Protiv navedene pravnosnažne drugostepene presude dozvoljenu i blagovremenu reviziju izjavila je tužena, koja presudu pobija zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka i zbog pogrešne primene materijalnog prava.

Tužilac je podneo odgovor na reviziju tužene.

Vrhovni sud je ispitao pobijanu presudu po odredbama člana 408. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“, br. 72/2011 ... 10/2023 – dr zakon) i zaključio da je revizija tužene osnovana.

Prema činjeničnom stanju utvrđenom od strane prvostepenog suda, na kome su zasnovane presude, tužilac je pravni sledbenik iza Sreskog komiteta Saveza komunista Srbije i Opštinskog komiteta Saveza komunista Srbije Novi Sad koji su kao samostalne organizacije bili u sastavu Saveza komunista Vojvodine, a ova organizacija u Saveza komunista Srbije, i to na osnovu odluke Centralnog komiteta Saveza komunista Srbije o ujedinjavanju Saveza komunista Srbije i Socijalističkog saveza radnog naroda Srbije i osnivanju Socijalističke partije Srbije. Sreskom komitetu Saveza komunista Srbije Novi Sad je odlukom Narodnog odbora sreza Novog Sada od 28.06.1958. godine odobren investicioni program za izgradnju administrativne zgrade Sreskog komiteta Saveza komunista Srbije u ulici Vase Stajića 6 - 8 u Novom Sadu, a rešenjem istog Odbora od 28.02.1961. godine je preneta obaveza vraćanja zajma koji je upotrebljen za izgradnju te administrativne zgrade sa Opštine Novi Sad na Sreski komitet SK Srbije. Tada je Sreski komitet SK Srbije imao svojstvo samostalnog prvnog lica prema statutu SKJ i SKS. Objekat je sagrađen na zemljištu u društvenoj svojini. Prema rešenju Narodnog odobra opštine Novi Sad od 04.04.1962. godine objektom je upravljao Sreski komitet Saveza komunista Srbije Novi Sad, koji je to pravo preneo na Opštinski komitet Saveza komunista Srbije dana 03.06.1965. godine. Pravo korišćenja na predmetnim nepokretnostima je upisano u zemljišne knjige 24.09.1990. godine u korist Opštinskog komiteta Saveza komunista Vojvodine Novi Sad, na osnovu odluke Opštine Novi Sad od 29.06.1990. godine, kojom je bez naknade prenela pravo korišćenja na nepokretnostima u društvenoj svojini na Opštinski komitet Saveza komunista Vojvodine Novi Sad. Dalji sled je nakon osnivanja ovde tužioca, upisom u registar političkih organizacija 27.07.1990. godine. Na osnovu odluke prve konferencije Opštinske organizacije SPS Novi Sad od 05.10.1990. godine i zaključka Opštinskog odbora SPS od 22.01.1991. godine, rešenjem Opštinskog suda u Novom Sadu Dn 499/91 od 07.02.1991. godine je izvršen upis, prema kome je nosilac prava korišćenja na predmetnoj nepokretnosti Opštinski odbor Socijalističke partije Srbije. Odlukom Saveza komunista Srbije od 12.07.1990. godine na tužioca su preneta sva prava i obaveze Saveza komunista Srbije i sva imovina te organizacije, o čemu je donet i statut Socijalističke partije Srbije 16.07.1990. godine. Imovina Saveza komunista Vojvodine, i pravo korišćenja poslovnih prostorija koje su koristili organi SKV, je odlukom od 20.10.1990. godine preneta na Pokrajinsku organizaciju Socijalističke partije Srbije u Vojvodini. Što se tiče tužioca, prema njegovom ranijem statutu organizacione jedinice su imale svojstvo pravnog lica ali su to svojstvo izgubile prema članu 17. stav 2. Zakona o političkim strankama („Službeni glasnik RS“, br.36/2009) sa kojim je naknadno usklađen statut tužioca i prema statutu od 26.12.2018. godine predviđeno je da Socijalistička partija Srbije ima status jedinstvenog pravnog lica. Od 1990. godine tužilac nesmetano koristi predmetnu poslovnu zgradu.

U postupku izlaganja na javni uvid podataka o nepokretnostima tokom 2005. godine, pravo korišćenja na predmetnim nepokretnostima je sa dotadašnjeg nosioca preneto u državnu svojinu Državne zajednice Srbije i Crne Gore, na osnovu člana 13. i 14. Zakona o finansiranju političkih stranaka („Službeni list SRJ“, br.73/00), u kom postupku je odbijen prigovor tužioca, a prestankom Državne zajednice Srbije i Crne Gore predmetne nepokretnosti su upisane u svojinu Republike Srbije. Prema upisu u katastru od 24.11.2021. godine, u listu nepokretnosti broj .. KO Novi Sad 2, upisana je parcela broj .. površine 758m2, zemljište pod zgradom i drugim objektom površine 352m2, zemljište uz zgradu i drugi objekat površine 406m2 i zgrada državnih organa i organizacija površine 352m2, u ulici Vase Stajića broj 6, sve u državnoj svojini Republike Srbije.

Na osnovu tako utvrđenih činjenica prvostepeni sud je zakonski osnov sticanja predmetne nepokretnosti u svojinu tužioca našao u pravilima o sticanju svojine građenjem iz člana 20, 21. i 24. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa. To pravo, tužilac zasniva na pravu svog pravnog prethodnika, Sreskog komiteta SK Novi Sad, koji je iz svojih sredstava otplaćivao kredit koji je za potrebe gradnje predmetne poslovne zgrade tada Narodni odbor opštine Novi Sad obezbedio zaključenjem ugovora o kreditu 1959. godine sa Komunalom bankom. Članirana je bila osnovni prihod kojim je organizacija mogla samostalno raspolagati i iz tih sredstava vraćati zajam, što sudovi smatraju za dokazani način finansiranja vraćanja zajma. Nadalje, osnov sticanja svojine prvostepeni sud nalazi i u pravilima o sticanju održajem, jer tužilac nesmetano koristi predmetnu zgradu počev od 1990. godine. Po stupanju na snagu Zakona o izmenama i dopunama Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa („Službeni list SRJ br.29/96) od 26.06.1996. godine do podnošenja tužbe u ovom postupku protekao je rok potreban za sticanje i redovnim i vanrednim održajem u smislu člana 28. ZOSPO. O pravu korišćenja tužioca na zemljištu ispod i uz predmetni objekat sud je odlučio primenom člana 70. Zakona o planiranju i izgradnji koje je tužiocu posledično pripada po osnovu utvrđenog prava svojine na objektu.

Drugostepeni sud nalazi da, pošto je utvrđeno da je pravni prethodnik tužioca sopstvenim sredstvima izgradio predmetnu nepokretnost, na kojoj je u skladu sa društvenim i državnim uređenjem imao pravo korišćenja u kontinuiranom vremenskom periodu do stupanja na snagu Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa i Zakona o izmenama i dopunama tog zakona 1996. godine, zaključuje da je tužilac stekao svojinu po tom zakonu po osnovu građenja, a i ispunjenim uslovima za sticanje održajem. Smatra da nije od značaja Zakon o finansiranju političkih stranaka („Službeni list SRJ br.72/2000) jer sporna imovina nije bila na upravljanju, korišćenju i raspolaganju Saveza komunista Jugoslavije.

Revident osporava mogućnost Opštinskog komiteta SK Srbije u Novom Sadu da preuzme obaveze po zajmu za izgradnju predmetne zgrade, s obzirom da nije imao svojstvo samostalnog pravnog lica. Nadalje, smatra da je od značaja postojanje pravnosnažnog rešenja nadležnog upravnog organa o investitoru gradnje, koje rešenje i dalje proizvodi pravno dejstvo. Pogrešno je ocenjen prigovor nedostatka pasivne legitimacije na strani tužene. Naime, tužbenim zahtevom traži se utvrđenje prava na nepokretnosti kojom je raspolagala Opština Novi Sad, a i po važećim propisima kojim je ustanovljena javna svojina Republike Srbije, AP Vojvodine i lokalnih samouprava, svojina pripada Gradu Novom Sadu. Dakle, i po odrebama Zakona o javnoj svojini i po svojstvu investitora gradnje svojina na predmetnom objektu pripada Gradu Novom Sadu.

Zaključak nižestepenih sudova o sticanju prava svojine građenjem od strane pravnog prethodnika tužioca doveden je u pitanje sledećim utvrđenjem.

Narodni odbor Sreza Novi Sad, Sekretarijat za komunalne poslove je 28.06.1958. godine doneo rešenje kojim je odobrio investicioni program za izgradnju administrativne zgrade Sreskog komiteta SKS u ulici Vase Stajića broj 6 - 8 u Novom Sadu. Prvobitan upis u zemljišne knjige je bio za poslovnu zgradu i dvorište u ulici Vase Stajića broj 6 na katastarskoj parceli broj .. KO Novi Sad II da je u društvenoj svojini, a tek na osnovu rešenja Opštine Novi Sad od 29.06.1990. godine nosilac prava korišćenja je Opštinski odbor Saveza komunista Vojvodine Novi Sad. Dakle, na objektu koji je tada postojao preneto je pravo korišćenja na Opštinski odbor Saveza komunista Vojvodine Novi Sad od strane Opštine Novi Sad. S tim u vezi su navodi revidenta da je zaključak nižestepenih sudova o sticanju prava svojine građenjem od strane pravnog prethodnika tužioca suprotan pravnosnažnom rešenju nadležnog upravnog organa o investitoru gradnje predmetnog objekta, kao što su i navodi u odgovoru na tužbu bili da je Sekretarijat za komunalne poslove NOO Novi Sad bio investitor izgradnje, na osnovu rešenja Sekretarijata za privredu Sreza Novi Sad, Odeljenja za komunalne poslove broj 35867/57 od 28.06.1958. godine.

Utvrđeno je i da je između Komunalne banke u ime Gradskog fonda za kreditiranje stambene izgradnje u Novom Sadu s jedne strane i Narodnog odbora Opštine Novi Sad sa druge strane zaključen ugovor o kreditu 13.04.1959. godine kojim je banka odobrila kredit za izgradnju, dogradnju i opravku predmetne zgrade. Tek 28.02.1961. godine je Narodni odbor Opštine Novi Sad doneo rešenje kojim je preneo zajam na Sreski komitet Saveza komunista Srbije Novi Sad, a potom je zaključen ugovor između Opštinskog komiteta SK Novi Sad i Sreskog komiteta SK Novi Sad kojim je uređena otplata anuiteta do konačne otplate duga.

Nadalje, 04.04.1962. godine Narodni odbor Opštine Novi Sad je odredio Sreski komitet SK Novi Sad da upravlja poslovnom zgradom, da se stara o tekućem održavanju zgrade, zaključuje i otkazuje ugovore o zakupu poslovnih prostorija u zgradi i drugom.

To sve ukazuje da Opštinski odbor Saveza komunista Vojvodine nije građenjem stekao predmetni objekat, već je od 1961. godine učestvovao u otplati anuiteta po kreditu. Opštinski komitet SK Novi Sad je 1966. godine zaključio ugovor o izvođenju instalacionih radova i adaptacije sa podstanicom zgrade. Iz takvih utvrđenja za sada ne proizilazi zaključak da je tužilac odnosno njegov pravni prethodnik Sreski komitet Saveza komunista Srbije izgradio predmetni objekat i tako na origineran način stekao pravo svojine. Takvom zaključku suprotstavlja se utvrđena činjenica da je 29.06.1990. godine Skupština opština Novi Sad prenela pravo korišćenja na predmetnim nepokretnostima u društvenoj svojini na Opštinski komitet Saveza komunista Vojvodine Novi Sad i na osnovu te odluke je upisano pravo korišćenja na predmetnoj nepokretnosti na Opštinski komitet Saveza komunista Vojvodine Novi Sad 24.09.1990. godine.

Prema stanju u spisima predmeta, iz sadržine rešenja Republičkog geodetskog zavoda Sektora za pravne poslove 07 br.951-225/06 od 08.03.2006. godine kojim se odbija žalba Gradskog odbora SPS Novi Sad izjavljena na rešenje Komisije za izlaganje podataka o nepokretnostima i pravima na njima za KO Novi Sad 2. o upisu državne svojine, sporan je osnov sticanja svojine na objektima na strani tužioca, u smislu odredaba Zakona o prometu nepokretnosti koji su bili na snazi u vreme uknjižbe prava u zemljišnoj knjizi. O zakonitom osnovu sticanja državine koja bi mogla da vodi sticanju svojine održajem u smislu člana 28. stav 2. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa se sudovi nisu odredili. Državina zasnovana na prenosu prava korišćenja na nepokretnostima u društvenoj svojini, rešenjem Opštine Novi Sad od 29.06.1990. godine, nema kvalitet državine koja protekom vremena može prerasti u pravo svojine, u smislu odredaba člana 28. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa. Preneto je pravo korišćenja pozivom na odredbe člana 13. tada važećeg Zakona o prometu nepokretnosti („Sl. glasnik SRS“ 43/81...40/89), između nosilaca društvene svojine koje pravo se nije protekom vremena, održajem pretvaralo u pravo svojine. Sticanju svojine održajem na društvenoj svojini opštine suprotstavlja se i odredba člana 2. stav 2. Zakona o finansiranju političkih stranaka („sl. glasnik RS“ br. 32/97), po kojoj politička stranka nije mogla da stiče sredstva za svoje delovanje od organa lokalne samouprave, osim na način utvrđen ovim zakonom. Nadalje, Zakonom o udruženjima („Sl. glasnik RS“ br 51/2009) određeno je u članu 2. stav 2. da se na političke stranke odredbe ovog zakona shodno primenjuju u pitanjima koja nisu uređena posebnim zakonom. U članu 80. određeno je da nepokretnosti u društvenoj svojini na kojima pravo korišćenja imaju društvene organizacije, udruženja ili oblici povezivanja udruženja (savezi) sa sedištem na teritoriji Republike Srbije, danom stupanja na snagu ovog zakona postaju sredstva u državnoj svojini na kojima pravo korišćenja ima jedinica lokalne samouprave na čijoj se teritoriji nepokretnosti nalaze. Prema članu 81. nepokretnosti u društvenoj svojini na kojima su društvene organizacije do dana stupanja na snagu ovog zakona imale pravo korišćenja prelaze u svojinu, odnosno susvojinu ovih društvenih organizacija srazmerno udelu kojim su društvene organizacije učestvovale u finansiranju ovih nepokretnosti sopstvenim sredstvima ostvarenim od dobrovoljnih članarina, poklona, donacija, legata i na drugi način (stav 1.). Sopstvenim sredstvma ne smatraju se sredstva ostvarena po osnovu vršenja javnih ovlašćenja ili druga sredstva ostvarena iz budžeta društvenopolitičkih zajednica (stav 2.). svojinska prava iz stava 1. utvrđuju se u postupku pred nadležnim sudom (stav 3.).

Dakle, proizlazi da se prema do sada utvrđenim činjenicama za sada ne može prihvatiti zaključak o sticanju svojine na predmetnim nepokretnostima građenjem od strane pravnih prethodnika tužioca, niti o sticanju svojine održajem. Iz tih razloga, po odredbi člana 416. stav 2. Zakona o parničnom postupku ukinute su nižestepene presude i predmet je vraćen prvostepenom sudu kako bi ocenom izvedenih dokaza raspravio značaj ulaganja sredstava pravnih prethodnika tužioca u izgradnji i kasnije adaptacije zgrade, i značaj prenosa prava korišćenja na pravne prethodnike tužioca, te na osnovu pravilne primene materijalnog prava mogućnost sticanja prava svojine na nepokretnosti od strane tužioca.

Predsednik veća - sudija

Branko Stanić, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić