Presudom Apelacionog suda u Beogradu broj Gž 5713/20 od 01.12.2021. godine stavom prvim izreke, odbijena je kao neosnovana žalba tužene i potvrđena prvostepena presuda u delu stava prvog izreke kojim je obavezana tužena da tužiocu AA za pretrpljene duševne bolove zbog smrti oca isplati iznos od 150.000,00 dinara sa zakonskom zateznom kamtom od 26.02.2020. godine do isplate, u stavu četvrtom, šestom, i osmom izreke. Stavom drugim izreke, preinačena je prvostepena presude u preostalom delu stava prvog izreke tako što je obavezana tužena da tužiocu BB na ime troškova sahrne i podizanja nadgrobnog spomenika isplati iznos od 124.836,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 26.02.2020. godine do isplate, dok je odbijen kao neosnovan tužbeni zahtev za isplatu iznosa od još 443.551,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 26.02.2020. godine do isplate. Stavom trećim izreke, preinačeno je rešenje o troškovima postupka sadržano u stavu desetom izreke prvostepene presude tako što je obavezana tužena da tužiocima isplati iznos od 107.232,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od izvršnosti odluke do isplate.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu u odnosu na preinačujući odbijajući deo presude i odluke o troškovima postupka, tužioci su blagovremeno izjavili reviziju, zbog pogrešne primene materijalnog prava.

Vrhovni sud je ispitao pravnosnažnu presudu u pobijanom delu, primenom odredbe člana 408, u vezi člana 403. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku – ZPP („Službeni glasnik RS“ broj 72/11... 10/23) i našao da je revizija tužilaca neosnovana.

U postupku pred nižestepenim sudovima nije učinjena bitna povreda parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju se u revizijskom postupku pazi po služenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, otac tužilaca je stradao 07.10.2017. godine u sudaru putničkih vozila koji je skrivio osiguranik tuženog. Tužena je u vansudskom postupku 09.03.2018. godine isplatila tužocima na ime pretrpljenih duševnih bolova zbog smrti oca iznose od po 700.000,00 dinara, a tužiocu AA i iznos od 200.000,00 dinara na ime imovinske štete za troškove sahrane, podušja i izrade nadgrobnog spomenika. Prema izveštaju JKP „Pogrebne usluge“ prosečni troškovi na dan 31.10.2017. godine za pogrebnu opremu i sahranu iznose ukupno 71.836,00 dinara, a prosečni troškovi podizanja nadgrobnog spomenika iznose 253.000,00 dinara. Prema nalazu i mišljenju veštaka ekonomsko-finansijske struke od 20.03.2019. godine na dan veštačenja prosečni troškovi sahrane, pogrebne opreme i izrada nadgrobnog spomenika iznose 324.836,00 dinara, troškovi hrane i pića za prisutne na sahrani i pomena za sedam dana, četrdeset dana, šest meseci i jednu godinu iznose 400.000,00 dinara, a troškovi garderobe-crnine 43.551,00 dinara, što sve ukupno iznosi 768.387,00 dinara.

Na osnovu utvrđenog činjeničnog stanja prvostepeni sud je primenom člana 201 stav 1. Zakona o obligacionim odnosima (ZOO) ocenio da je delimično osnovan tužbeni zahtev tužilaca nalazeći da izvršenim isplatama tužiocima nije u celosti pružena satisfakcija za duševne bolove zbog smrti bliskog lica zbog čega je tužiocima dosudio iznose kao u izreci prvostepene presude. Primenom članova 154. stav 1. i 193. stav 1. ZOO tužiocu AA dosuđena je razlika između isplaćenih i veštačenjem utvrđenih prosečnih troškova sahrane, pogrebne opreme i davanja pomena za sedam dana, četrdest dana, šest meseci i godinu dana i izrade nadgrobnog spomenika u visini od 568.387,00 dinara nalazeći da se radi o troškovima koji nisu neuobičajeni, a zbog čega je usvojen tužbeni zahtev.

Drugostepeni sud je ocenio pravilnim zaključak prvostepenog suda o pravu na naknadu i visini naknade nematerijalne štete koju su tužioci zbog smrti oca pretrpeli, u kom delu je prvostepenu presudu potvrdio, ali je ocenio da je prilikom odlučivanja o zahtevu za naknadu materijalne štete prvostepeni sud pogrešno primenio materijalno pravo. Imajući u vidu da uobičajene troškove sahrane čine samo oni troškovi koji su neophodni za ukop pokojnika u skladu sa običajima i shvatanjima sredine iz koje pokojnik potiče, odnosno njegove porodice koja snosi te troškove, ali u razumnoj meri, te da tužioci nisu predložili ni jedan dokaz, niti su izneli tvrdnju iz koga bi sud mogao da utvrdi gde je sahranjen njihov otac i kakvi su mesni običaji, kao ni činjenice i dokaze na okolnost broja lica koja su prisustvovala sahrani i pomenima, a da se veštačenjem utvrđuje visina (cena) tih troškova, to je u ovom delu prvostepenu presudu preinačio nalazeći da je osnovano potraživanje naknade štete u iznosu od 124.836,00 dinara kao razlike između naknade prosečnih troškova sahranjivanja i podizanja nadgrobnog spomenika prema izveštaju pogrebnog preduzeća (324.836,00 dinara) i iznosa koji je tuženi isplatio u vansudskom postupku (200.000,00 dinara), a u preostalom delu za iznos od 443.551,00 dinara odbijen je tužbeni zahtev.

Vrhovni sud je odlučujući o reviziji tužioca ocenio da se neosnovano pobija pravilnost presuđenja u preinačujućem odbijajućem delu kojim je odlučeno o materijalnoj šteti na ime troškova sahrane.

Prema odredbi člana 193. stav 1. ZOO pravo na naknadu troškova sahrane kao poseban vid naknade materijane štete u slučaju smrti nekog lica, podrazumeva uobičajene troškove u skladu sa mesnim običajim i običajima i shvatanjima porodice koja snosi te troškove, sve sa dužnim pijetetom prema umrlom, a čija se visina tih troškova određuje prema prosečnim troškovima sahrane u mestu sahranjivanja. Pored troškova pogrebne opreme, sahrane i podizanja nadgrobnog spomenika u uobičajene troškove spadaju i troškovi organizovanja ručka na dan sahrane i podušja posle sahrane poginulog (troškovi hrane i pića), kao i odeća žalosti za najbliže srodnike.

U konkretnom slučaju, imajući u vidu pravila o teretu dokazivanja pravilan je zaključak drugostepenog suda da tužilac AA neosnovano potražuje naknadu materijalne štete preko dosuđenog iznosa na ime prosečnih troškova sahranjivanja i podizanja nadgrobnog spomenika u skladu sa izveštajem pogrebnog preduzeća kako je to utvrđeno i u nalazu veštaka (u visini od 324.836,00 dinara umanjen za iznos od 200.000,00 dinara koji je tuženi isplatio u vansudskom postupku). Naime, na osnovu odredbe člana 228. Zakona o parničnom postupku, stranka je dužna da iznese činjenice i predloži dokaze na kojima zasniva svoj zahtev ili kojim osporava navode i dokaze protivnika, u skladu sa ovim zakonom. Stranka koja tvrdi da ima neko pravo, snosi teret dokazivanja činjenice koja je bitna za nastanak ili ostvarenje prava, ako zakonom nije drugačije propisano, na osnovu odredbe člana 231. stav 2. istog zakona.

Međutim, u provedenom postupku nisu utvrđene činjenice od značaja za odlučivanje o obimu i visini naknade štete na ime troškova sahrane, jer tužilac na kome je teret dokazivanja nije izneo relevantne činjenice u kom mestu je sahranjen njihov otac, a s tim u vezi nije se izjasnio ni o mesnim običajima u mestu sahranjivanja u pogledu troškova podušja za sedmodnevi, četrdesetodnevni, polugodišnji i godišnji pomen, broju ili približnom broju lica koja su prisustvivala sahrani i podušju, gde (u kom restoranu) i po kojim cenama je obezbeđen i organizovan ručak za osobe koje su prisustvovale sahrani i podušju, kao i odeće i obuće žalosti (crnine) bez specifikacije tih troškova, a koje je veštak u svom nalazu naveo. Pri tom tužilac nije predlagao nijedan dokaz na te okolnosti, niti su priloženi računi a radi orjentacije o mogućim troškovima koji su postojali u vreme sahranjivanja i podušja. U nalazu veštaka ekonomsko-finansijske struke dat je obračun troškova hrane i pića za prisustvo 200 osoba na sahrani, pomena za sedam dana (100 osoba), za četrdeset dana (50 osoba), šest meseci i jednu godinu (25 osoba) u ukupnom iznosu od 400.000,00 dinara, kao i troškove garderobe-crnine (odeće i obuće) 43.551,00 dinara. Veštak nije priložio uz svoj nalaz dokaz gde i na koji način se informisao o tim činjenicama na osnovu kojih je data procena o iznosu materijalne štete, niti se s tim u vezi izjasnio o mesnim običajima koji opredeljuju te uobičajene prosečne troškove povodom sahrane oca tužilaca u mestu sahranjivanja, kao i podušja prema mesnim standardima te sredine.

Sledom iznetog, kako tužilac nije pružio dokaze na navedene okolnosti koje su od značaja za obim i visinu materijalne štete, to je pravilno drugostepeni sud preinačio prvostepenu presudu i odbio tužbeni zahtev kao u izreci pobijane presude, primenom relevantnih odredaba materijalnog prava, zbog čega su neosnovani navodi revizije da utvrđeno činjenično stanje odlučno za presuđenje ukazuje na potrebu donošenja drugačije odluke o tužbenom zahtevu. Revizijskim navodima tužioca ne iznose se konkretni razlozi kojima bi se dovela u sumnju pravilnost primene materijalnog prava.

Suprotno navodima revizije, prema konačnom uspehu tužilaca u sporu, odluka o parničnim troškovima doneta je pravilnom primenom odredbi članova 165. stav 2. u vezi člana 153. stav 1. i 154. stav 2. ZPP, a njihova visina je odmerena prema važećoj AT sa uvećanjem za svaku preduzetu radnju punomođnika advokata za po 50% za drugu i narednu stranku.

Iz navedenih razloga, na osnovu člana 414. stav 1. ZPP odlučeno je kao u izreci presude.

Predsednik veća – sudija

Ivana Rađenović,s.r.

Za tačnost otpravka

Zamenik upravitelja pisarnice

Milanka Ranković