U IME NARODA

Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: Branislava Bosiljkovića, predsednika veća, Branke Dražić i Dragane Boljević, članova veća, u parnici tužilje AA iz ..., koju zastupa Damir Perić advokat iz ..., protiv tuženog Grad Novi Sad, koga zastupa Pravobranilaštvo Grada Novog Sada, radi naknade za faktički oduzeto zemljište, odlučujući o reviziji tuženog izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 1916/21 od 26.08.2021. godine, na sednici održanoj 20.10.2022. godine, doneo je

P R E S U D U

ODBIJA SE revizija tuženog izjavljena protiv presude Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 1916/21 od 26.08.2021. godine kao neosnovana.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 1916/21 od 26.08.2021. godine odbijena je žalba tuženog i potvrđena presuda Višeg suda u Novom Sadu P 295/2017 od 21.06.2021. godine.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu tuženi je izjavio reviziju zbog bitnih povreda odredaba parničnog postupka, s tim što sadržina revizije ukazuje na bitnu povredu odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 1. u vezi sa članom 8. Zakona o parničnom postupku, kao i na pogrešnu primenu materijalnog prava.

Odlučujući o izjavljenoj reviziji u skladu sa članom 408. ZPP, Vrhovni kasacioni sud je utvrdio da je revizija tuženog neosnovana.

U sprovedenom postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti. Vrhovni kasacioni sud nije razmatrao revizijske navode kojima se ukazuje na pogrešno i nepotpuno utvrđeno činjenično stanje, jer to nije razlog za izjavljivanje revizije prema članu 407. ZPP.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilja je vlasnik katastarskih parcela ... povr. 25a 09m2 i ... povr. 36a 64m2 u k.o. Veternik koje je onemogućena da koristi s obzirom da one celim svojim površinama čine deo Ulice ..., odnosno predstavljaju javnu saobraćajnu površinu. Na obe parcele, koje se nalaze u zoni porodičnog stanovanja, nalaze se betonski i drveni stubovi i makadam put, preko njih je sproveden plin i ulična rasveta sa obe strane i izgrađeni su stambeni objekti prema Planu generalne regulacije naseljenog mesta Veternik („Službeni list Grada Novog Sada“, broj 27/15). Tužiljine parcele nisu eksproprisane, niti je doneto rešenje o oduzimanju radi njihovog privođenja novoj urbanističkoj nameni, a tužilji nije isplaćena naknada za predmetno zemljište. Tržišna vrednost predmetnih parcela iznosi ukupno 35.477.822,00 dinara.

Kod ovako utvrđenog činjeničnog stanja, nižestepenim presudama je pravilno primenjeno materijalno pravo kada je tuženi obavezan da isplati tužilji naknadu zbog izvršene faktičke eksproprijacije tužiljinog zemljišta.

Pravo na nesmetano uživanje imovine i zabrana da vlasnik bude lišen tog prava, osim u javnom interesu i pod uslovima predviđenim zakonom i opštim načelima međunarodnog prava, garantovano je Protokolom broj 1. uz Evropsku konvenciju za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda (član 1. stav 1) i članom 58. Ustava Republike Srbije kojim je propisano da pravo svojine može biti oduzeto ili ograničeno samo u javnom interesu utvrđenom zakonom, uz naknadu koja ne može biti niža od tržišne (stav 2).

Zakonom o javnoj svojini („Službeni glasnik RS“, br. 72/11, 88/13, 105/14, 104/16, 108/16, 113/17, 95/18, 153/20) propisano je da se dobrima u opštoj upotrebi smatraju (član 10. stav 2) one stvari koje su zbog svoje prirode namenjene korišćenju svih i koje su kao takve određene zakonom (javni putevi, javne pruge, mostovi i tuneli na javnom putu, pruzi ili ulici, ulice, trgovi, javni parkovi, granični prelazi i drugo), da su dobra u opštoj upotrebi u svojini Republike Srbije, izuzev nekategorisanih puteva, opštinskih puteva i ulica (koji nisu deo auto-puta ili državnog puta prvog i drugog reda) i trgova i javnih površina koji su u svojini jedinice lokalne samouprave na čijoj se teritoriji nalaze (član 10. stav 7).

Iz citiranih odredaba proizlazi da dozvoljeno oduzimanje prava svojine koje ne predstavlja povredu prava na imovinu postoji samo kada su kumulativno ispunjena dva uslova: da je oduzimanje učinjeno u javnom interesu utvrđenom na osnovu zakona i da je učinjeno uz naknadu koja ne može da bude niža od tržišne.

Izgradnjom objekta (putevi, infrastrukturni ili drugi objekti u javnom interesu) od javnog interesa na zemljištu nekog lica vrši se oduzimanje prava svojine, bez obzira na što pravo svojine tog lica nije formalno oduzeto u postupku eksproprijacije. U konkretnom slučaju, tužiljine parcele postale su deo ulice u naseljenom mestu te se one ne mogu smatrati ni privatnim putem ni privatnom svojinom, već su po sili zakona postale sredstvo u javnoj svojini, u konkretnom slučaju u javnoj svojini jedinice lokalne samouprave – tuženog. U situaciji kakva je u konkretnom slučaju, kada je zemljište privedeno nameni i postalo javna svojina tuženog, tužilja kao vlasnik ne može trpeti štetne posledice zbog toga što nadležni organ tuženog nije sproveo upravni postupak i doneo rešenje o izuzimanju zemljišta iz poseda koje bi bilo osnov za isplatu naknade za izuzeto zemljište. S obzirom na izloženo, na pravilnost pobijane presude nemaju uticaja navodi revizije da tuženi nije nijednom pravnom ili faktičkom radnjom, pa ni Planom generalne i detaljne regulacije deposedirao tužilju, u vezi s kojim navodima je drugostepeni sud dao jasne i dovoljne razloge koje prihvata i ovaj sud i ne obrazlaže ih detaljno, shodno ovlašćenju iz člana 396. u vezi s članom 419. ZPP.

Iz izloženih razloga odbijena je revizija tužene primenom člana 414. stav 1. Zakona o parničnom postupku.

Predsednik veća - sudija

Branislav Bosiljković s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić