Rev1 43/2023 3.5.15.4.8; tehnološki višak

Republika Srbija
VRHOVNI SUD
Rev1 43/2023
08.11.2023. godina
Beograd

Vrhovni sud, u veću sastavljenom od sudija: Dobrile Strajina, predsednika veća, Dragane Mirosavljević i Nadežde Vidić, članova veća, u parnici tužioca AA iz ..., čiji je punomoćnik Miroslava Mančić, advokat iz ..., protiv tuženog Grada Jagodina, koga zastupa Gradsko pravobranilaštvo grada Jagodine, radi poništaja rešenja o prestanku radnog odnosa, odlučujući o reviziji tužioca izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Kragujevcu Gž1 410/18 od 05.06.2018. godine, u sednici održanoj 08.11.2023. godine, doneo je

R E Š E NJ E

USVAJA SE revizija tužioca, UKIDAJU SE presuda Apelacionog suda u Kragujevcu Gž1 410/18 od 05.06.2018. godine i presuda Osnovnog suda u Jagodini P1 550/16 od 09.11.2017. godine i predmet vraća prvostepenom sudu na ponovno suđenje.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Osnovnog suda u Jagodini P1 550/2016 od 15.11.2017. godine, stavom prvim izreke, odbijen je, kao neosnovan tužbeni zahtev tužioca kojim je tražio da se utvrdi da mu je nezakonito, bez pravnog osnova, prestao radni odnos kod tuženog, sa danom 10.03.2015. godine, kao i da se poništi rešenje tuženog br. ../15 od 10.03.2015. godine, kao nezakonito. Stavom drugim izreke, odbijen je, kao neosnovan tužbeni zahtev tužioca kojim je tražio da se obaveže tuženi da tužioca vrati na rad. Stavom trećim izreke, obavezan je tužilac da tuženom na ime troškova postupka plati 160.500,00 dinara.

Presudom Apelacionog suda u Kragujevcu Gž1 410/18 od 05.06.2018. godine, odbijena je, kao neosnovana žalba tužioca i potvrđena prvostepena presuda.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu tužilac je blagovremeno izjavio reviziju zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka i pogrešne primene materijalnog prava.

Presudom Vrhovnog kasacionog suda Rev2 2635/2018 od 03.04.2019. godine, odbijena je, kao neosnovana revizija tužioca izjavljena protiv presude Apelacionog suda u Kragujevcu Gž1 410/18 od 05.06.2018. godine.

Odlukom Ustavnog suda Už 13889/2019 od 21.07.2023. godine, stavom prvim izreke, usvojena je ustavna žalba AA i utvrđeno da su presudom Vrhovnog kasacionog suda Rev2 2635/18 od 03.04.2019. godine podnosiocu ustavne žalbe povređena prava na pravično suđenje na pravnu zaštitu za slučaj prestanka radnog odnosa iz člana 32. stav 1. i člana 60. stav 1. Ustava Republike Srbije. Stavom 2. izreke, poništena je presuda Vrhovnog kasacionog suda Rev2 2635/2018 od 03.04.2019. godine i određeno da isti sud donese novu odluku o reviziji podnosioca ustavne žalbe izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Kragujevcu Gž1 410/18 od 05.06.2018. godine.

U postupku ponovnog odlučivanja o reviziji tužioca, Vrhovni sud je ispitao pobijanu presudu primenom člana 408. Zakona o parničnom postupku – ZPP („Službeni glasnik RS“, br. 72/11 ... 18/20) i utvrdio da je revizija osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, po oglasu objavljenom u listu ''Novi put'' od 18.04.2012. godine, odlukom o izboru kandidata direktora Stalne kancelarije za ... Grada Jagodina od 30.04.2012. godine, koja je postala konačna 16.05.2012. godine, izabran je tužilac. Rešenjem direktora br. ../2 od 16.05.2012. godine, tužilac je zasnovao radni odnos na neodređeno vreme u Stalnoj kancelariji za ... grada Jagodina, za obavljanje poslova studijsko-analitički projektant u kojoj je radio do 10.03.2015. godine, kada mu je pobijanim rešenjem v.d. direktora br. ../15, radni odnos prestao, nakon isplate otpremnine. Stalna kancelarija za ... opštine Jagodina, osnovana je Odlukom o osnivanju koju je donela SO Jagodina, a prestala je da postoji donošenjem Odluke o prestanku važenja Odluke o osnivanju stalne kancelacije za ... grada Jagodina, koja je objavljena u „Službenom glasniku Grada“ br. 4 od 02.03.2015. godine.

Polazeći od utvrđenog činjeničnog stanja, nižestepeni sudovi su odbili, kao neosnovan tužbeni zahtev tužioca za poništaj rešenja o otkazu i vraćanje na rad, zbog nedostatka pasivne legitimacije na strani tuženog, primenom člana 26. i 46. Zakona o lokalnoj samoupravi („Službeni glasnik RS“, br. 9/02 ... 62/06), koji je bio na snazi u vreme osnivanja Stalne kancelarije za ... grada Jagodina i odredbom člana 65. Zakona o lokalnoj samoupravi („Službeni glasnik RS“, br. 129/07), važežem u vreme kada je prestala da postoji Stalna kancelarija za ... grada Jagodina, Statuta opštine Jagodina („Opštinski službeni glasnik opštine Jagodina“, br. 5/02...20/05), koji je važio u vreme osnivanja Stalne kancelarije za ... optšine Jagodina i Statuta grada Jagodina („Službeni glasnik grada Jagodina“, br. 1/08 ... sa svim izmenama) koji je važio u vreme promene naziva Stalne kancelarije za ... i koji je važio na dan njenog ukidanja.

Postupajući u izvršenju odluke Ustavnog suda, Vrhovni sud je ponovo razmotrio sve revizijske razloge i utvrdio da se revizijom tužioca osnovano ukazuje da su nižestepene presude zasnovane na pogrešnoj primeni materijalnog prava odnosno da se ne može prihvatiti kao pravilan zaključak nižestepenih sudova da tuženi grad Jagodina, kao osnivač Stalne kancelarije, nije pasivno legitimisan u sporu za poništaj rešenja v.d. direktora Stalne kancelarije od 10.03.2015. godine.

Odredbom člana 14. stav 1. Zakona o stečaju predviđeno je da se stečajni postupak ne sprovodi, između ostalih i prema pravnim licima čiji je osnivač Republika Srbija, autonomna pokrajina ili jedinica lokalne samouprave, a koja se isključivo ili pretežno finansiraju kroz ustupljene javne prihode, ili iz republičkog budžeta, odnosno budžeta autonomne pokrajine ili jedinice lokalne samouprave, a za obaveze pravnog lica nad kojim se u skladu sa stavom 1. tog člana ne sprovodi stečajni postupak solidarno odgovaraju njegovi osnivači. Sadržina i priroda solidarnosti dužnika određena je odredbom člana 414. Zakona o obligacionim odnosima tako da svaki dužnik solidarno odgovara poveriocu za celu obavezu, i poverilac može zahtevati njeno ispunjenje od koga hoće, sve dok ne bude potpuno ispunjeno, ali kad je jedan dužnik ispunio obavezu, ona prestaje i svi se dužnici oslobađaju. Od više solidarnih dužnika, svaki može dugovati sa drugim rokom ispunjenja, pod drugim uslovima i uopšte sa različitim odstupanjima. To su opšta pravila o solidarnosti obaveze, koja se primenjuju i na solidarnost u odgovornosti propisanoj odredbom člana 14. Zakona o stečaju. Odredbama Zakona o stečaju propisano je za koja lica solidarno odgovaraju njegovi osnivači tako što je određeno da su to ona pravna lica prema kojima se ne sprovodi stečajni postupak. To dalje vodi ka zakonom određenim razlozima, odnosno uslovima za sprovođenje stečaja. Kad ti uslovi budu ispunjeni, a nad pravnim licem se ne može po zakonu sprovesti stečajni postupak, tada postoji solidarna odgovornost njegovog osnivača za obaveze tog pravnog lica.

Tužiocu je radni odnos u Stalnoj kancelariji prestao 10.03.2015. godine, kada je i doneto pobijano rešenje, međutim, istog dana je i Stalna kancelarija, kao njegov poslodavac, prestala da postoji. Naime, Odluka o prestanku važenja Odluke o osnivanju Stalne kancelarije za ... grada Jagodina objavljena je u „Službenom glasniku grada Jagodine“, br. 4 od 02.03.2015. godine, sa stupanjem na snagu osmog dana od dana objavljivanja. Stupanjem na snagu Odluke o prestanku važenja Odluke o osnivanju Stalne kancelarije za ... grada Jagodina dana 10.03.2015. godine, Stalna kancelarija je prestala da postoji i razrešen je dužnosti v.d. direkora Stalne kancelarije, kako je odlučeno članom 3. iste odluke. Radnopravni status tužioca regulisan je rešenjem od 10.03.2015. godine, kojim je tužilac ostao neraspoređen i kojim mu je prestao radni odnos, a koje rešenje je doneto od strane v.d. direktora Stalne kancelarije, istog dana kada je v.d. direktora razrešenjem izgubio sva ovlašćenja za odlučivanje o pravima, obavezama i odgovornostima zaposlenih. Iz navedenog sledi, da tužilac nije mogao podneti tužbu za poništaj spornog rešenja od 10.03.2015. godine protiv Stalne kancelarije, pa kako je predmet spora zakonitost rešenja o prestanku radnog odnosa, to se dovodi u pitanje i ostvarivanje prava na pravnu zaštitu za slučaj prestanka radnog odnosa iz člana 60. stav 4. Ustava, koja spada u kategoriju prava kojih se niko ne može odreći. S tim u vezi, bez obzira na to kakav je bio pravni status Stalne kancelarije i činjenice da je istu osnovao tuženi grad Jagodina, kao jedinica lokalne samouprave, sledi da o prigovoru nedostatka pasivne legitimacije nije moglo biti odlučeno, a da se prethodno ne utvrdi da li između Stalne kancelarije i tuženog grada Jagodina postoji odnos pravnog sledbeništva, tj. da li se grad Jagodina, kao osnivač, može smatrati sukcesorom (univerzalnim / singularnim) Stalne kancelarije. Pa kada se imaju u vidu napred navedene odredbe Zakona o stečaju i činjenice da je stupanjem na snagu Odluke o prestanku važenja Odluke o osnivanju Stalne kancelarije za ... grada Jagodina dana 10.03.2015. godine, Stalna kancelarija prestala da postoji i da je razrešen dužnosti v.d. direkora Stalne kancelarije, to se ne može prihvatiti kao pravilan zaključak nižestepenih sudova da tuženi nije pasivno legitimisan, jer tuženi, u skladu sa odredbama Zakona o stečaju, za obaveze Stalne kancelarije za ... grada Jagodina (pravnog lica nad kojim se u skladu sa članom 14. stav 1. Zakona o stečaju ne sprovodi stečajni postupak) odgovarara kao njen osnivač, a stim u vezi je i pasivno legitimisan kada se tužbom traži poništaj spornog rešenja od 10.03.2015. godine.

Imajući u vidu da zbog pogrešne primene materijalnog prava, nisu utvrđene činjenice od kojih zavisi ocena osnovanosti zahteva tužioca kojim se traži poništaj spornog rešenja od 10.03.2015. godine, to nema uslova za preinačenje nižestepenih presuda, zbog čega su iste ukinute i predmet vraćen prvostepenom sudu na ponovno suđenje.

U ponovnom postupku prvostepeni sud će ponovo odlučiti o postavljenom tužbenom zahtevu, vodeći računa o pravilnoj primeni materijalnog prava, u konkretnom slučaju odredbama člana 64a. stav 2. tačka 6. u vezi člana 65., 66. i 67. Zakona o radnim odnosima u državnim organima ("Službeni glasnik RS br. 48/91...23/13) i člana 176. i 191. Zakona o radu ("Službeni glasnik RS", br. 24/05...75/14).

S obzirom na izloženo, Vrhovni sud je na osnovu člana 416. stav 2. ZPP odlučio kao u izreci ovog rešenja, a istovremeno je na osnovu člana 165. stav 2. ZPP ukinuo i odluku o troškovima postupka, jer ista zavisi od konačnog ishoda spora.

Predsednik veća – sudija

Dobrila Strajina, s.r.

Za tačnost otpravka

Zamenik upravitelja pisarnice

Milanka Ranković