U IME NARODA

Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: Vesne Subić, predsednika veća, Jelice Bojanić Kerkez i Zorana Hadžića, članova veća, u parnici tužioca AA iz sela ..., čiji je punomoćnik Gavrilo Rajević, advokat iz ..., protiv tužene Republike Srbije, Ministarstvo unutrašnjih poslova, koju zastupa Državno pravobranilaštvo, sa sedištem u Beogradu, radi naknade štete, odlučujući o reviziji tužene izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž1 3101/19 od 28.11.2019. godine, u sednici veća održanoj dana 09.12.2021. godine, doneo je

P R E S U D U

ODBIJA SE, kao neosnovana, revizija tužene izjavljena protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž1 3101/19 od 28.11.2019. godine.

ODBIJA SE, kao neosnovan, zahtev tužioca za naknadu troškova revizijskog postupka.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Apelacionog suda u Beogradu Gž1 3101/19 od 28.11.2019. godine, stavom prvim izreke, odbijena je, kao neosnovana, žalba tužene i potvrđena presuda Prvog osnovnog suda u Beogradu P 25841/16 od 29.03.2019. godine, u delu stava prvog i drugog izreke, kojom je obavezana tužena da tužiocu na ime naknade izostale zarade, za period od 01.11.2005. godine do 31.01.2017. godine, isplati pojedinačne novčane iznose sa zakonskom zateznom kamatom od dospelosti svakog pojedinačnog mesečnog iznosa do isplate, sve bliže označeno u stavu prvom izreke prvostepene presude, da se obaveže tužena da u korist tužioca, na označene iznose u tom periodu, obračuna i uplati penzijsko i invalidsko osiguranje Republičkom fondu za penzijsko i invalidsko osiguranje, doprinose za zdravstveno osiguranje Republičkom fondu za zdravstveno osiguranje i doprinose za osiguranje za slučaj nezaposlenosti Nacionalnoj službi za zapošljavanje, kao i u stavu trećem izreke kojim je obavezana tužena da tužiocu, na ime naknade zbog neisplaćene jubilarne nagrade za 30 godina rada isplati iznos od 51.924,40 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom od 15.05.2012. godine do isplate. Stavom drugim izreke, prvostepena presuda je ukinuta u preostalom delu stava prvog i drugog izreke, kao i u stavu četvrtom izreke kojim je odlučeno o troškovima parničnog postupka i u tom delu predmet vraćen prvostepenom sudu na ponovno suđenje.

Protiv navedene presude donesene u drugom stepenu, u pravnosnažnom delu, tužena je blagovremeno izjavila reviziju, zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka i pogrešne primene materijalnog prava.

Tužilac je podneo odgovor na reviziju.

Ispitujući pobijanu presudu u smislu člana 399. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“, broj 125/04 i 111/09, u daljem tekstu: ZPP) na čiju primenu upućuje član 506. stav 1. ZPP („Službeni glasnik RS“, broj 72/11... 87/18) Vrhovni kasacioni sud je ocenio da revizija tužene nije osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 361. stav 2. tač. 1, 2, 5, 7. i 9. ZPP, na koje revizijski sud pazi po službenoj dužnosti, a u postupku pred drugostepenim sudom nisu učinjene ni druge bitne povrede odredaba parničnog postupka iz člana 361. stav 2. ZPP, zbog kojih se revizija može izjaviti. Neosnovano se revizijom tužene ukazuje da je u drugostepenom postupku učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 361. stav 1. u vezi člana 382. stav 1. ZPP, jer je u obrazloženju presude drugostepeni sud ocenio sve žalbene navode tuženog i dao pravilne razloge koje je uzeo u obzir, a koji su bili od značaja za pravilnu odluku o izjavljenoj žalbi.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac je bio u radnom odnosu kod tužene na radnom mestu policajca u Policijskoj stanici ..., SUP ... . Rešenjem tužene od 21.09.2005. godine mu je prestao radni odnos sa danom 26.08.2005. godine, zbog nepoštavanja radne discipline.

Presudom Prvog osnovnog suda u Beogradu P1 1063/10 od 07.04.2011. godine, (potvrđenom presudom Apelacionog suda u Beogradu Gž1 2770/11 od 07.11.2012. godine) poništeno je, kao nezakonito, rešenje o otkazu tužiocu ugovora o radu od 21.09.2005. godine, Zaključak Republike Srbije, MUP, Sektor finansija, ljudskih resursa i zajedničkih poslova, Uprave za ljudske resurse od 13.05.2008. godine (kojim je odbačen prigovor tužioca izjavljen protiv rešenja o prestanku radnog odnosa) i rešenje Republike Srbije MUP, Kabinet ministra 01 od 17.06.2008. godine (kojim je odbijena žalba tužioca izjavljena protiv Zaključka RS od 13.05.2008. godine) i obavezana je tužena da tužioca vrati na rad i da mu naknadi troškove parničnog postupka.

Prema fotokopiji radne knjižice tužioca datum zaposlenja je 15.05.1982. godine, a datum prestanka radnog odnosa je 31.10.2005. godine. Iz sadržaja pregleda za uporednog radnika BB za period od 01.01.2004. godine do 05.01.2018. godine utvrđeni su podaci o njegovim ostvarenim zaradama. Tužilac je 15.05.2012. godine ispunio 30 godina rada kod tužene.

Iz nalaza i mišljenja sudskog veštaka ekonomsko-finansijske struke Radoslava Gojaka, utvrđeno je da visina neto zarade koju bi tužilac ostvario da je radio na radnom mestu policajca u periodu od 01.12.2004. godine do 31.01.2017. godine iznosi 5.340.582,30 dinara, sa pojedinačno iskazanim novčanim iznosima i datumima dospelosti. Prema dopunskom nalazu i mišljenju veštaka, visina jubilarne nagrade za 30 godina rada iznosi 51.924,40 dinara sa datumom dospelosti 15.05.2012. godine.

Na ovako utvrđeno činjenično stanje pravilno su nižestepeni sudovi, primenom materijalnog prava iz odredbi Zakona o radu, ocenili da je osnovan tužbeni zahtev za naknadu štete u visini izgubljene zarade za period od 01.11.2005. godine do 31.01.2017. godine, sa uplatom pripadajućih doprinosa, kao i zahtev za isplatu jubilarne nagrade, u iznosima utvrđenim iz nalaza i mišljenja sudskog veštaka, na koji stranke nisu istakle primedbe, sve sa zakonskom zateznom kamatom primenom člana 277. i 324. stav 1. Zakona o obligacionim odnosima.

Neosnovani su navodi revizije kojima se osporava pravilna primena materijalnog prava.

Odredbom člana 191. stav 1. Zakona o radu („Službeni glasnik RS“, br. 24/2005, 61/2005) propisano je da će, ako sud donese pravnosnažnu odluku kojom je utvrđeno da je zaposlenom nezakonito prestao radni odnos, sud odlučiti da se zaposleni vrati na rad, ako zaposleni to zahteva. Stavom 2. istog člana je propisano da pored vraćanja na rad, poslodavac je dužan da zaposlenom isplati naknadu štete u visini izgubljene zarade i drugih primanja koja mu pripadaju po zakonu, opštem aktu i ugovoru o radu i uplati doprinose za obavezno socijalno osiguranje. Prema stavu 3. istog člana naknada štete se umanjuje za iznos prihoda koje je zaposleni ostvario po osnovu rada, po prestanku radnog odnosa.

Članom 39. tačka 5. Posebnog kolektivnog ugovora za policijske službenike („Službeni glasnik RS“ br.18/2011), koji je u primeni od 01.01.2012. godine, utvrđeno je pravo zaposlenog na isplatu jubilarne nagrade za neprekidan rad u Ministarstvu unutrašnjih poslova za 30 godina rada.

Intencija zakonodavca prilikom propisivanja prava zaposlenog na naknadu štete zbog nezakonitog otkaza bila je da samo postojanje pravnosnažne sudske odluke kojom je utvrđeno da je zaposlenom nezakonito prestao radni odnos automatski daje pravo na naknadu štete u visini izgubljene zarade i drugih primanja koja tom zaposlenom pripadaju po zakonu, opštem aktu ili ugovoru o radu, uz uplatu pripadajućih doprinosa za obavezno socijalno osiguranje. Prema tome, zakon izričito propisuje uslove pod kojima se visina naknade štete može umanjiti.

Prilikom odlučivanja o zahtevu zaposlenog na naknadu štete zbog nezakonitog otkaza treba imati u vidu da je Zakon o radu u tom pogledu lex specialis u odnosu na Zakon o obligacionim odnosima i da u svojim odredbama koje regulišu prava zaposlenog povodom nezakonitog otkaza ne sadrži odrednicu, niti pak upućujuću normu o shodnoj primeni Zakona o obligacionim odnosima, odnosno njegovih pravila o deliktnoj odgovornosti.

U konkretnom slučaju, pravnosnažnom presudom Prvog osnovnog suda u Beogradu P1 1063/10 od 07.04.2011. godine poništeno je, kao nezakonito, rešenje o otkazu tužiocu ugovora o radu, kao i odluka doneta po prigovoru tužioca i o žalbi tužioca na odluku o prigovoru i obavezan je tuženi da tužioca vrati na rad. Sama ta činjenica automatski daje pravo tužiocu na naknadu štete u visini izgubljene zarade i drugih primanja koja mu po zakonu, opštem aktu ili ugovoru o radu pripadaju, uz uplatu pripadajućih doprinosa za obavezno socijalno osiguranje.

Zato su neosnovani navodi revizije tužene da je trebalo utvrđivati deliktnu odgovornost tužioca koja je dovela do otkaza ugovora o radu odnosno shodno njegovoj krivici za otkaz ugovora o radu utvrđivati doprinos tužioca nastanku štete, što bi, po tvrdnji tužene, primenom odredbi Zakona o obligacionim odnosima vodilo isključenju odgovornosti tužene za nastalu štetu.

Visina izgubljene zarade i jubilarne nagrade utvrđena je iz nalaza i mišljenja sudskog veštaka, na koji tužena nije istakla primedbe, a u postupku je prekludirana sa predlogom za izvođenje dokaza na okolnost rada i prihoda koje je tužilac ostvario po bilo kom osnovu, po prestanku radnog odnosa, u cilju umanjenja visine naknade štete, primenom pravila iz odredbe člana 191. stav 3. Zakona o radu. Navodima revizije se osporava i pravilnost utvrđenog činjeničnog stanja i stavljaju primedbe na ocenu dokaza iz člana 8. ZPP, zbog čega se revizija ne može izjaviti, prema članu 398. stav 2. ZPP.

Suprotno navodima revizije, u konkretnom slučaju nema mesta primeni člana 195. Zakona o radu, kojim je propisan rok za pokretanje spora pred sudom protiv rešenja kojim je povređeno pravo zaposlenog. Takav spor je vođen u postupku pred Prvim opštinskim sudom u Beogradu u predmetu P1 301/08 i okončan pravnosnažnom presudom Prvog osnovnog suda u Beogradu u predmetu P1 1063/10, kojom je usvojen tužbeni zahtev za poništaj rešenja o otkazu ugovora o radu. U ovoj pravnoj stvari je postupak vođen po tužbi za naknadu štete po osnovu nezakonitog prestanka radnog odnosa, za koju nije zakonom propisan prekluzivan rok za njeno podnošenje, već rok zastarelosti novčanih potraživanja iz radnog odnosa, a prigovor zastarelosti potraživanja tužena nije istakla do okončanja glavne rasprave pred prvostepenim sudom, zbog čega su bez uticaja na odluku o tužbenom zahtevu takvi navodi isticani u žalbi, koje tužena ponavlja i u reviziji.

Vrhovni kasacioni sud je cenio i ostale navode revizije, kojima se ne dovodi u sumnju pravilnost pobijane presude, zbog čega ti navodi nisu posebno obrazloženi.

Iz navedenih razloga, primenom člana 405. ZPP, Vrhovni kasacioni sud je odlučio kao u stavu prvom izreke.

Tužiocu ne pripada pravo na naknadu troškova revizijskog postupka, jer sastav odgovora na reviziju nije bila nužna radnja za odlučivanje u revizijskom postupku, pa je primenom člana 161. stav 1. ZPP odlučeno kao u stavu drugom izreke.

Predsednik veća- sudija

Vesna Subić, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić