- za mesec januar 2012. godine iznos od 3.876,15 dinara, sa zateznom kamatom počev od 10.02.2012. godine do isplate;

- za mesec februar 2012. godine iznos od 5.382,55 dinara, sa zateznom kamatom počev od 10.03.2012. godine do isplate;

- za mesec mart 2012. godine iznos od 5.116,52 dinara, sa zateznom kamatom počev od 10.04.2012. godine do isplate;

- za mesec april 2012. godine iznos od 324,89 dinara, sa zateznom kamatom počev od 10.05.2012. godine do isplate;

- za mesec maj 2012. godine iznos od 5.372,35 dinara, sa zateznom kamatom počev od 10.06.2012. godine do isplate;

- za mesec jun 2012. godine iznos od 1.790,78 dinara, sa zateznom kamatom počev od 10.07.2012. godine do isplate;

- za mesec jul 2012. godine iznos od 5.372,35 dinara, sa zateznom kamatom počev od 10.08.2012. godine do isplate;

- za mesec avgust 2012. godine iznos od 5.640,96 dinara, sa zateznom kamatom počev od 10.09.2012. godine do isplate;

- za mesec septembar 2012. godine iznos od 5.640,96 dinara, sa zateznom kamatom počev od 10.10.2012. godine do isplate;

- za mesec oktobar 2012. godine iznos od 5.640,96 dinara, sa zateznom kamatom počev od 10.11.2012. godine do isplate;

- za mesec novembar 2012. godine iznos od 5.640,96 dinara, sa zateznom kamatom počev od 12.12.2012. godine do isplate;

- za mesec decembar 2012. godine iznos od 1.611,70 dinara, sa zateznom kamatom počev od 10.01.2013. godine do isplate, sve u roku od 15 dana od prijema presude.

2. U preostalom delu kojim je tužbeni zahtev odbijen revizija se ODBIJA kao neosnovana.

3. Svaka stranka snosi svoje troškove.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Osnovnog suda u Novom Sadu P1 1012/2018 od 18.04.2018. godine, u stavu prvom izreke, utvrđeno je da je tužba tužioca u delu zahteva koji se odnosi na isplatu zarade iz dobiti za 2011. godinu povučena. Stavom drugim izreke, odbijen je zahtev kojim je tužilac tražio da se tuženi za neisplaćenu razliku zarade za period od avgusta 2011. godine zaključno sa aprilom 2013. godine, obaveže na isplatu pojedinačnih iznosa bliže opisanih tim stavom izreke, sve sa opredeljenom zateznom kamatom. U stavu trećem izreke odbijen je zahtev tužioca da se tuženi obaveže na isplatu iznosa od 366.739,86 dinara sa zateznom kamatom počev od 30.06.2013. godine do isplate, opredeljenog na ime ostvarene zarade iz dobiti za 2012. godinu. Stavom četvrtim izreke obavezana je tužilja da tuženom naknadi troškove parničnog postupka u iznosu od 27.150,00 dinara.

Presudom Apelacionog suda u Novom Sadu Gž1 2253/18 od 14.11.2018. godine, delimično je usvojena žalba tužilje u delu kojim je odbijen tužbeni zahtev za isplatu zarade iz dobiti za 2012. i tužba je u tom delu odbačena. U preostalom delu žalba tužilje je odbijena i prvostepena presuda je potvrđena u odbijajućem delu o isplati manje isplaćene zarade i obavezujućem delu o troškovima postupka. Odbijen je i zahtev tuženog za naknadu troškova žalbenog postupka.

Protiv drugostepene presude tužilja je izjavila reviziju zbog pogrešne primene materijalnog prava, pozivajući se na član 404. Zakona o parničnom postupku.

Tuženi je dao odgovor na reviziju.

Presudom Vrhovnog kasacionog suda Rev2 1035/2019 od 20.11 2019. godine, prihvaćeno je odlučivanje o reviziji tužilje kao izuzetno dozvoljenoj, delimično su preinačene presude nižestepenih sudova, tako što je delimično usvojen tužbeni zahtev i tuženi obavezan da tužilji na ime neisplaćenih razlika u zaradi za period od avgusta 2011. godine zaključno sa decembrom 2012. godine isplati pojedinačno po mesecima navedene iznose sa kamatom od dospelosti, dok je u preostalom odbijajućem delu revizija odbijena i odlučeno da svaka stranka snosi svoje troškove.

Odlukom Ustavnog suda Už 8226/20 donetoj na sednici veća održanoj 30.06.2022. godine, usvojena ustavna žalba Privrednog društva „NIS“ AD Novi Sad i utvrđeno da je presudom Vrhovnog kasacionog suda Rev2 1035/2019 od 20.11 2019. godine povređeno pravo podnosioca ustavne žalbe na pravično suđenje iz člana 32. stav 1. Ustava Republike Srbije, poništena presuda Vrhovnog kasacionog suda Rev2 1035/2019 od 20.11 2019.godine i određeno da isti sud donese novu odluku o reviziji tužioca izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Novom Sadu Gž1 2253/18 od 14.11.2018. godine.

Postupajući u izvršenju odluke Ustavnog suda, Vrhovni sud je ponovo razmotrio navode iznete u reviziji i ocenio da su u ovoj pravnoj stvari ispunjeni su uslovi za odlučivanje o reviziji, kao izuzetno dozvoljenoj u smislu člana 404. Zakona o parničnom postupku, radi ujednačavanja sudske prakse.

Ispitujući pobijanu presudu u granicama odredbe člana 408. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“ br. 72/11 ... 10/23), Vrhovni sud je našao da je revizija tužilje delimično osnovana.

U postupku donošenja pobijane presude nije učinjena bitna povreda odredbe parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku, na koju se u revizijskom postupku pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilja je bila u radnom odnosu kod tuženog do 08.04.2013. godine, kada joj je radni odnos prestao po zaključenom sporazumu o prestanku radnog odnosa, kojim se tuženi obavezao da će tužilji, između ostalog, isplatiti zaradu za poslednji mesec i izmiriti sve druge obaveze iz radnog odnosa nastale do njegovog prestanka. Vlada Republike Srbije, tuženi, reprezentativni sindikati kod tuženog i reprezentativni sindikati na nivou Republike Srbije su 17.06.2008. godine zaključili Socijalni program za ''NIS'' AD Novi Sad. Članom 9. Socijalnog programa tuženi se obavezao da odmah nakon preuzimanja ''NIS''-a AD Novi Sad izvrši jednokratno i trajno povećanje zarada zaposlenih u visini od 15% u odnosu na mesec koji je prethodio preuzimanju, uz obavezu da tako utvrđene zarade ubuduće usklađuje sa indeksom troškova života, uz realan rast u skladu sa rezultatima poslovanja i rastom bruto društvenog proizvoda u periodu važenja Socijalnog programa (17.06.2008. do 31.12.2012. godine). Preuzimanje ''NIS''-a AD Novi Sad izvršeno je 11.02.2009. godine. Na osnovu Odluke od 30.04.2009. godine izvršena je isplata jednokratnog dodatka na aprilsku zaradu u visini od 15% vrednosti osnovne zarade utvrđene članom 42. Kolektivnog ugovora tuženog. Nakon toga, u periodu od 31.12.2012. godine uvećanje od 15% nije isplaćivano.

Na osnovu nalaza i mišljenja veštaka utvrđena je visina razlike između zarade koja je tužilji isplaćena i uvećane zarade za 15% koja bi joj pripala u traženom periodu. Veštak je po jednoj varijanti izvršio obračun razlike u odnosu na ukupno isplaćenu zaradu, dok je u drugoj varijanti obračun izvršio u odnosu na osnovnu zaradu (i u neto i u bruto iznosu). Tužilja je opredelila zahtev za naknadu po osnovu manje isplaćene zarade i to za period od avgusta 2011. godine zaključno sa aprilom 2013. godine, u skladu sa prvom varijantom nalaza veštaka (obračun razlike izvršen u odnosu na ukupno isplaćivanu zaradu).

Na osnovu ovako utvrđenog činjeničnog stanja, prvostepeni sud je odbio tužbeni zahtev tužilje za isplatu razlike u zaradi, kao neosnovan, sa stanovištem da Socijalni program nema karakter opšteg akta koji se neposredno primenjuje, jer se njime ne uređuju prava, obaveze i odgovornost zaposlenih. On predstavlja akt poslovne politike, kojim se utvrđuje sistem mera i aktivnosti na obezbeđivanju prava zaposlenih za čijim je radom prestala potreba i drugih aktivnosti.

Izneto stanovište podržano je od strane drugostepenog suda kod ocene o neosnovanosti žalbe tužilje u odnosu na odluku kojom je u celosti odbijen opredeljeni zahtev za isplatu razlike u zaradi.

Vrhovni sud je, postupajući u izvršenju odluke Ustavnog suda, ponovo razmotrio revizijske razloge i utvrdio da se revizijom osnovano ukazuje da su presude nižestepenih sudova zasnovane na pogrešnoj primeni materijalnog prava.

Saglasno nespornoj činjenici, Socijalni program za NIS AD Novi Sad je zaključen na osnovu Sporazuma između Vlade RS i Vlade Ruske Federacije o saradnji u oblasti naftne i gasne privrede, Protokola o osnovnim uslovima kupovine od strane OAO Gasprom Njeft akcija Kompanije naftne industrije Srbija AD Novi Sad, koji čine 51% osnivačkog kapitala, kao i Kolektivnog ugovora za NIS AD Novi Sad. Potpisnici akta su u ime Vlade Republike Srbije - Ministarstvo energetike RS; u ime Društva za istraživanje, proizvodnju, preradu, distribuciju i promet nafte i naftnih derivata, istraživanja i proizvodnje prirodnog gasa „Naftna industrija Srbije“ AD Novi Sad – predsednik Upravnog odbora i generalni direktor; reprezentativni sindikati kod poslodavca i to: Jedinstvena sindikalna organizacija NIS AD Novi Sad; Jedinstvena sindikalna organizacija NIS – Naftagas Novi Sad; reprezentativni sindikati na nivou RS i grane; Samostalni sindikat radnika energetike i petrohemije Srbije i Sindikat hemije, nemetala, energetike i rudarstva – UGS nezavisnost. Socijalnim programom i navedenim aktima su uređena prava, obaveze i odgovornosti zaposlenih i poslodavca. Ove akte su potpisali svi ovlašćeni predstavnici učesnika u njihovom donošenju. Na taj način konstituisana je i obaveza poslodavca propisana odredbom člana 9. Socijalnog programa, koja ima neposredno pravno dejstvo prema svim zaposlenima. S toga i predmetni Socijalni program, u konkretnom slučaju, saglasno obavezama i pravima koja se njime konstituišu ima pravnu prirodu ugovora u korist trećeg lica. Iz tog razloga i tužilja, kao zaposleno lice kod tuženog – poslodavca, ima neposredno pravo da zahteva ispunjenje poslodavčeve obaveze koja je konstituisana u korist svih zaposlenih po osnovu predmetnog socijalnog programa, jer je takvo pravo tužilje utemeljeno u odredbi člana 149. stav 1. Zakona o obligacionim odnosima.

Pravna validnost ovakvog stava revizijskog suda se potvrđuje i radnjama tuženog preduzetim u cilju ispunjenja njegove obaveze ustavljene članom 9. Socijalnog programa. Tom odredbom je propisano povećanje zarade zaposlenih jednokratno i trajno. U skladu sa takvom obavezom tuženi je delimično i postupio. On je za prvi mesec poslovanja po potpisivanju socijalnog programa navedenu obavezu u celosti ispunio. Iz tog razloga, osnovan je i zahtev tužilje za isplatu neizmirene razlike u zaradi za preostali period važenja Socijalnog programa do 31.12.2012. godine.

Vrhovni sud je, postupajući u skladu sa odlukom Ustavnog suda, prihvatio stanovište da socijalni program nema karakter opšteg akta. Međutim, uprkos toj činjenici, Vrhovni sud je ocenio da socijalni program ima pravnu prirodu ugovora u korist trećeg lica. Iz tog razloga tužilja je ovlašćena da po osnovu zaključenog socijalnog programa neposredno zahteva i ostvari sva prava koja su mu njime priznata. U tom kontekstu cenjena je i činjenica da je tuženi kao ugovorna strana nesporno prihvatio obavezu iz socijalnog programa. To se potvrđuje njegovim ponašenjem iskazanim u delimičnom ispunjenju obaveze koja mu je po tom osnovu konstituisana. Zato nema sumnje da je tuženi svestan preuzete obaveze po socijalnom programu preduzeo i neposrednu radnju izvršenja prava ustanovljenog u korist svih zaposlenih tako što je izvršio isplatu ugovorenog iznosa zarade svim zaposlenima za period od jednog meseca u odnosu na početak primene socijalnog programa.

Vodeći se iznetim razlozima, revizijski sud zaključuje da tužilja ima pravo na isplatu razlike između manje isplaćene zarade u odnosu na utvrđeni iznos uz povećanje od 15%, za period do isteka važenja Socijalnog programa (31.12.2012. godine). Međutim, u skladu sa navedenim aktom, tužilji pripada neisplaćena razlika samo u odnosu na osnovnu zaradu u neto iznosu, sa zakonskom zateznom kamatom na dosuđene mesečne iznose od njihove dospelosti do konačne isplate, u smislu člana 277. stav 1. Zakona o obligacionim odnosima.

Zbog toga je, na osnovu člana 416. stav 1. Zakona o parničnom postupku, odlučeno kao u stavu 1. izreke.

S druge strane, za period nakon proteka vremena važenja Socijalnog programa (31.12.2012. godine), tužilji ne pripada pravo na uvećanje zarade od 15%. Takođe, ne pripada joj ni pravo na isplatu većeg iznosa u odnosu na razliku obračunatu u odnosu na osnovnu zaradu u neto iznosu. U tom smislu odlučeno je kao u stavu 2. izreke.

Pri odlučivanju o troškovima, Vrhovni sud je pošao od toga da je tužilja delimično uspela u sporu. Zbog toga je, na osnovu članova 153. stav 2. i 165. Zakona o parničnom postupku, odlučeno da svaka stranka snosi svoje troškove, kako prvostepenog i drugostepenog, tako i revizijskog postupka.

U skladu sa navedenim, odlučeno je kao u stavu 3. izreke revizijske odluke.

Predsednik veća - sudija

Jelica Bojanić Kerkez, s.r.

Za tačnost otpravka

Zamenik upravitelja pisarnice

Milanka Ranković