U IME NARODA

Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija Dobrile Strajina, predsednika veća, Gordane Komnenić i Dragane Mirosavljević, članova veća, u parnici tužilaca AA iz ... i BB iz ..., čiji je zajednički punomoćnik Stefan Mojsić, advokat iz ..., protiv tuženog Grada Beograda, koga zastupa Gradsko pravobranilaštvo grada Beograda, radi isplate, odlučujući o reviziji tuženog, izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž 3097/21 od 12.08.2021. godine, u sednici održanoj 16.11.2022. godine, doneo je

P R E S U D U

ODBIJA SE, kao neosnovana revizija tuženog izjavljena protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž 3097/21 od 12.08.2021. godine.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Višeg suda u Beogradu P 3443/19 od 11.02.2021. godine, stavom prvim izreke, odbijen je, kao neosnovan prigovor apsolutne nenadležnosti Višeg suda u Beogradu. Stavom drugim izreke, obavezan je tuženi da tužiocima na ime naknade zbog faktičke eksproprijacije zemljišta površine 95 m2, koje se nalazi na katastarskoj parceli br. .../..., broj lista nepokretnosti ... K.O. ... isplat i to: tužiocu AA iznos od 5.291.568,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 11.02.2021. godine do isplate a tužilji BB iznos od 5.291.568,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 11.02.2021. godine do isplate. Stavom trećim izreke, Viši sud u Beogradu oglasio se apsolutno nenadležnim za postupanje po tužbi tužilaca u delu u kom je traženo da se obaveže tuženi da u roku od 15 dana od dana isplate iznosa na ime faktičke eksproprijacije upiše u javne evidencije Republičkog geodetskog zavoda – Službi za katastar nepokretnosti za K.O. Savski venac javnu svojinu na parceli .../..., broj lista nepokretnosti ... K.O. ..., površine 95 m2, a što su tužioci dužni priznati i trpeti i tužba je u tom delu odbačena kao nedozvoljena. Stavom četvrtim izreke, obavezan je tuženi da tužiocima, kao solidarnim poveriocima naknadi troškove postupka u iznosu od 549.000,00 dinara. Stavom petim izreke, odbijen je, kao neosnovan zahtev tužilaca u delu u kome su tražili da se obaveže tuženi na plaćanje zakonske zatezne kamate na troškove postupka počev od presuđenja do isplate.

Presudom Apelacionog suda u Beogradu Gž 3097/21 od 12.08.2021. godine, stavom prvim izreke, odbijeni su kao neosnovane žalbe stranaka i potvrđena prvostepena presuda u stavu prvom, drugom i četvrtom izreke. Stavom drugim izreke, odbijeni su, kao neosnovani zahtevi stranaka za naknadu troškova drugostepenog postupka.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu tuženi je blagovremeno izjavio reviziju, zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka i pogrešne primene materijalnog prava.

Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijanu presudu primenom člana 408. Zakona o parničnom postupku - ZPP („Službeni glasnik RS“, br. 72/11... 18/20), i utvrdio da revizija tuženog nije osnovana.

U postupku donošenja pobijane presude nema bitnih povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju ovaj sud pazi po službenoj dužnosti, a nema ni drugih bitnih povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 1. ZPP učinjenih u postupku pred drugostepenim sudom koje bi mogle predstavljati dozvoljen revizijski razlog.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužioci su u listu nepokretnosti broj ... KO ... upisani kao suvlasnici na kp. br. .../... površine 95 m2, po kulturi vinograd, druge klase, po nameni gradsko građevinsko zemljište sa udelom od po ½ dela. Regulacionom planom prostorne jedinice Dedinje („Službeni list Grada Beograda“, br. 1/2000 od 31.01.2000. godine) koji je stupio na snagu 08.02.2000. godine izvršena je promena namene navedene parcele tako da se sada u punom obimu nalazi u sastavu javne saobraćajne površine u Ulici ... . Procenjena tržišna vrednost predmetne parcele iznosi 111.358,00 dinara po 1 m2, što je ukupno 10.583.136,00 dinara. Sporna parcela je zauzeta izgradnjom ulice, a na osnovu nalaza i mišljenja sudskog veštaka utvrđena je vrednost predmetne nepokretnosti.

Polazeći od ovako utvrđenog činjeničnog stanja, nižestepeni sudovi su pravilno primenili materijalno pravo kada su usvojili zahtev tužilaca, a navodima revizije pravilnost primene materijalnog prava se ne dovodi u sumnju.

Pravo na imovinu je jedno od osnovnih ljudskih prava zaštićeno ustavno- pravnim normama i normama međunarodnih konvencija, čija je Republika Srbija potpisnik. Ustavom Republike Srbije u članu 58. zajemčeno je mirno uživanje svojine i drugih imovinskih prava stečenih na osnovu zakona i predviđeno da pravo svojine može biti oduzeto ili ograničeno samo u javnom interesu utvrđeno na osnovu zakona, uz naknadu koja ne može biti niža od tržišne. Zakonom se može ograničiti način korišćenja imovine, a oduzimanje ili ograničenje imovine radi naplate poreza i drugih dažbina ili kazni, dozvoljeno je samo u skladu sa zakonom.

Protokolom broj 1. uz Evropsku konvenciju za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda u članu 1. garantuje se zaštita imovine i propisano je da svako fizičko i pravno lice ima pravo na neometano uživanje svoje imovine, da niko ne može biti lišen svoje imovine, osim u javnom interesu i pod uslovima predviđenim zakonom i opštim načelima međunarodnog prava. Ove odredbe, međutim ni na koji način ne utiču na pravo države da primenjuju zakone koje smatra potrebnim da bi regulisala korišćenje imovine u skladu sa opštim interesima.

Ustavne odredbe i konvencijsko pravo ukazuju na obavezu isplate razumne naknade za oduzetu imovinu, po tržišnim cenama u vreme presuđenja, koja je pobijanom presudom i utvrđeno.

Članom 9. stav 1. Zakona o građevinskom zemljištu („Službeni glasnik RS“, br. 44/95... 46/98), koji je bio na snazi u vreme usvajanja Regulacionog plana prostorne jedinice Dedinje („Službeni list Grada Beograda“, br. 1/2000 od 31.01.2000. godine), propisano je da se građevinsko zemljište privodi nameni izgradnjom objekata, odnosno izvođenjem drugih radova u skladu sa propisima o planiranju i uređenju prostora.

Zakon o javnoj svojini („Službeni glasnik RS“, br. 72/11... 105/144) u odredbi člana 10. stav 2., propisuje da se dobrima u opštoj upotrebi u javnoj svojini smatraju one stvari koje su zbog svoje prirode namenjene korišćenju svih i koje su, kao takve određene zakonom (javni putevi, javne pruge, most i tunel na javnom putu, pruzi ili ulici, ulice, trgovi, javni parkovi, granični prelazi itd.) u smislu člana 7. istog Zakona dobra u opštoj upotrebi su u svojini Republike Srbije izuzev puteva drugog reda koji su u svojini autonomne pokrajine na čijoj se teritoriji nalaze, kao i izuzev nekategorisanih puteva, opštinskih puteva i ulica (koje nisu deo auto-puta ili državnog puta prvog i drugog reda) i trgova, javnih površina koje su u svojini jedinice lokalne samouprave na čijoj se teritoriji nalaze.

Predmetno zemljište upisano je kao vlasništvo tužilaca, a prema Regulacionom planu prostorne jedinice Dedinje nalazi se u sastavu javne saobraćajne površine u Ulici ..., što znači da je postalo dobro u opštoj upotrebi, odnosno javna svojina tuženog. Tuženi je bio dužan da predmetno zemljište ekspropriše od tužilaca, radi privođenja njegovoj nameni predviđenoj Regulacionim planom prostorne jedinice Dedinje i da im isplati odgovarajuću naknadu u upravnom postupku, međutim, nije tako postupio. Predmetno zemljište faktički je privedeno nameni predviđenoj Regulacionim planom prostorne jedinice Dedinje, jer se koristi kao ulica – javni putevi u naselju, koji saobraćajno povezuju delove naselja (član 2. tačka 12. Zakona o javnim putevima), čime je izvršena tzv. faktička eksproprijacija koja nastaje kada se na zemljištu grade putevi, infrastrukturni i drugi objekti u javnom interesu, iako ne postoji rešenje o eksproprijaciji zemljišta, odnosno njegovom izuzimanju iz poseda. Tuženi je obveznik isplate tužiocima predmetne naknade, pošto se parcela koristi kao ulica, dobro u opštoj upotrebi – javnoj svojini na kojoj tuženi ima pravo svojine u smislu člana 10. stav 7. Zakona o javnoj svojini. Visina naknade koja tužiocima pripada na osnovu njihovih suvlasničkih udela na predmetnoj parceli u smislu člana 1. Protokola 1. uz Evropsku konvenciju za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda, u vezi člana 58. Ustava Republike Srbije, pravilno je određeno prema tržišnoj vrednosti zemljište u suvlasničkom udelu tužilaca na tom zemljištu.

Neosnovani su navodi revizije tuženog o pogrešnoj primeni materijalnog prava da nije obveznik naknade, jer nijednom svojom radnjom nije deposedirao tužioce. Suprotno tome, tuženi je odgovoran i pasivno legitimisan u ovoj parnici na osnovu člana 10. stav 2. tačka 7. Zakona o javnoj svojini, jer je utvrđeno da se predmetna parcela koristi kao ulica, kao javno dobro u opštoj upotrebi i u svojini je jedinice lokalne samouprave na čijoj se teritoriji nalazi.

Ostalim navodima revizije se zapravo ponavljaju navodi istaknuti u žalbi, koje je drugostepeni sud pravilno ocenio, a njima se ne dovodi u sumnju pravilnost pobijane presude, zbog čega ti navodi nisu posebno obrazloženi.

Na osnovu iznetog, primenom člana 414. ZPP, odlučeno je kao u stavu prvom irzeke.

Predsednik veća – sudija

Dobrila Strajina, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić