Vrhovni sud, u veću sastavljenom od sudija: Dobrile Strajina, predsednika veća, Dragane Mirosavljević i Zorana Hadžića, članova veća, u parnici tužilje AA iz ..., čiji je punomoćnik Vukica Midorović, advokat iz ..., protiv tuženog BB iz ..., čiji je punomoćnik Milica Kulidžan, advokat iz ..., radi isplate, odlučujući o reviziji tužilje izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 3046/22 od 19.01.2023. godine, u sednici održanoj dana 24.10.2024. godine, doneo je

R E Š E NJ E

UKIDA SE presuda Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 3046/22 od 19.01.2023. godine i predmet VRAĆA drugostepenom sudu na ponovno suđenje.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Osnovnog suda u Kikindi P 94/22 od 18.10.2022. godine, usvojen je tužbeni zahtev i obavezan tuženi da tužilji, na ime njenog učešća u izvođenju unutrašnjih radova na spratu dvorišnog objekta, koji je sagrađen bez dozvole upisano u Listu nepokretnosti broj .. k.o. ... na parceli broj .., površine 302 m2, isplati iznos od 1.016.385,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 11.09.2022. godine do isplate, kao i da joj plati troškove postupka u iznosu od 238.404,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od dana izvršnosti presude do isplate.

Presudom Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 3046/22 od 19.01.2023. godine, stavom prvim izreke, usvojena je žalba tuženog i prvostepena presuda preinačena tako što je odbijen tužbeni zahtev da se obaveže tuženi da tužilji na ime njenog učešća u izvođenju unutrašnjih radova na spratu dvorišnog objekta, koji je sagrađen bez dozvole, upisan u Listu nepokretnosti broj .. k.o. ..., na parceli broj .., površine 302 m2, isplati iznos od 1.016.385,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 11.09.2022. godine do isplate i obaveže tužilja da tuženom naknadi troškove parničnog postupka u iznosu od 259.150,00 dinara. Stavom drugim izreke, obavezana je tužilja da tuženom naknadi troškove postupka po žalbi u iznosu od 93.100,00 dinara.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tužilja je blagovremeno izjavila reviziju zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka i pogrešne primene materijalnog prava.

Tuženi je dao odgovor na reviziju.

Ispitujući pravilnost pobijane presude u smislu člana 408. u vezi sa članom 403. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku – ZPP („Službeni glasnik RS“ br. 72/11...10/23), Vrhovni sud je našao da je revizija osnovana.

U sprovedenom postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, roditelji tuženog VV i GG su, nakon razvoda braka, izvršili fizičku deobu nepokretnosti koja je podeljena u dve celine, tako da se zna koji fizički deo nekretnine pripada jednom a koji drugom. Tužilja i tuženi su živeli isključivo u delu nepokretnosti koji je koristio otac tuženog (objekat u dvorištu), dok majka tuženog živi u objektu do ulice. Tužilja je podnela tužbu radi isplate po osnovu ulaganja tokom trajanja braka sa tuženim u pogledu radova na završetku sprata dvorišnog objekta, dela nepokretnosti koja je sagrađena bespravno i koji je pripao ocu tuženog. Parnične stranke su od 2002. godine počeli da žive sa ocem tuženog u prizemlju kuće koji je bio osposobljen za stanovanje, a posle par meseci su počeli da osposobljavaju sprat, izdvajanjem dela novca od svojih zarada i kredita koje su oboje uzimali. Vodili su zajedničko domaćinstvo sa ocem tuženog i njegovom suprugom, koji su im kupili deo materijala prilikom izvođenja radova na spratu objekta. Sva ulaganja u spratni deo objekta su završena 2007. godine u toku trajanja braka tužilje i tuženog, koji je razveden 2012. godine. Otac tuženog VV, koji je bio stranka u ovom postupku, preminuo je ...2021. godine. Građevinska vrednost stana na spratu kuće, uzimajući u obzir samo radove koji su izvedeni isključivo sredstvima tužilje i tuženog kao supružnika i bez vrednosti građevinskog zemljišta iznosi 2.032.770,00 dinara, a polovina od zajednički stvorene vrednosti u toku zajednice života iznosi 1.016.38,00 dinara.

Prvostepeni sud je usvojio tužbeni zahtev primenom odredaba člana 171., 175. i 180. stav 3. Porodičnog zakona, nalazeći da tužilja pretenduje samo na polovinu vrednosti izvršenih ulaganja koje je činila zajedno sa tuženim na nepokretnosti koja je pripala isključivo ocu tuženog. Parnične stranke su vršile ulaganja od sredstava dobijenih iz kredita i svojih zarada, zajedno su podizali decu pri čemu je oslonac bio na tužilji kao majci, koja je za vreme izvođenja radova kuvala i spremala za majstore i učestvovala u izvođenju nekih radova, zaključujući da je doprinos parničnih stranaka podjednak, da se tužilja prilikom razvoda braka nije odrekla obligaciono-pravnog zahteva za isplatu novca, te da joj pripada polovina zajednički stečene vrednosti u toku braka.

Drugostepeni sud je prihvatio činjenično utvrđenje prvostepenog suda, stim što je zaključio da faktička deoba nepokretnosti na kojoj su kao suvlasnici uknjiženi roditelji tuženog predstavlja prethodno pitanje u smislu člana 12. ZPP da bi moglo da se utvrdi šta čini posebnu imovinu čija je vrednost uvećana spornim ulaganjima parničnih stranaka, pa je tužbom morala da bude obuhvaćena i GG kao zemljišnoknjižni suvlasnik sa idealnim udelom. Kako se radi o nužnom suparničarstvu u smislu člana 211. ZPP, a na strani tuženih nije obuhvaćena i GG, drugostepeni sud je preinačio prvostepenu odluku i tužbeni zahtev odbio.

Izloženo pravno stanovište drugostepenog suda se ne može prihvatiti, jer je zbog pogrešne primene materijalnog prava činjenično stanje ostalo nepotpuno utvrđeno.

Odredbom člana 211. ZPP regulisano je nužno suparničarstvo. Prema odredbi člana 211. ZPP nužno suparničarstvo postoji ako po zakonu i zbog prirode pravnog odnosa tužbom moraju da se obuhvate sva lica koja su učesnici materijalnopravnog odnosa. Ako sva ta lica nisu obuhvaćena tužbom kao stranke, tužbeni zahtev se odbija kao neosnovan. O nužnom suparničarstvu sud vodi računa po službenoj dužnosti. Postojanje nužnog suparničarstva, u smislu navedene odredbe Zakona o parničnom postupku proizlazi iz materijalnog prava. U ovom slučaju, imajući u vidu predmet spora, to su odredbe Porodičnog zakona. Prema odredbama Porodičnog zakona, imovina koju su supružnici stekli radom u toku trajanja zajednice života u braku predstavlja njihovu zajedničku imovinu, osim ako bračnim ugovorom nisu drugačije uredili svoje imovinske odnose (član 171.); deobom zajedničke imovine smatra se utvrđenje suvlasničkog, odnosno supoverilačkog udela svakog supružnika u zajedničkoj imovini (član 177.); pravo na deobu zajedničke imovine imaju supružnici i naslednici umrlog supružnika iz čije se posebne imovine nisu mogla namiriti njihova potraživanja (član 181.). Sudska deoba se, kako je to propisano članom 180. stav 1. navedenog zakona, vrši ako supružnici ne mogu da se sporazumeju o deobi zajedničke imovine.

Iz navedenih odredbi sledi da su supružnici stranke u postupku deobe zajedničke imovine stečene tokom trajanja njihove bračne zajednice. U konkretnom slučaju, tužilja je postavila obligaciono-pravni zahtev u odnosu na njena ulaganja u potkrovlju dvorišnog objekta u ..., ulica ... . Prema sadržini izreke reč je o bespravno sagrađenom objektu, pa je ostala neutvrđena činjenica da li je upravo objekat .. obuhvaćen upisom u Listu nepokretnosti .. KO ..., da li je ovaj objekat bio predmet fizičke deobe nepokretnosti roditelja tuženog, kao i da li je reč o objektu koji je pripao ocu tuženog VV. Otac tuženog je u toku postupka preminuo i postupak je nastavljen po predlogu tuženog kao njegovog zakonskog naslednika, a drugostepeni sud nije imao u vidu ovu činjenicu, pa se ne može prihvatiti kao pravilan zaključak drugostepenog suda o nepotpunoj procesnoj zajednici u situaciji razjašnjenja imovinsko-pravnih odnosa bivših supružnika, jer u ovom slučaju, zbog prirode pravnog odnosa koji je postojao između stranaka, odluka o zahtevu tužilje ima dejstvo samo prema strankama.

S obzirom da je zbog stava drugostepenog suda o povredi pravila o nužnom suparničarstvu izostala ocena svih drugih dokaza, pa i svih navoda žalbe, pobijana drugostepena presuda je morala biti ukinuta i predmet vraćen drugostepenom sudu na ponovno suđenje.

U ponovnom postupku, drugostepeni sud će, nakon što utvrđenja bitnih činjenica od značaja za pravilnu primenu materijalnog prava doneti novu na zakonu zasnovanu odluku.

Shodno izloženom, na osnovu člana 416. stav 2. ZPP odlučeno je kao u izreci.

Predsednik veća – sudija

Dobrila Strajina s.r.

Za tačnost otpravka

Zamenik upravitelja pisarnice

Milanka Ranković