Ispitujući pravilnost pobijane presude, u smislu odredbe člana 408. Zakona o parničnom postupku – ZPP (''Službeni glasnik RS'' broj 72/11, 55/14, 87/18), Vrhovni kasacioni sud je našao da revizija nije osnovana u odnosu na tužioca GG.

U sprovedenom postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka propisana odredbom člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju Vrhovni kasacioni sud pazi po službenoj dužnosti, a revizijom se ne ukazuje bitne povrede odredaba parničnog postupka koje mogu biti revizijski razlog u smislu člana 407. ZPP.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužioci su suvlasnici parcele 1242/1, površine 3902 m2, upisane u ln. 898 KO ... i to tužioci AA i BB sa udelima od po 54/3902 dela, a tužilac VV sa udelom od 416/3902 dela. Navedene suvlasničke udele tužioci AA i BB su stekli na osnovu ugovora o kupoprodaji od 15.08.2005. godine, a tužilac VV na osnovu ugovora o kupoprodaji od 12.12.2005. godine. U vreme zaključenja navedenih ugovora parcela 1242, od koje je preparcelacijom nastala parcela 1242/1, predstavljala je njivu preko koje je bio napravljen zemljani put, a nije bila ni komunalno opremljena. Predmetna parcela 1242/1 KO ... nalazi se u sastavu ulice ... u ... i u prirodi predstavlja put koji se koristi za prolaz neograničenog broja lica namenjena za javnu saobraćajnu površinu – ulicu Stevana Šijačkog i Novosadsku ulicu u Futogu, u čijem je sastavu sa 75,7 % svoje površine, odnosno 2954 m2. Navedna parcela je asvaltirana i komunalno opremljena, na njoj nije dozvoljena izgradnja objekata, a deo parcele koji nije ušao u sastav ulice je ograđen ogradom koja predstavlja faktičku regulacionu liniju koja razdvaja površinu za javne namene i površinu za ostale namene. Shodno površini parcele koja je privedena nameni, idealni delovi tužilaca AA i BB, koji su ušli u sastav ulice iznose po 41/3902 dela, dok idealni deo tužioca VV priveden nameni iznosi 315/3902 dela. Tržišna vrednost navedene parcele je 28,6 evra/m2, pa je suvlasnički udeo tužilaca AA i BB po 104.407,28 dinara, a vrednost suvlasničkog udela tužioca VV iznosi 802.153,51 dinar. Postupak eksproprijacije nije sproveden, tužioci su deposedirani, a faktički vlasnik na predmetnoj parceli vrši Grad Novi Sad. Parcela je privedena nameni Planom detaljne regulacije prostora između ulice Rada Kondića, Rumenačke i Novosadske u Futogu („Službeni list Grada Novog Sada“ br. 42/07).

Na osnovu ovako utvrđenog činjeničnog stanja, drugostepeni sud je pravilnom primenom materijalnog prava obavezao tuženog da tužiocima isplati novčanu naknadu zbog izvršene faktičke eksproprijacije zemljišta.

Članom 58. Ustava Republike Srbije propisano je da se jemči mirno uživanje svojine i drugih imovinskih prava stečenih na osnovu zakona (stav 1.), a da pravo svojine može biti oduzeto ili ograničeno samo u javnom interesu na osnovu zakona i da je učinjeno uz naknadu koja ne može biti niža od tržišne (stav 2.).

U članu 1. stav 1. Protokola uz Evropsku konvenciju za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda propisano je da svako fizičko i pravno lice ima pravo na nesmetano uživanje svoje imovine i da niko ne može biti lišen svoje imovine osim u javnom interesu i pod uslovima predviđenim zakonom i opštim načelom međunarodnog prava. Stavom 2. istog člana, propisano je da prethodne odredbe ni na koji način ne utiču na pravo države da primenjuje zakone koje smatra potrebnim da bi regulisala korišćenje imovine u skladu sa opštim interesima ili da bi obezbedila naplatu poreza ili drugih dažbina ili kazni.

Iz napred navedenog sledi da dozvoljeno oduzimanje prava svojine, koje ne predstavlja povredu prava na imovinu, postoji samo kada su kumulativno ispunjena dva uslova: da je učinjeno u javnom interesu utvrđenom na osnovu zakona i da je učinjeno uz naknadu koja ne može da bude niža od tržišne.

Članom 2. stav 1. tačka 1. Zakona o planiranju i izgradnji ("Službeni glasnik RS", br. 47/03 od 05.05.2003, 34/06 od 18.04.2006), koji je bio na snazi u vreme usvajanja Plana detaljne regulacije prostora između ulice Rada Kondića, Rumeničke i Novosadske u Futogu („Službeni list Grada Novog Sada“ br. 42/07), propisano je da „javna površina“ jeste prostor utvrđen planom za objekte čije je korišćenje, odnosno izgradnja od opšteg interesa, u skladu sa propisima o eksproprijaciji (javni putevi, parkovi, trgovi, ulice kao i druge površine u skladu sa posebnim zakonom).

Članom 10. stav 2. Zakona o javnoj svojini („Službeni glasnik Republike Srbije“broj 72/11), dobrima u opštoj upotrebi u javnoj svojini, u smislu tog zakona, smatraju se one stvari koje su zbog svoje prirode namenjene korišćenju svih i koje su kao takve određene zakonom (javni putevi, javne pruge, mostovi i tuneli na javnom putu, pruzi ili ulici, ulice, trgovi, javni parkovi, granični prelazi i drugo). Prema stavu 7. istog člana, dobra u opštoj upotrebi su u svojini Republike Srbije, izuzev puteva II reda koji su u svojini autonomne pokrajine na čijoj se teritoriji nalaze, kao i izuzev nekategorisanih puteva, opštinskih puteva i ulica (koji nisu deo autoputa ili državnog puta I i II reda) i trgova i javnih površina koji su u svojini jedinice lokalne samouprave na čijoj se teritoriji nalaze.

Predmetno zemljište je u suvlasništvu tužilaca, a prema Planu detaljne regulacije prostora između ulica Rada Kondića, Rumeničke i Novosadske u Futogu („Službeni list Grada Novog Sada“ br. 42/07) nalazi se u sastavu ulice Stevana Šijačkog u Futogu i u prirodi predstavlja put koji se koristi za prolaz neograničenog broja lica namenjen za javnu saobraćajnu površinu – ulicu Stevana Šijačkog i Novosadsku ulicu u Futogu, što znači da je postalo dobro u opštoj upotrebi, odnosno javna svojina tuženog, kao jedinice lokalne samouprave. Tuženi je bio dužan da predmetno zemljište ekspropriše od tužilaca, radi privođenja njegovoj nameni predviđenoj Planom i da im isplati odgovarajuću naknadu u upravnom postupku, međutim tuženi nije tako postupio. Predmetno zemljište je faktički privedno nameni predviđenoj planskim aktom, jer se koristi kao ulica – javni put u naselju, koji saobraćajno povezuje delove naselja (član 2. tačka 12. Zakona o javnim putevima), čime je izvršena takozvana faktička eksproprijacija koja nastaje kada se na zemljištu grade putevi, infrastrukturni i drugi objekti u javnom interesu, iako ne postoji rešenje o eksproprijaciji zemljišta, odnosno njegovom izuzimanju iz poseda. Tuženi je obveznik isplate tužiocima predmetne naknade, pošto se parcela u njihovom suvlasništvu koristi kao ulica – dobro u opštoj upotrebi – javnoj svojini, na kojima tuženi ima pravo svojine u smislu člana 10. stav 7. Zakona o javnoj svojini. Visina naknade, koja tužiocima pripada, na osnovu njihovih suvlasničkih udela na predmetnoj parceli, u smislu člana 1. Protokola 1. uz Evropsku konvenciju za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda, u vezi člana 58. Ustava Republike Srbije, pravilno je određena prema tržišnoj vrednosti zemljišta i suvlasničkom udelu tužilaca na tom zemljištu.

Neosnovani su navodi revizije tuženog o pogrešnoj primeni materijalnog prava zasnovanoj na stavu revidenta da nije obveznik naknade, jer nijednom svojom radnjom nije deposedirao tužioce. Suprotno tome, tuženi je odgovoran i pasivno legitimisan u ovoj parnici na osnovu člana 10. stav 2. tačka 7. Zakona o javnoj svojini, jer je utvrđeno da se predmetna parcela koristi kao ulica koja je javno dobro u opštoj upotrebi i u svojini jedinice lokalne samouprave na čijoj se teritoriji nalazi.

Iz navedenih razloga, na osnovu člana 414. stav 1. ZPP, odlučeno je kao u izreci.

Predsednik veća - sudija

Dobrila Strajina,s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić