržišne cene predmetnih nepokretnosti data od organa nadležnog za utvrđivanje poreza na prenos apsolutnih prava na nepokretnostima, u smislu člana 42. stav 2. Zakona o eksproprijaciji. Dok sudski veštak nije vršio takvu procenu već je tržišnu cenu istih utvrđivao na bazi cene onih susednih katastarskih parcela na kojima su izgrađeni objekti i tako je dobio veću cenu koju je primenio na sve navedene katastarske parcele, na koji način je dobijena višestruko veća tržišna cena u odnosu na onu iz izveštaja Poreske uprave.

Prema tome, u situaciji kada je za razliku od nalaza i mišljenja sudskog veštaka, Poreska uprava kao za to nadležni organ dala obrazloženu procenu tržišne cene predmetnih katastarskih parcela po m2, zasnovanu na konkretno navedenim relevantnim podacima, neprihvatljivo je tumačenje nižestepenih sudova da ova procena nije adekvatna. U tom kontekstu je neobjašnjivo prihvatanje procene tržišne cene date na opisani način primenom komparativnog metoda iz nalaza i mišljenja sudskog veštaka.

Sledom izloženog, sud će imajući u vidu primedbe iz ovog rešenja i otkloniti kontradiktornost u odnosu na utvrđenu visinu tržišne cene i potom doneti novu odluku u ovoj pravnoj stvari.

Kako odluka o troškovima postupka zavisi od ishoda odluke o glavnoj stvari, to je i ona ukinuta.

Na osnovu izloženih razloga, Vrhovni kasacioni sud je na osnovu člana 416. stav 2. ZPP u vezi člana 30. stav 2. ZVP-a, odlučio kao u izreci ovog rešenja.

Predsednik veća – sudija
Zvezdana Lutovac,s.r.

Za tačnost otpravka
Upravitelj pisarnice
Marina Antonić