U IME NARODA

Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: dr Dragiše B. Slijepčevića, predsednika veća, Jasmine Stamenković i dr Ilije Zindovića, članova veća, u pravnoj stvari tužilje AA iz ..., čiji je punomoćnik Vera Đorović, advokat iz ..., protiv tuženog TP „Srbija“ AD Kragujevac, čiji je punomoćnik Zorka Borozan, advokat iz ..., radi isplate, odlučujući o reviziji tuženog izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Kragujevcu Gž1 2472/18 od 22.11.2018. godine i dopunskog rešenja istog suda Gž1 2472//18 od 25.01.2019. godine, u sednici održanoj 28.05.2020. godine, doneo je

P R E S U D U

USVAJA SE revizija tuženog.

PREINAČUJE SE presuda Apelacionog suda u Kragujevcu Gž1 2472/18 od 22.11.2018. godine i dopunsko rešenje istog suda Gž1 2472//18 od 25.01.2019. godine, tako što se ODBIJA žalba tužilje, a presuda Osnovnog suda u Kragujevcu P1 1022/17 od 09.02.2018. godine u stavu 3. i 4. izreke potvrđuje.

OBAVEZUJE SE tužilja da tuženom naknadi troškove revizijskog postupka u iznosu od 12.000,00 dinara u roku od 15 dana od dana prijema presude.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Osnovnog suda u Kragujevcu P1 1022/17 od 09.02.2018. godine, stavom prvim izreke, delimično je usvojen tužbeni zahtev tužilje, pa je obavezan tuženi da tužilji isplati na ime naknade štete za neiskorišćeni godišnji odmor za 2010. godinu iznos od 5.686,46 dinara na ime glavnog duga sa zakonskom zateznom kamatom od 10.05.2010. godine do isplate. Stavom drugim izreke, odbijen je tužbeni zahtev tužilje da se obaveže tuženi da joj isplati od dosuđenog do potraživanog iznosa tužbenog zahteva po osnovu naknade štete za neiskorišćeni godišnji odmor za 2010. godinu u preostalom iznosu od 17.059,38 dinara sa pripadajućom zateznom kamatom na taj iznos počev od 10.05.2010. godine, kao neosnovan. Stavom trećim izreke, odbijen je tužbeni zahtev tužilje kojim je tražila da se obaveže tuženi da joj na ime manje isplaćene otpremnine isplati iznos od 381.827,21 dinar, sa zakonskom zateznom kamatom od 20.02.2013. godine pa do isplate i na ime obračunate zakonske zatezne kamate iznos od 162.125,28 dinara kao neosnovan. Stavom četvrtim izreke, odlučeno je da svaka stranka snosi svoje troškove.

Presudom Apelacionog suda u Kragujevcu Gž1 2472/18 od 22.11.2018. godine, preinačena je presuda Osnovnog suda u Kragujevcu P1 1022/17 od 09.02.2018. godine u stavovima 3. i 4. izreke, tako što je usvojen tužbeni zahtev tužilje da tuženi tužilji na ime neisplaćenog dela otpremnine isplati iznos od 381.827,21 dinar sa zakonskom zateznom kamatom od 20.02.2013. godine pa do konačne isplate, kao i iznos od 162.125,28 dinara na ime zakonske zatezne kamate obračunate počev od 07.05.2010. godine do dana veštačenja dana 12.02.2013. godine u roku od 15 dana. Obavezan je tuženi da tužilji na ime troškova parničnog postupka isplati 213.200,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od dana izvršnosti presude do isplate u roku od 15 dana. Dopunskim rešenjem istog suda Gž1 2472//18 od 25.01.2019. godine, obavezan je tuženi da tužilji pored troškova dosuđenih stavom 2. izreke presude Apelacionog suda u Kragujevcu Gž1 2472/18 od 22.11.2018. godine, isplati troškove parničnog postupka u iznosu od još 35.200,00 dinara.

Protiv pravnosnažne presude donesene u drugom stepenu, tuženi je izjavio blagovremenu i dozvoljenu reviziju zbog pogrešne primene materijalnog prava.

Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijanu presudu u granicama revizijskih razloga propisanih odredbom člana 408. Zakona o parničnom postupku (''Službeni glasnik RS'' br. 72/11... 55/14) i utvrdio da je revizija tuženog osnovana.

U sprovedenom postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti.

Predmet tužbenog zahteva je novčano potraživanje u iznosu od 381.827,21 dinar sa zakonskom zateznom kamatom na ime razlike od isplaćene do pripadajuće otpremnine i isplata obračunate zatezne kamate u iznosu od 162.125,28 dinara obračunatog 07.05.2010. do 20.02.2013. godine.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilja je bila zaposlena kod tuženog na neodređeno vreme. Između predstavnika sindikata zaposlenih kod tuženog i njegovog generalnog direktora je 03.09.2003. godine zaključen pojedinačni kolektivni ugovor na neodređeno vreme u skladu sa tada važećim Zakonom o radu („Službeni glasnik RS“ br. 70/01). Tuženi je zaključenjem ugovora o prodaji kapitala metodom javne aukcije od 20.09.2007. godine ušao u postupak privatizacije. Aneksom I ugovora utvrđen je socijalni program koji će se primenjivati u subjektu nakon zaključenja ugovora. Kupac se Aneksom obavezao da u okviru subjekta privatizacije obezbedi poštovanje svih prava zaposlenih utvrđenih pojedinačnim kolektivnim ugovorom kao i drugim opštim aktima subjekta važećim u trenutku zaključenja ugovora sve do momenta promene istih u skladu sa zakonom. U 2010. godini tužilja je radila četiri meseca. Rešenjem od 09.04.2010. godine tužilji je otkazan ugovor o radu zbog prestanka potrebe za njenim radom. Rešenjem je utvrđeno da će tužilji biti isplaćena otpremnina u iznosu od 175.576,07 dinara na osnovu sporazuma od 08.04.2010. godine. U tom sporazumu tužilja je potvrdila da su joj isplatom otpremnine u navedenom iznosu izmirena sva potraživanja iz radnog odnosa do njenog prestanka, osim zarada za april 2010. godine. Tuženi je tužilji 07.05.2010. godine isplatio otpreminu u iznosu od 175.576,07 dinara. U trenutku kada je tužiocu prestao radni odnos kod tuženog je važio kolektivni ugovor od 03.09.2003. godine. Odredbom člana 72. tog kolektivnog ugovora predviđeno je pravo zaposlenih na otpremninu u iznosu od 200 evra za svaku godinu ukupnog staža. Veštačenjem u prvostepenom postupku utvrđena je visina utuženog potraživanja na ime razlike između isplaćene i pripadajuće otpremnine prema odredbi člana 72. Pojedinačnog kolektivnog ugovora u iznosu od 381.827,21 dinar. Poslednja rata iz ugovora o privatizaciji tuženog isplaćena je 30.11.2011. godine kada je i završen postupak privatizacije.

Na osnovu tako utvrđenog činjeničnog stanja, prvostepeni sud je zaključio da u vreme kada je tužilac stekao pravo na isplatu otpremnine 09.04.2010. godine nije postojao pravni osnov za njenu isplatu u visini od 200 evra po godini staža. Zato je odbio tužbeni zahtev.

Drugostepeni sud je zauzeo suprotno stanovište. Po tom stanovištu u vreme zaključenja Aneksa I ugovora o kupoprodaji društvenog kapitala kojim se kupac obavezao da u okviru subjekta privatizacije obezbedi poštovanje svih prava zaposlenih utvrđenih kolektivnim ugovorom, bio je na snazi Pojedinačni kolektivni ugovor od 03.09.2003. godine. Ugovorom o kupoprodaji i Aneksom 1. tog ugovora tuženi je preuzeo obavezu isplate otpremine u iznosu od 200 evra za svaku godinu ukupnog staža osiguranja zaposlenog utvrđenu odredbom člana 72. Pojedinačnog kolektivnog ugovora. Zato se ne radi o produženju dejstva kolektivnog ugovora već o izvršenju ugovorne obaveze preuzete ugovorom o kupoprodaji društvenog kapitala tuženog i aneksom. Iz tih razloga prvostepena presuda je preinačena i usvojen tužbeni zahtev za isplatu razlike od isplaćene do pripadajuće otpremnine u iznosu od 381.827,21 dinar, sa zakonskom zateznom kamatom od 20.11.2013. godine do isplate i obračunatu zateznu kamatu u iznosu od 162.126,28 dinara, a za period od 07.05.2010. godine do dana veštačenja 20.02.2013. godine.

Osnovani su revizijski navodi kojima se ukazuje na pogrešnu primenu materijalnog prava zbog čega nisu potpuno utvrđene sve bitne činjenice.

Prema odredbi člana 263. stav 1. Zakona o radu („Službeni glasnik RS“ br. 24/05 sa izmenama) koji se primenjuje u konkretnom slučaju kolektivni ugovor se zaključuje na period od tri godine. Odredbom člana 284. stav 1. istog zakona propisano je da odredbe kolektivnog ugovora koji je na snazi na dan stupanja na snagu ovog zakona, a koje nisu u suprotnosti sa ovim zakonom ostaju na snazi do zaključivanja kolektivnog ugovora u skladu sa ovim zakonom. Iz sadržine ovih zakonskih odredbi proizilazi da ako je kolektivni ugovor po ranijem zakonu bio zaključen na neodređeno vreme, kao što je ovde slučaj, posle stupanja na snagu propisa o ograničenom trajanju važenja kolektivnog ugovora može se primenjivati još samo 3 godine. Po isteku tog roka njegove odredbe biće suprotne članu 263. stav 1. važećeg Zakona o radu, kojim je propisano trajanje kolektivnog ugovora najviše 3 godine.

Predmetni Pojedinačni kolektivni ugovor na koji se poziva drugostepeni sud zaključen je u vreme važenja Zakona o radu („Službeni glasnik RS2 br. 70/01, 73/01). Tim zakonom je u odredbi člana 151. propisano da se kolektivni ugovor može zaključiti na određeno ili neodređeno vreme. Stupanjem na snagu Zakona o radu iz 2005. godine trajanje važenja kolektivnog ugovora ograničeno je na 3 godine. Stoga je odredba navedenog Pojedinačnog kolektivnog ugovora kojom se konstatuje da se zaključuje na neodređeno vreme u suprotnosti sa odredbom važećeg Zakona o radu. Zato se Pojedinačni kolektivni ugovor od 03.09.2003. godine nije mogao primenjivati na radnopravne situacije nastale posle 23.03.2008. godine. U konkretnom slučaju bez uticaja je što je kupac kapitala tuženog kao subjekta privatizacije preuzeo obaveze iz socijalnog programa da obezbedi poštovanje svih prava zaposlenih utvrđenih pojedinačnim kolektivnim ugovorom. Ovo prvo sa razloga što je to ugovorna obaveza kupca kapitala, a ne tuženog kao subjekta privatizacije. Osim toga, preuzimanje te obaveze odnosi se na poštovanje svih prava zaposlenih koja su utvrđena važećim i pravno valjanim pojedinačnim kolektivnim ugovorom, a u konkretnom slučaju Pojedinačni kolektivni ugovor iz 2003. godine u spornom periodu nije bio važeći.

U toku postupka utvrđeno je koliki je iznos potraživanja koji je sporan između parničnih stranaka. Sporan je pravni osnov potraživanja. Imajući u vidu sve napred izneto, Vrhovni kasacioni sud nalazi da je prvostepeni sud na pravilno i potpuno utvrđeno činjenično stanje pravilno primenio materijalno pravo, shodno napred navedenim razlozima, a da je drugostepeni sud ceneći navode iz žalbe tužilje, pogrešno zaključio da je prvostepeni sud pogrešno primenio materijalno pravo, što se ne može prihvatiti kao pravilan zaključak.

Shodno napred iznetom, Vrhovni kasacioni sud je našao da je u ovoj pravnoj stvari bilo neophodno preinačiti presudu apelacionog suda i potvrditi presudu prvostepenog suda uz odbijanje žalbe tužilje u tom delu.

Tuženi je troškove revizijskog postupka tražio. Međutim, iste shodno članu 163. stav 3. ZPP nije opredelio po vrsti i visini, pa mu isti nisu ni mogli biti dosuđeni.

Stoga je Vrhovni kasacioni sud na osnovu odredbe člana 416. stav 1. ZPP odlučio kao u izreci.

Odluka o troškovima revizijskog postupka doneta je u skladu sa čl. 153. i 165. ZPP, prema važećoj advokatskoj tarifi.

Predsednik veća-sudija

dr Dragiša B. Slijepčević,s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić