.jpg "Sudska praksa")
Republika Srbija
VRHOVNI SUD
Rev 9363/2022
14.03.2024. godina
Beograd
Vrhovni sud, u veću sastavljenom od sudija: Branislava Bosiljkovića, predsednika veća, Branke Dražić, Dragane Boljević, Vesne Stanković i Radoslave Mađarov, članova veća, u parnici tužilje AA iz ..., čiji je punomoćnik Zoran Svilenkov advokat iz ..., protiv tuženih BB iz ..., čiji je punomoćnik Jovan Đorđević, advokat iz ... i VV iz ..., čiji je punomoćnik Borislav Bjelopavlić advokat iz ..., radi utvrđenja prava svojine, odlučujući o reviziji tuženih izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Nišu Gž 218/2022 od 10.03.2022. godine, u sednici veća održanoj dana 14.03.2024. godine, doneo je
R E Š E NJ E
DOZVOLJAVA SE odlučivanje o posebnoj reviziji tuženih izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Nišu Gž 218/2022 od 10.03.2022. godine, stava prvog izreke.
UKIDAJU SE presuda Apelacionog suda u Nišu Gž 218/2022 od 10.03.2022. godine u prvom stavu izreke i presuda Osnovnog suda u Dimitrovgradu P 127/19 od 17.09.2021. godine u prvom stavu izreke i predmet vraća prvostepenom sudu na ponovno suđenje.
O b r a z l o ž e nj e
Presudom Osnovnog suda u Dimitrovgradu P 127/19 od 17.09.2021. godine, stavom prvim izreke, delimično je usvojen tužbeni zahtev i utvrđeno da je tužilja korisnik parcele ..., njiva 3. klase površine 109 m2, upisana u list nepokretnosti ... KO ..., kao i vanknjižnih pomoćnih objekata – šupe i svinjca sa prostorom za skladištenje kukuruza (ambarom) površine 27 m2 šupe površine 8 m2 i poljskog vc dimenzija 1,56 h 1,45 m2, izgrađenih na toj parceli, sve po osnovu održaja, što su tuženi dužni da priznaju i trpe da se tužilja kao korisnik evidentira u katastru nepokretnosti. Stavom drugim izreke, odbijen je tužbeni zahtev u delu kojim je tužilja tražila utvrđenje da je vlasnik parcele ... njiva 3. klase površine 109 m2, upisane u list nepokretnosti ... KO ..., kao i vanknjižnih pomoćnih objekata – šupe i svinjca sa prostorom za skladištenje kukuruza (ambarom) površine 27 m2, šupe površine 8 m2 i poljskog vc dimenzija 2,56 h 1,45 m, izgrađenih na navedenoj parceli, po osnovu ugovora o doživotnom izdržavanju Ov .../... od 30.01.1976. godine i po osnovu održaja, što su tuženi dužni da joj priznaju i trpe da se kao vlasnik upiše u katastar nepokretnosti. Stavom trećim izreke, odlučeno je da svaka stranka snosi svoje troškove.
Presudom Apelacionog suda u Nišu Gž 218/2022 od 10.03.2022. godine, stavom prvim izreke, odbijene su kao neosnovane žalbe tuženih i potvrđena presuda Osnovnog suda u Dimitrovgradu P 127/19 od 17.09.2021. godine u prvom stavu izreke. Stavom drugim izreke, ukinuta je odluka o troškovima postupka sadržana u stavu trećem izreke prvostepene presude i predmet vraćen prvostepenom sudu na ponovno suđenje.
Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu tuženi VV je, na osnovu člana 404. ZPP, blagovremeno izjavio reviziju zbog bitnih povreda odredaba parničnog postupka, pogrešno i nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja i pogrešne primene materijalnog prava. Pravno dejstvo ove revizije proteže se i na tuženog BB, koji reviziju nije izjavio, jer se oba tužena nalaze u položaju jedinstvenih i nužnih suparničara iz članova 210. i 211. ZPP.
Po oceni Vrhovnog suda, posebna revizija tuženih u ovom sporu je dozvoljena radi novog tumačenja prava, zbog čega je na osnovu člana 404. ZPP, odlučeno kao u prvom stavu izreke.
Odlučujući o izjavljenoj reviziji, na osnovu člana 408. ZPP, Vrhovni sud je našao da je revizija tuženih osnovana.
U sprovedenom postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti.
Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tuženi su u katastru nepokretnosti upisani kao sukorisnici sa jednakim udelima na parceli ... KO ... u površini od 109 m2, u svojini Republike Srbije. Upis tuženih izvršen je tokom 2007. godine, na osnovu ugovora o poklonu od 23.02.1989. godine i aneksa tog ugovora od 20.07.2007. godine, koje su kao poklonoprimci zaključili sa svojim ocem – poklonodavcem GG. Otac tuženih je ugovorom o kupoprodaji Ov .../... od 25.05.1964. godine od prodavca DD kupio deo parcele .../..., upisane u poseban list ... KO ... . U ugovoru je navedeno da će kupac od označene parcele koristiti za put u dužini od 30 metara i širini od 4 metra. Prodavac je prethodno tu parcelu, ugovorom o kupoprodaji Ov .../... od 23.11.1961. godine, kupio od prodavca ĐĐ. Tužilja je davalac izdržavanja iz ugovora o doživotnom izdržavanju od 30.01.1976. godine, zaključenog sa primaocem izdržavanja EE, suprugom pokojnog DD. Navedenim ugovorom primalac izdržavanja je raspolagala i nepokretnostima upisanim u posedovne listove ... i ... KO ..., kao imovinom njenog supruga čiji je ona jedini naslednik. U potesu na kome se nalazi sporna parcela i parcele ... (u susvojini tuženih) i ... (u svojini tužilje) bitno su promenjene površine i raspored parcela u odnosu na stanje iz popisnog katastra i zato nije moguće sa sigurnošću izvršiti identifikaciju parcele koja je predmet spora, ali se može reći da označenim parcelama odgovaraju katastarske parcele .../..., .../... i .../... iz popisnog katastra. Sporna parcela čini sada jedinstvenu celinu sa parcelom ... KO ..., a sa susednom parcelom ... u istoj katastarskoj opštini razdvaja je ogradni zid. Tužilja je tokom 2003. i 2007. godine podnosila predloge za zaključenje sudskog poravnanja radi utvrđenja prava svojine na predmetnoj parceli, čemu su se tuženi protivili. Sada pokojni DD i njegova supruga EE bili su u državini sporne parcele od 1961. godine. Tužilja je sa njima živela u zajedničkom domaćinstvu, a od smrti primaoca izdržavanja EE (13.11.1988. godine) isključivi je držalac te parcele.
Na osnovu tako utvrđenog činjeničnog stanja, prvostepeni sud je zaključio da je tužilja održajem stekla pravo korišćenja na spornoj parceli i vanknjižnih objekata koji se nalaze na njoj. Po stanovištu tog suda, održajem se po analogiji može sticati pravo korišćenja, a tužilja je to pravo stekla vanrednim održajem – protekom roka od 20 godina, računajući od stupanja na snagu Zakona o izmenama i dopunama Zakona o osnovnim svojinskopravnim odnosima (04.07.1996. godine), kojima je omogućeno sticanje prava svojine održajem na stvari u društvenoj svojini, s obzirom da je do podnošenja tužbe (21.10.2019. godine) bila savesni držalac sporne parcele.
Drugostepeni sud je odbio žalbe tuženih i potvrdio prvostepenu presudu u pogledu odluke o glavnoj stvari. I po stanovištu tog suda, tužilja i njeni pravni prethodnici su bili savesni držaoci predmetne parcele za vreme koje je potrebno da bi se održajem, u smislu člana 28. stav 4. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa, steklo pravo korišćenja.
Međutim, po nalaženju Vrhovnog suda, osnovano se navodima revizije ukazuje da je materijalno pravo u ovom sporu pogrešno primenjeno.
Održaj je jedan od načina sticanja prava svojine po samom zakonu, u smislu članova 20. stav 1. i 21. stav 1. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa. Prema odredbi člana 28. stav 4. tog zakona, savestan držalac nepokretne stvari, na koju drugi ima pravo svojine, stiče pravo svojine na tu stvar održajem protekom 20 godina. Odredbom člana 72. stav 2. istog zakona propisano je da je državina savesna ako držalac ne zna ili ne može znati da stvar koju drži nije njegova, a stavom 3. i da se savesnost državine pretpostavlja. Savesnost državine mora postojati sve vreme koje je zakonom propisano da bi se moglo steći pravo svojine održajem.
U konkretnom slučaju, nižestepeni sudovi nisu u potpunosti utvrdili činjenično stanje bitno za ocenu savesnosti tužiljine državine, odnosno neke od utvrđenih činjenica nisu uzeli u obzir kada su izveli zaključak da je tužiljina državina bila savesna. Naime, tužilja je u svom iskazu navela da je sada pokojni DD celu parcelu .../... KO ... prodao ocu tuženih. Osim toga, tužilja je dva puta, tokom 2003. i 2007. godine, podnosila predloge za zaključenje sudskog poravnanja kojim bi se utvrdilo njeno pravo svojine na parceli ... KO ..., ali poravnanja nisu zaključena zbog protivljenja tuženih koji su tu parcelu smatrali svojom.
Ove činjenice nižestepeni sudovi nisu uzeli u obzir kada su izveli zaključak o savesnosti tužiljine državine, zbog čega su obe presude morale biti ukinute i predmet vraćen prvostepenom sudu na ponovno suđenje.
U ponovljenom suđenju prvostepeni sud će, kod utvrđenja da je tužilja u državini sporne parcele, oceniti da li je njena državina savesna, odnosno da li ona sve vreme potrebno za sticanje svojine održajem nije znala niti mogla znati da drži tuđe zemljište, i na osnovu toga odlučiti o ispunjenosti uslova za sticanje prava korišćenja održajem u smislu člana 28. stav 4. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa.
Iz tih razloga, na osnovu člana 416. stav 2. ZPP, odlučeno je kao u drugom stavu izreke.
Predsednik veća – sudija
Branislav Bosiljković,s.r.
Za tačnost otpravka
zamenik upravitelja pisarnice
Milanka Ranković
