- za decembar 2011. godine iznos od 6.748,40 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 06.01.2012. godine do isplate,

- za januar 2012. godine iznos od 6.566,54 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 06.02.2012. godine do isplate,

- za februar 2012. godine iznos od 6.646,16 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 06.03.2012. godine do isplate,

- za mart 2012. godine iznos od 6.194,40 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 05.04.2012. godine do isplate,

- za april 2012. godine iznos od 6.599,62 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 08.05.2012. godine do isplate,

- za maj 2012. godine iznos od 8.007,42 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 06.06.2012. godine do isplate,

- za jun 2012. godine iznos od 7.307,76 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 05.07.2012. godine do isplate,

- za jul 2012. godine iznos od 6.194,40 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 06.08.2012. godine do isplate,

- za avgust 2012. godine iznos od 6.504,12 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 06.09.2012. godine do isplate,

- za septembar 2012. godine iznos od 6.532,78 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 04.10.2012. godine do isplate,

- za oktobar 2012. godine iznos od 4.358,14 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 04.11.2012. godine do isplate,

u roku od 15 dana od dana prijema prepisa presude.

U preostalom odbijajućem delu stava prvog izreke, revizija tužilje se ODBIJA, kao neosnovana.

OBAVEZUJE tuženi da tužilji na ime naknade troškova parničnog postupka isplati iznos od 214.668,00 dinara u roku od 15 dana od dana prijema prepisa presude.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Osnovnog suda u Pančevu P1 180/14 od 08.06.2016. godine, stavom prvim izreke, odbijen je kao neosnovan tužbeni zahtev tužilje kojim je tražila da se utvrdi da su ništavi član 3. i član 5. Sporazuma o prestanku radnog odnosa br. .. od 08.10.2012. godine, zaključenog između tužilje i tuženog, što je tuženi dužan da prizna i da trpi i da se obaveže tuženi da joj na ime razlike između obračunate i isplaćene zarade za period od 02.04.2011. godine do 08.10.2012. godine isplati ukupan iznos od 163.540,60 dinara, u pojedinačno opredeljenim mesečnim iznosima, sa zakonskom zateznom kamatom od dospelosti do isplate, bliže određeni tim stavom izreke. Stavom drugim izreke, obavezana je tužilja da tuženom nadoknadi troškove parničnog postupka u iznosu od 6.100,00 dinara.

Presudom Apelacionog suda u Beogradu Gž1 3530/16 od 11.01.2018. godine, stavom prvim izreke, odbijena je kao neosnovana žalba tužilje i potvrđena je presuda Osnovnog suda u Pančevu P1 180/14 od 08.06.2016. godine. Stavom drugim izreke, odbijen je zahtev tužilje za naknadu troškova drugostepenog postupka.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tužilja je blagovremeno izjavila posebnu reviziju na osnovu člana 404. Zakona o parničnom postupku, zbog pogrešne primene materijalnog prava i potrebe ujednačenja sudske prakse.

Presudom Vrhovnog kasacionog suda Rev2 1058/18 od 06.02.2019. godine, prihvaćeno je odlučivanje o posebnoj reviziji tužilje i preinačene su nižestepene presude u delu kojim je tuženi obavezan da tužilji isplati manje isplaćenu zaradu, tako što je usvojen taj tužbeni zahtev tužilje, a u preostalom odbijajućem delu stava prvog izreke, revizija je odbijena kao neosnovana.

Protiv odluke Vrhovnog kasacionog suda izjavljena je ustavna žalba, pa je odlukom Ustavnog suda Už 7050/19 od 24.04.2023. godine, usvojena ustavna žalba ovde tuženog i utvrđeno da je presudom Vrhovnog kasacionog suda Rev2 1058/18 od 06.02.2019. godine povređeno pravo podnosioca ustavne žalbe na pravično suđenje iz člana 32. stav 1. Ustava Republike Srbije, poništena je presuda Vrhovnog kasacionog suda Rev2 1058/18 od 06.02.2019. godine i određeno da isti sud donese novu odluku o reviziji tužilje izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž1 3530/16 od 11.01.2018. godine.

U postupku ponovnog odlučivanja o reviziji tužilje, Vrhovni sud je ocenio da su ispunjeni zakonski uslovi za odlučivanje o reviziji tužilje kao izuzetno dozvoljenoj u smislu člana 404. stav 1. Zakona o parničnom postupku – ZPP („Službeni glasnik RS“, br. 72/11...10/23), zbog potrebe ujednačavanja sudske prakse, pa je odlučeno kao u stavu prvom izreke.

Vrhovni sud je ispitao pobijanu presudu u smislu člana 408. ZPP i ocenio da je revizija tužilje osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilja je kod tuženog bila u radnom odnosu na neodređeno vreme do zaključenja Sporazuma o prestanku radnog odnosa 08.10.2012. godine. Članom 3. tog Sporazuma, predviđeno je da će se tužilji isplatiti ukupna naknada u iznosu od 1.372.163,00 dinara, umanjena za poreze i doprinose u koju naknadu je uračunata i naknada na ime neiskorišćenog godišnjeg odmora za 2012. godinu u iznosu od 106.021,68 dinara, a tužilja kao zaposlena se saglasila da poslodavac obustavi i naplati ukupna dugovanja zaposlenog prema poslodavcu iz ukupne naknade. Prema članu 4. poslodavac se obavezao da će tužilji kao zaposlenoj isplatiti zaradu za poslednji mesec radnog odnosa i izmiriti sve druge obaveze prema zaposlenom koje su nastale do dana prestanka radnog odnosa, a u skladu sa članom 186. Zakona o radu.

Vlada Republike Srbije, tuženi, reprezentativni sindikati kod tuženog i reprezentativni sindikati na nivou Republike Srbije su 17.06.2008. godine zaključili Socijalni program za „NIS” a.d. Članom 9. ovog programa, tuženi se obavezao da odmah nakon preuzimanja „NIS” a.d. izvrši jednokratno i trajno povećanje zarade zaposlenih u visini od 15% u odnosu na mesec koji je prethodio preuzimanju, uz obavezu da tako utvrđene zarade ubuduće usklađuje sa indeksom troškova života, uz realan rast u skladu sa rezultatima poslovanja i rastom bruto društvenog proizvoda u periodu važenja socijalnog programa (17.06.2008. do 31.12.2012. godine). Prema članu 10. navedenog Sporazuma, tuženi se obavezao da se realna vrednost zarada zaposlenih koje su utvrđene članom 9. ne smanjuje. Preuzimanje „NIS” a.d. izvršeno je 11.02.2009. godine. Na osnovu Odluke generalnog direktora tuženog od 30.04.2009. godine, izvršena je isplata jednokratnog dodatka na aprilsku zaradu u visini od 15% vrednosti osnovne zarade utvrđene članom 42. Kolektivnog ugovora tuženog. U daljem periodu tuženi je zaposlenima usklađivao zaradu sa indeksom troškova života i realnim rastom u skladu sa rezultatima poslovanja i rastom bruto društvenog proizvoda. U ovoj parnici tužilja potražuje razliku između zarade koja joj je isplaćena i zarade uvećane za 15% za traženi period, prema članu 9. Socijalnog programa od 17.06.2008. godine. Veštačenjem je utvrđena visina razlike zarade koju tužilja potražuje.

Polazeći od ovako utvrđenog činjeničnog stanja, nižestepeni sudovi su zaključili da je neosnovan tužbeni zahtev u delu za utvrđenje ništavosti čl. 3 i 5. Sporazuma o prestanku radnog odnosa tužilji od 08.10.2012. godine, jer nisu u suprotnosti sa zakonom i dobrim običajima. Odbijen je i tužbeni zahtev tužilje u preostalom delu za naknadu materijalne štete koju ona za sporni period potražuje na osnovu članu 9. Socijalnog programa tuženog od 17.06.2008. godine, sa argumentacijom da socijalni program nema značaj opšteg akta koji se neposredno primenjuje, jer se njime ne uređuju prava, obaveze i odgovornosti zaposlenih, već predstavlja akt poslovne politike, kojim se utvrđuje sistem mera i aktivnosti na obezbeđenju prava zaposlenih za čijim je radom prestala potreba.

Vrhovni sud je ponovo razmotrio sve revizijske razloge i ocenio da se revizijom osnovano ukazuje da su nižestepene presude zasnovane na pogrešnoj primeni materijalnog prava u delu koji se odnosi na potraživanu naknadu materijalne štete.

Saglasno nespornoj činjenici, Socijalni program je zaključen na osnovu Sporazuma između Vlade Republike Srbije i Vlade Ruske Federacije o saradnji u oblasti naftne i gasne privrede, Protokola o osnovnim uslovima kupovine od strane OAO „GAZPROM NJEFT“ akcija kompanije „NAFTNA INDUSTRIJA SRBIJE“ A.D. Novi Sad, koje čine 51% osnivačkog kapitala, kao i Kolektivnog ugovora za tuženog. Potpisnici akta su u ime Vlade Republike Srbije – Ministarstvo rudarstva i energetike RS, u ime Društva za istraživanje, proizvodnju, preradu, distribuciju u promet nafte i naftnih derivata, istraživanja i proizvodnje prirodnog gasa „NIS” a.d. Novi Sad – predsednik Upravnog odbora i Generalni direktor, reprezentativni sindikati kod poslodavca i to: Jedinstvena sindikalna organizacija „NIS” a.d. Novi Sad, Jedinstvena sindikalna organizacija NIS-NAFTAGAS Novi Sad, reprezentativni sindikati na nivou RS i grane: Samostalni sindikat radnika Energetike i Petrohemije Srbije i Sindikat hemije, nemetala, energetike i rudarstva – UGS Nezavisnost.

Socijalni programom i navedenim aktima su uređena prava, obaveze i odgovornosti zaposlenih i poslodavca. Ove akte su potpisali svi ovlašćeni predstavnici učesnika u njihovom donošenju. Na taj način konstituisana je i obaveza poslodavca propisana odredbom člana 9. Socijalnog programa, koja ima neposredno pravno dejstvo prema svim zaposlenima. Stoga i Socijalni program saglasno obavezama i pravima koja se njime konstituišu ima pravnu prirodu ugovora u korist trećih lica. Iz tog razloga i tužilja, kao zaposleno lice kod tuženog – poslodavca ima neposredno pravo da zahteva ispunjenje poslodavčeve obaveze koja je konstituisana u korist svih zaposlenih po osnovu predmetnog Socijalnog programa, jer je tako pravo tužilje utemeljeno u odredbi člana 149. stav 1. Zakona o obligacionim odnosima.

Pravna validnost ovakvog stava Vrhovnog suda se potvrđuje i radnjama tuženog preduzetih u cilju ispunjenja njegove obaveze ustanovljene članom 9. Socijalnog programa. Tom odredbom je propisano povećanje zarade zaposlenih jednoktratno i trajno. U skladu sa takvom obavezom, tuženi je delimično i postupio, tako što je za prvi mesec poslovanja po potpisivanju Socijalnog pragrama navedenu obavezu u celosti ispunjenio. Iz tog razloga, osnovan je i zahtev tužilje za isplatu neizmirene razlike u plati za preostali period važenja Socijalnog programa do 31.12.2012. godine. Zato je tužbeni zahtev tužilje osnovan, a nižestepene presude u tom delu preinačene i tužilji dosuđen utuženi iznos razlike u zaradi zaključno sa septembrom 2012. godine.

Vrhovni sud je, postupajući u skladu sa odlukom Ustavnog suda, prihvatio stanovište da Socijalni program nema karakter opšteg akta. Međutim, uprkos toj činjenici, Vrhovni sud je ocenio da Socijalni program ima pravnu prirodu ugovora u korist trećeg lica. Iz tog razloga, tužilja je ovlašćena da po osnovu zaključenog Socijalnog programa neposredno zahteva i ostvari sva prava koja su njime priznata. U tom kontekstu cenjena je činjenica da je tuženi kao ugovorna strana nesporno prihvatio obavezu iz socijalnog programa što se potvrđuje njegovim ponašanjem iskazanim u delimičnom ispunjenju obaveze koja mu je po tom osnovu konstituisana. S obzirom na navedeno, tužilja ima pravo na isplatu zakonske zatezne kamate na dosuđene mesečne iznose od njihove dospelosti do isplate u smislu člana 277. Zakona o obligacionim odnosima.

Iz navedenih razloga doneta je odluka kao u stavu drugom izreke, na osnovu člana 416. ZPP.

Po oceni Vrhovnog suda, pravilno su nižestepeni sudovi primenili materijalno pravo u pogledu odluke o odbijanju tužbenog zahteva za utvrđenje delimične ništavosti Sporazuma o prestanku radnog odnosa 08.10.2012. godine, jer osporene odrebe nisu u suprotnosti sa Zakonom o radu, niti dobrim običajima.

Stoga je na osnovu člana 414. stav 1. ZPP odlučeno kao u stavu trećem izreke.

Odluka o troškovima je doneta na osnovu čl. 153, 154. i 165. ZPP, prema uspehu tužilje u sporu, pa su tužilji priznati troškovi u ukupnom iznosu od 214.668,00 dinara, i to: na ime sastava tužbe i tri obrazložena podneska od strane advokata u iznosu od po 6.000,00 dinara, za zastupanje na pet održanih ročišta i na dva neodržana ročišta u iznosu od 30.000,00 dinara, odnosno 7.000,00 dinara, na ime troškova veštačenja 10.000,00 dinara, za sastav žalbe u iznosu od 12.000,00 dinara, za sastav revizije u iznosu od 18.000,00 dinara, takse na tužbu 12.200,00 dinara, takse na prvostepenu presudu, žalbu i drugostepenu presudu po 13.071,00 dinar, na reviziju 26.042,00 dinara i revizijsku odluku u iznosu od 36.213,00 dinara, sve prema važećoj Advokatskoj i Taksenoj tarifi.

Na osnovu člana 165. stav 2. ZPP, odlučeno je kao u stavu četvrtom izreke.

Predsednik veća - sudija

Gordana Komnenić, s.r.

Za tačnost otpravka

Zamenik upravitelja pisarnice

Milanka Ranković