Protiv presude donete u drugom stepenu, tuženi je blagovremeno izjavio reviziju, zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka i pogrešne primene materijalnog prava.

Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijanu presudu, primenom člana 408. Zakona o parničnom postupku – ZPP (,,Službeni glasnik RS“ broj 72/11 ... 18/20) i ocenio da revizija tuženog nije osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti. Revizijom tuženog ukazuje se na bitnu povredu odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 12. ZPP, zbog koje se revizija, u skladu sa članom 407. stav 1. tačka 1-3. ZPP, ne može izjaviti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, u Listu nepokretnosti broj .. KO ... tužilja je upisana kao vlasnik kp br. .. selo, u udelu ½, njiva treće klase, u površini od 10 ari 8 m2. Odlukom SO Novi Sad broj 01-011/12 od 23.11.1977. godine, promenjena je namena predmetne parcele u građevinsko zemljište. Prema Planu generalne regulacije Mišeluka sa ribnjakom („Službeni list Grada Novog Sada“ br. 57/14) i Planu detaljne regulacije Mišeluka II u Novom Sadu („Službeni list Grada Novog Sada“ br. 38/08) navedena parcela pripada ulici ... . Uviđajem na licu mesta utvrđeno je da se granica kp br. .. – regulaciona linija ulice ..., razlikuje od stanja na terenu, tako da deo kp br. .. u površini od 84 m2 koristi vlasnik kp br. .., deo kp br. .. u površini od 24 m2 koristi vlasnik kp br. .., deo kp br. .. u površini od 57 m2 koristi vlasnik kp br. .., deo kp br. .. u površini od 51 m2 koristi vlasnik kp br. .., a deo kp br. .. u površini od 792 m2 faktičko je stanje dela ulice ..., koja je u tom delu opremljena infrastrukturom. Prema nalazu i mišljenju veštaka tržišna vrednost predmetne kp br. .. po 1 m2 iznosi 101 evro za 1 m2, što na dan 16.05.2018. godine, po kursu evra od 118,1770 dinara za 1 evro iznosi za celu parcelu 12.031.364,02 dinara, odnosno za suvlasnički udeo tužilje od ½ dela iznosi 6.015.682,01 dinara.

Na osnovu ovako utvrđenog činjeničnog stanja, prvostepeni sud je tuženog obavezao da tužilji isplati novčanu naknadu zbog izvršene faktičke eksproprijacije zemljišta u iznosu od 6.015.682,01 dinara sa pripadajućom zakonskom zateznom kamatom, shodno odredbi člana 277. Zakona o obligacionim odnosima.

Odlučujući o žalbi tuženog, drugostepeni sud je istu delimično odbio i prvostepenu presudu potvrdio u delu odluke kojim je tuženi obavezan da tužilji isplati iznos od 4.726.607,20 dinara sa pripadajućom zakonskom zateznom kamatom i u delu odluke o troškovima postupka, dok je u preostalom delu žalbu tuženog usvojio i prvostepenu presudu preinačio tako što je odbio tužbeni zahtev tužilje za isplatu iznosa preko dosuđenog, a do traženog iznosa, odnosno odbio za iznos od 1.289.074,81 dinar sa zakonskom zateznom kamatom od 19.05.2021. godine, iz razloga što nije izvršena faktička eksproprijacija celokupne parcele od 1.008 m2, već samo u njenoj površini od 792 m2, dok se preostali deo nalazi u posedu vlasnika susednih parcela.

Odredbom člana 58. Ustava Republike Srbije, između ostalog, propisano je da se jemči mirno uživanje svojine i drugih imovinskih prava stečenih na osnovu zakona (stav 1) kao i da pravo svojine može biti oduzeto ili ograničeno samo u javnom interesu utvrđenom na osnovu zakona i da je učinjeno uz naknadu koja ne može biti niža od tržišne (stav 2).

Iz navedene ustavne odredbe proizlazi da dozvoljeno oduzimanje prava svojine, koje ne predstavlja povredu prava na imovinu, postoji samo kada su kumulativno ispunjena dva uslova: da je učinjeno u pravnom interesu utvrđenom na osnovu zakona i da je učinjeno uz naknadu koja ne može da bude niža od tržišne.

Odredbom člana 2. stav 1. tačka 6. Zakona o planiranju i izgradnji („Službeni glasnik RS“, broj 72/09...145/14), propisano je da je površina javne namene prostor određen planskim dokumentom za uređenje ili izgradnju javnih objekata ili javnih površina za koje se utvrđuje opšti interes u skladu sa posebnim zakonom (ulice, trgovi, parkovi i drugo).

Odredbom člana 9. stav 1. Zakona o građevinskom zemljištu (''Službeni glasnik RS'' br. 44/95...46/98), propisano je da se građevinsko zemljište privodi nameni izgradnjom objekata, odnosno izvođenjem drugih radova u skladu sa propisima o planiranju i uređenju prostora.

Odrebom člana 10. Zakona o javnoj svojini („Službeni glasnik RS“, broj 72/11... 108/16), pored ostalog propisano je: da se dobrima u opštoj upotrebi u javnoj svojini smatraju one stvari koje su zbog svoje prirode namenjene korišćenju svih i koje su kao takve određene zakonom - javni putevi, javne pruge, most i tunel na javnom putu, pruzi ili ulici, ulice, trgovi, javni parkovi, granični prelazi i drugo (stav 2); da svako ima pravo da dobro u opštoj upotrebi koristi na način koji je radi ostvarivanja te namene propisan zakonom, odnosno odlukom organa i pravnog lica koje su ta dobra data na upravljanje (stav 5); da su dobra u opštoj upotrebi u svojini Republike Srbije, izuzev puteva II reda koji su u svojini autonomne pokrajine na čijoj teritoriji se nalaze, kao i izuzev nekategorisanih puteva, opštinskih puteva i ulica (koje nisu deo autoputa ili državnog puta I i II reda), trgova i javnih površina, koji su u svojini lokalne samouprave na čijoj teritoriji se nalaze (stav 10).

Deo predmetna parcele je Planom detaljne regulacije Mišeluka sa Ribnjakom i Planom detaljne regulacije Mišeluka II u Novom Sadu namenjen za javnu površinu – ulicu i faktički je zemljište privedeno nameni, pošto se koristi kao ulica – javni put u naselju koji saobraćajno povezuje delove naselja, čime je izvršena faktička eksproprijacija koja nastaje kada se na zemljištu grade putevi, infrastrukturni i drugi objekti u javnom interesu, iako ne postoji rešenje o eksproprijaciji zemljišta, odnosno njegovom izuzimanju iz poseda, što je ovde slučaj.

Imajući u vidu navedeno, a kako je predmetno zemljište privedeno nameni u skladu sa planskim aktima i po zakonu postalo javna svojina, tužilja, kao suvlasnik tog zemljišta, ne može da trpi štetne posledice nepostupanja nadležnog organa tuženog koji nije sproveo upravni postupak i nije doneo rešenje o eksproprijaciji koje bi bilo osnov za isplatu novčane naknade tužilji.

Naime, tuženi je obveznik isplate naknade, jer se deo sporne parcele na kojoj je tužilja i dalje upisana kao suvlasnik, koristi kao ulica - dobro u opštoj upotrebi i u javnoj svojini, na kojem tuženi ima pravo svojine u skladu sa članom 10. stav 10. Zakona o javnoj svojini. Visina ove naknade, koja tužilji pripada na osnovu člana 1. Protokola 1. uz Evropsku konvenciju i na osnovu člana 58. Ustava Republike Srbije, određena je prema tržišnoj vrednosti zemljišta prema nalazu i mišljenju sudskog veštaka koji su sudovi prihvatili, a tuženi nije predložio novo veštačenje u smislu člana 271. ZPP.

Imajući izloženo u vidu, neosnovani su revizijski navodi tuženog o pogrešnoj primeni materijalnog prava, zasnovani na tvrdnji da tuženi nije obveznik naknade, jer nijednom svojom radnjom nije deposedirao tužilju. Tuženi je titular prava javne svojine na spornom zemljištu koje je faktički (bez pravnosnažnog rešenja o eksproprijaciji, odnosno izuzimanju iz poseda) pretvoreno u dobro u opštoj upotrebi - ulicu, a isto je za takvu namenu predviđeno i odgovarajućim planskim aktom.

Prilikom donošenja odluke, ovaj sud je cenio i ostale revizijske navode, ali je ocenio da su isti bez uticaja na drugačiju odluku suda, jer su u pitanju navodi koji su isticani u žalbi protiv prvostepene presude, koje navode je drugostepeni sud pravilno ocenio kao neosnovane i za tu ocenu dao jasne i dovoljne razloge, koje ovaj sud u svemu prihvata. Između ostalog, revizija osporava pravilnost utvrđenog činjeničnog stanja i stavalja primedbe na ocenu dokaza iz člana 8. ZPP, zbog kojih se revizija ne može izjaviti prema članu 407. stav 2. ZPP.

Iz iznetih razloga, na osnovu člana 414. stav 1. ZPP, odučeno je kao u izreci.

Predsednik veća - sudija

Marina Milanović, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić