U IME NARODA

Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: Slađane Nakić Momirović, predsednika veća, Dobrile Strajina, Marine Milanović, Biljane Dragojević i Jelice Bojanić Kerkez, članova veća, u parnici iz radnog odnosa tužioca AA iz ..., čiji je punomoćnik Miloš Vlahović, advokat iz ..., protiv tužene Republike Srbije, Ministarstvo pravde, Uprave za izvršenje krivičnih sankcija, Kazneno-popravni zavod iz Beograda, čiji je zastupnik Državni pravobranilac iz Beograda, radi isplate, odlučujući o reviziji tužioca, izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž1 3612/18 od 08.11.2018. godine, na sednici održanoj 29.08.2019. godine, doneo je

P R E S U D U

DOZVOLJAVA SE odlučivanje o reviziji tužioca, izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž1 3612/18 od 08.11.2018. godine, kao izuzetno dozvoljenoj reviziji.

PREINAČUJE SE presuda Apelacionog suda u Beogradu Gž1 3612/18 od 08.11.2018. godine i presuda Prvog osnovnog suda u Beogradu P1 1209/17 od 13.06.2018. godine, tako što se usvaja kao osnovan tužbeni zahtev tužioca i obavezuje tužena da isplati tužiocu na ime naknade troškova prevoza za dolazak na rad i odlazak s rada i to, za:

- mart 2014. godine, iznos od 14.080,00 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom od 31.03.2014. godine do isplate,

- april 2014. godine, iznos od 14.080,00 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom od 30.04.2014. godine do isplate,

- maj 2014. godine, iznos od 7.679,98 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom od 31.05.2014. godine do isplate,

- jun 2014. godine, iznos od 11.398,05 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom od 30.06.2014. godine do isplate,

- jul 2014. godine, iznos od 14.080,00 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom od 31.07.2014. godine do isplate,

- avgust 2014. godine, iznos od 9.386,66 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom od 31.08.2014. godine do isplate,

- septembar 2014. godine, iznos od 6.400,00 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom od 30.09.2014. godine do isplate,

- oktobar 2014. godine, iznos od 14.080,00 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom od 31.10.2014. godine do isplate,

- novembar 2014. godine, iznos od 14.080,00 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom od 30.11.2014. godine do isplate,

- decembar 2014. godine, iznos od 4.897,38 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom od 31.12.2014. godine do isplate,

- januar 2015. godine, iznos od 14.080,00 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom od 31.01.2015. godine do isplate,

- februar 2015. godine, iznos od 14.080,00 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom od 28.02.2015. godine do isplate, i

- mart 2015. godine, iznos od 14.080,00 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom od 31.03.2015. godine do isplate,

OBAVEZUJE SE tužena da naknadi tužiocu troškove parničnog postupka u ukupnom iznosu od 113.640,00 dinara, u roku od osam dana od dana prijema presude.

O b r a z l o ž e nj e

Prvi osnovni sud u Beogradu, presudom P1 1209/17 od 13.06.2018. godine, odbio je kao neosnovan tužbeni zahtev tužioca, kojim je tražio da se obaveže tužena da isplati tužiocu na ime naknade troškova prevoza za dolazak na rad i odlazak sa rada, za period mart 2014. godine – mart 2015.godine, određene novčane iznose, sa zakonskom zateznom kamatom (sve bliže određeno u stavu prvom izreke). Odlučio je i da svaka stranka snosi svoje troškove postupka (stav drugi izreke).

Apelacioni sud u Beogradu, presudom Gž1 3612/18 od 08.11.2018. godine, odbio je kao neosnovanu žalbu tužioca i potvrdio presudu Prvog osnovnog suda u Beogradu P1 1209/17 od 13.06.2018. godine (stav prvi izreke). Odbio je kao neosnovan zahtev tužioca za naknadu troškova postupka po žalbi (stav drugi izreke).

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tužilac je blagovremeno izjavio reviziju, kao posebnu, zbog pogrešne primene materijalnog prava, na osnovu odredbe člana 404. stav 1. Zakona o parničnom postupku i između ostalog predložio da se dozvoli revizija tužioca kao izuzetno dozvoljena, usvoji tužbeni zahtev tužioca u celosti i obaveže tužena da naknadi tužiocu troškove parničnog postupka, zajedno sa troškovima izjavljivanja revizije. U reviziji je opredelio troškove na ime sastava revizije u iznosu od 24.000,00 dinara.

Vrhovni kasacioni sud je na osnovu člana 404. Zakona o parničnom postupku – ZPP („Službeni glasni RS“, br.72/11, 49/13-US, 74/13-US i 55/14), ocenio da je radi ujednačavanja sudske prakse, revizija tužioca izuzetno dozvoljena, s obzirom na stav ovoga suda izražen u više odluka o osnovanosti tužbenog zahteva u istovrsnim situacijama (npr. Rev2 2599/2017 od 14.12.2017. godine).

Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijanu presudu na osnovu člana 408. ZPP i utvrdio da je revizija tužioca osnovana.

U provedenom postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju ovaj sud pazi po službenoj dužnosti, na osnovu člana 408. ZPP.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac je u radnom odnosu kod tužene na neodređeno vreme na radnom mestu komandira. U utuženom periodu, u kome je tužilac bio radno angažovan kod tužene i redovno dolazio na posao, tužilac je imao prebivalište u ..., ... . Tužilac je svakodnevno išao svojim autom do ..., a od ... autobusom. Tužilac se pisanim zahtevom obraćao tuženoj radi priznavanja prava na naknadu troškova za dolazak i odlazak sa rada. Međutim, nema akta tužene kojim je utvrđeno pravo tužioca na naknadu koju potražuje. Na osnovu nalaza i mišljenja sudskog veštaka za ekonomsko-finansijsku oblast utvrđeno je da je tužiocu na ime naknade troškova prevoza za dolazak i odlazak s rada, za period od marta 2014. godine do marta 2015. godine, koju potražuje tužbenim zahtevom manje isplaćen iznos od 152.402,07 dinara (pojedinačni mesečni iznosi, svi su dati u tabelarnom pregledu sa datumima dospelosti) (tužba je podneta 23.03.2017. godine).

Polazeći od ovako utvrđenog činjeničnog stanja, nižestepeni sudovi su odbili tužbeni zahtev tužioca, radi isplate naknade troškova prevoza za dolazak na rad i odlazak s rada za traženi period.

Prvostepeni sud je zaključio da u konkretnoj situaciji, tužilac je morao da zatraži zaštitu u upravnom postupku shodno odredbi člana 16. i 146. Zakona o državnim službenicima, i da zahteva donošenje rešenja na osnovu koga bi mu bilo priznato pravo na troškove putovanja, a prema Uredbi o naknadi troškova i otpremnini državnih službenika i nameštenika, što tužilac nije učinio, pa ne može u parničnom postupku ostvarivati pravo na isplatu uvećane zarade kada takvo pravo tužiocu nije utvrđeno odlukom tužene. U konkretnoj situaciji se ne radi o zahtevu o kome može sud odlučivati, već o zahtevu o kome odlučuje nadležno ovlašćeno lice tužene, nadležni starešina, kod koga je tužilac u radnom odnosu. Zatim, u mesecima u kojima tužilac navodi da tužena nije htela da primi podnete zahteve za naknadu troškova postupka, odnosno da nije htela da primi pismeno preko pisarnice, tužilac se mogao obratiti zahtevom preko pošte, kojom prilikom bi se dostava smatrala urednom, te za slučaj ćutanja administracije na koje ga ovlašćuje zakon, iako je imao mogućnost da zbog nepostupanja tužene po njegovom zahtevu pokrene upravni spor radi zaštite svojih prava, što on nije učinio. Iscrpljenost zaštite u upravnom sporu je osnovna pretpostavka za procenu da li u radnjama državnog organa, tužene, ima nezakonitog ili nepravilnog rada i odgovornosti države po tom osnovu. Pored toga, da tužilac nije u toku postupka dokazao da je imao putne troškove od mesta rada do mesta prebivališta, a što je bio dužan da učini, jer su troškovi dolaska i odlaska sa rada stvarna i promenljiva kategorija, koji da bi bili priznati moraju biti potvrđeni odgovarajućim ispravama, kao dokazima u prilog tvrdnji da su ti troškovi stvarno nastali, pa iz tih razloga je neosnovan tužbeni zahtev tužioca.

Drugostepeni sud je zaključio da je pravilan zaključak prvostepenog suda, da, kako tužilac nije ostvario internu i sudsku zaštitu, da u parnici ne može ostvariti pravo na isplatu naknade troškova prevoza za dolazak i odlazak s rada. Zatim, da, iscrpljenost prethodne zaštite kroz ostvarivanje prava je osnovna pretpostavka za procenu da li u radnjama državnog organa ima nezakonitog ili nepravilnog rada i odgovornosti države po tom osnovu i da iako policijski službenici imaju pravo na naknadu troškova za dolazak i odlazak s rada, u konkretnoj situaciji kod izloženog činjeničnog stanja nije od uticaja na drugačiju odluku.

Odredbom člana 13. Zakona o državnim službenicima („Službeni glasnik RS“, br.79/05, sa izmenama i dopunama) je propisano, da, državni službenik ima pravo na platu, naknade i druga primanja prema zakonu kojim se uređuju plate u državnim organima.

Odredbom člana 37. stav 1. Zakona o platama državnih službenika i nameštenika („Službeni glasnik RS“, br.72/06 sa izmenama i dopunama), je propisano, da, državni službenik ima pravo na naknadu troškova za dolazak na rad i odlazak s rada, za vreme koje je proveo na službenom putu u zemlji ili inostranstvu, za smeštaj i ishranu dok radi i boravi na terenu i na naknadu troškova koji su izazvani privremenim ili trajnim premeštajem u drugo mesto rada. Odredbom stava 2. ovog člana, da, uslovi za naknadu troškova, njihova visina i način na koji se ostvaruju propisuju se Uredbom Vlade.

Odredbom člana 2. stav 1. tačka 1. Uredbe o naknadi troškova i otpremnini državnih službenika i nameštenika („Službeni glasnik RS“, broj 98/07), je propisano da, državnom službeniku i namešteniku naknađuju se troškovi prevoza za dolazak na rad i za odlazak s rada. Odredbom člana 3. iste Uredbe, da, državnom službeniku i namešteniku naknađuju se troškovi prevoza za dolazak na rad i za odlazak s rada u visini cene mesečne pretplatne karte u gradskom, prigradskom, odnosno međugradskom saobraćaju.

Prema tome, tužiocu kao državnom službeniku zaposlenom kod tužene je priznato pravo na naknadu troškova za dolazak na rad i odlazak s rada, čiji je smisao da se obezbedi prisustvo zaposlenog na radu. Pravo na naknadu ovih troškova nije uslovljeno ni podnošenjem zahteva, niti dokazivanjem da je zaposleni stvarno snosio troškove. Stoga je tužena dužna da naknadi tužiocu troškove koje je tužilac imao za dolazak na rad i odlazak s rada u spornom periodu, na osnovu odredbe člana 118. stav 1. tačka 1. Zakona o radu („Službeni glasnik RS“, br.24/05, sa izmenama i dopunama) i člana 154. stav 1. i 172. stav 1. Zakona o obligacionim odnosima („Službeni list SFRJ“, broj 29/78, sa izmenama i dopunama).

Kako tužilac potražuje naknadu troškova prevoza za dolazak na rad i odlazak s rada za period mart 2014. godine - mart 2015. godine, u opredeljenim novčanim mesečnim iznosima, u skladu sa nalazom i mišljenje veštaka ekonomsko-finansijske struke, to ovaj sud nalazi da mu isti pripadaju zbog čega je radi pravilne primene materijalnog prava preinačio drugostepenu i prvostepenu presudu i usvojio kao osnovan tužbeni zahtev tužioca.

Vrhovni kasacioni sud polazeći od visine novčanog potraživanja kao glavnog zahteva dosuđenog ovom presudom u ukupnom iznosu od 152.402,07 dinara i opredeljenih troškova punomoćnika tužioca u troškovniku priloženom na glavnoj raspravi od 13.06.2018. godine, na ime sastava tužbe i dva obrazložena podneska u iznosu od po 6.000,00 dinara, ukupno 18.000,00 dinara, pristupa na tri održana ročišta u iznosu od po 7.500,00 dinara, ukupno 22.500,00 dinara, pristupa na tri neodržana ročišta u iznosu od po 4.500,00 dinara, ukupno 13.500,00 dinara, sve ukupno 54.000,00 dinara, kao i troškove veštačenja i takse na tužbu i odluku po odmerenju suda, zatim i u žalbi na ime sastava žalbe u iznosu od 12.000,00 dinara i u reviziji na ime sastava revizije u iznosu od 24.000,00 dinara, obavezao tuženu da naknadi tužiocu troškove ovog parničnog postupka i to na ime sastava tužbe u iznosu od 6.000,00 dinara, jednog podneska u iznosu od 6.000,00 dinara, pristupa na tri održana ročišta u ukupnom iznosu od 22.500,00 dinara, pristupa na tri neodržana ročišta u ukupnom iznosu od 13.500,00 dinara, sastava žalbe i revizije u iznosu od po 12.000,00 dinara, na osnovu tarife o nagradama i naknadama troškova za rad advokata („Službeni glasnik RS“, br.121/12), na ime troškova veštačenja u iznosu od 15.000,00 dinara, i takse na tužbu u iznosu od 13.800,00 dinara i takse na prvostepenu presudu u iznosu od 12.840,00 dinara, na osnovu Zakona o sudskim taksama („Službeni glasnik RS“, br.28/94, sa izmenama i dopunama) sve u ukupnom iznosu od 113.640,00 dinara, dok je odbio zahtev tužioca za naknadu troškova na ime jednog obrazloženog podneska u iznosu od 6.000,00 dinara i sastava revizije od dosuđenih 12.000,00 do 24.000,00 dinara.

Odluka o troškovima postupka je doneta na osnovu odredbi člana 153, 154. i 165. stav 2. ZPP.

Iz iznetih razloga, Vrhovni kasacioni sud je na osnovu odredbi člana 404. i 416. stav 1. i 165. stav 2. ZPP, odlučio kao u izreci.

Predsednik veća-sudija

Slađana Nakić Momirović,s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić