U IME NARODA

Vrhovni kasacioni sud u veću sastavljenom od sudija Jasminke Stanojević, predsednika veća, Biserke Živanović i Spomenke Zarić, članova veća, u pravnoj stvari tužioca AA iz ..., čiji je punomoćnik Aleksandra Jasika, advokat iz ..., protiv tuženih AD „BB“ iz ... i AD „VV“ ..., radi isplate, odlučujući o reviziji tužioca izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Kragujevcu Gž1 291/18 od 28.08.2018. godine, u sednici održanoj 29.05.2019. godine, doneo je

P R E S U D U

PREINAČUJE SE presuda Apelacionog suda u Kragujevcu Gž1 291/18 od 28.08.2018. godine, tako što se odbija kao neosnovana žalba AD „BB“ ... i AD „VV“ ... i potvrđuje presuda Osnovnog suda u Požarevcu P1 91/17 od 20.11.2017. godine.

OBAVEZUJU SE tuženi AD „BB“ iz ... i AD „VV“ ... da tužiocu solidarno naknade troškove revizijskog postupka od 166.488,00 dinara u roku od 15 dana od dana dostavljanja presude.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Osnovnog suda u Požarevcu P1 91/17 od 20.11.2017. godine, stavom prvim izreke obavezani su tuženi AD „BB“ iz ... i AD „VV“ ... da tužiocu na ime naknade štete za neisplaćeni topli obrok i regres za period od februara 2014. godine do avgusta 2015. godine, solidarno isplate pojedinačne mesečne iznose sa zakonskom zateznom kamatom, sve kako je to bliže navedeno ovim stavom izreke. Stavom drugim izreke obavezan je tuženi AD „VV“ ... da tužiocu na ime naknade štete za neisplaćeni topli obrok i regres za period od septembra 2015. godine do februara 2017. godine, solidarno isplate pojedinačne mesečne iznose sa zakonskom zateznom kamatom, sve kako je to bliže navedeno ovim stavom izreke. Stavom trećim izreke obavezani su tuženi na naknadu troškova postupka.

Presudom Apelacionog suda u Kragujevcu Gž1 br. 291/18 od 28.08.2018. godine preinačena je prvostepena presuda, pa je tužbeni zahtev tužioca odbijen kao neosnovan i odlučeno je da svaka stranka snosi svoje troškove postupka.

Protiv pravosnažne presude donesene u drugom stepenu, tužilac je izjavio reviziju zbog pogrešne primene materijalnog prava.

Odlučujući o reviziji na osnovu člana 408. u vezi sa članom 403. stav 2. tačka 2. ZPP („Službeni glasnik RS“ br. 72/2011 i 55/2014), Vrhovni kasacioni sud je našao da je revizija osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac je zaposlen kod tuženog AD ``BB`` na neodređeno vreme počev od 05.02.2003. godine, a nakon statusnih promena počev od 01.09.2015. godine kod tuženog AD ``VV“ na osnovu zaključenog aneksa ugovora o radu. Privredno društvo AD „VV“ nastalo je izdvajanjem iz „BB“ ..., na osnovu statusne promene izdvajanje uz osnivanje na osnovu odluke Vlade RS od 02.07.2015. godine, pri čemu isto od AD „BB“ preuzima prava, obaveze, opremu, postrojenja i druga sredstva za rad, dokumentaciju, predmete koji su u funkciji obavljanja delatnosti, kao i zaposlene koji pod istim uslovom nastavljaju radni odnos. Takođe, AD „VV“ je od AD „BB“ preuzeo Kolektivni ugovor sa pripadajućim aneksom. Tužiocu tuženi nisu isplaćivali naknadu za ishranu u toku rada, niti regres za korišćenje godišnjeg odmora u utuženom periodu. Prema zaključenom ugovoru o radu, zaposleni ima pravo na zaradu, zaradu po osnovu rezultata rada, uvećanu zaradu, naknadu zarade, kao i naknadu troškova i druga primanja u skladu sa zakonom i Kolektivnim ugovorom. Na osnovu člana 57. Kolektivnog ugovora kod tuženog, u vrednost jednog radnog časa je uključena mesečna vrednost za ishranu u toku rada i vrednost 1/12 regresa za korišćenje godišnjeg odmora, ali na takav način da je svedena na jedan radni čas. U Kolektivnom ugovoru nije navedena novčana vrednost spornih naknada, niti su one novčano iskazane. Tuženi nisu u obračunima zarada tužioca iskazivali novčani iznos spornih naknada. Visina naknade za ishranu kao i regres za korišćenje odmora utvrđena je iz nalaza i mišljenja sudskog veštaka a koji su utvrđeni prema parametrima iz ranijeg Kolektivnog ugovora (u skladu sa članom 171. stav 1.). Utvrđeno je i da su tužiocu naknada za ishranu kao i regres za korišćenje odmora, mimo osnovne zarade, poslednji put isplaćeni u 2002. godini, te da počev od 2002. godine topli obrok i regres nisu uključeni u zaradu niti su posebno iskazivani, te da je nakon stupanja na snagu Kolektivnog ugovora mesečna zarada tužioca ostala ista.

Polazeći od utvrđenog činjeničnog stanja, prvostepeni sud je usvojio tužbeni zahtev i obavezao oba tužena da tužiocu na ime naknade troškova za ishranu u toku rada i regresa za korišćenje godišnjeg odmora za period februara 2014. godine do avgusta 2015. godine isplate iznose sa kamatom sve kako je bliže navedeno u izreci, dok je po istom osnovu za period počev od 01.09.2015. godine do 28.02.2017. godine na isplatu obavezao tuženog AD „VV“ Beograd.

Međutim, po oceni drugostepenog suda, tužilac nema pravo na naknadu za ishranu u toku rada i na ime regresa za korišćenje godišnjeg odmora u spornom periodu, zbog čega je preinačio prvostepenu odluku i odbio tužbeni zahtev, zaključujući da opštim aktima tuženog propisano da su troškovi ishrane i regresa uključeni u osnovnu zaradu zaposlenog, odnosno u vrednost jednog radnog časa.

Vrhovni kasacioni sud je našao da se osnovano revizijom ukazuje da je pobijana drugostepena odluka doneta uz pogrešnu primenu materijalnog prava.

Zakonom o radu predviđeno je pravo zaposlenog na naknadu troškova u vezi sa radom, po kome zaposleni ima pravo na troškove za dolazak i odlazak sa rada, u visini cene prevozne karte u javnom saobraćaju, a Zakonom o izmenama i dopunama Zakona o radu („Službeni glasnik RS“ br. 61/05), koji se primenjuje od 01.01.2006. godine, ponovo je predviđeno i pravo na naknadu troškova za ishranu u toku rada i za regres za korišćenje godišnjeg odmora (član 118. tačka 1, 5. i 6.), koji mora biti iskazana u obračunskoj listi za sve zaposlene. Počev od 01.10.2006. godine poslodavcima je ostavljena mogućnost da svojim aktima o raspodeli zarade mogu ugovarati manji ili veći iznos regresa i toplog obroka, od onoga koji je predviđen Opštim Kolektivnim ugovorom i Zakonom o radu, ali samo ukoliko je doneta odluka kojom je predviđena visina regresa i toplog obroka.

Aneksom Kolektivnog ugovora „BB“ AD („Službeni glasnik RS“ br. 4/06), odredbom člana 2. izmenjen je član 57. Kolektivnog ugovora, pa je određeno da zaposleni ima pravo na zaradu koja se sastoji od zarade za obavljeni rad i vreme provedeno na radu, primanja za ishranu u toku rada i primanja za regres za korišćenje godišnjeg odmora, dok je odredbama člana 5. ovog Aneksa, zatim članom 18. stav 2. aneksa 7 Kolektivnog ugovora od 23.06.2014. godine, kao i članom 57. stav 2. Kolektivnog ugovora „BB“ AD („Službeni glasnik RS“ br. 4/2015) propisano da u vrednost jednog radnog časa uključena mesečna vrednost za ishranu u toku rada i vrednost 1/12 naknade regresa za korišćenje godišnjeg odmora svedena na jedan radni čas, dok je stavom 4. istog člana propisano da se vrednost jednog radnog časa umanjuje za 10% i iznosi 66,46 dinara neto.

Po oceni Vrhovnog kasacionog suda prvostepeni sud osnovano zaključuje da konkretizacija ovog prava iz navedene odredbe Kolektivnog ugovora („Službeni glasnik RS“ br. 4/2015), a koja odredba je identična i u Aneksu Kolektivnog ugovora („Službeni glasnik RS“ br. 4/06), nije izvršena, te da se iz ovakvog utvrđenja vrednosti radnog časa ne može utvrditi i koji iznos predstavlja naknadu troškova ishrane i regresa, jer ona nije određena u nominalnom iznosu, niti je u nominalnom iznosu određena u obračunskim listama za isplatu zarade tužiocu. Pri tom, visina naknade za ishranu u toku rada i naknade za regres za korišćenje godišnjeg odmora, mora biti određena u istom nominalnom iznosu za sve zaposlene, bez obzira na njihovu stručnu spremu, radno mesto i koeficijent za obračun i isplatu plate. To znači da ukoliko bi se prihvatilo stanovište da je vrednost ovih troškova uračunat u vrednost radnog časa, bez određivanja visine naknade u nominalnom iznosu, visina naknade za ishranu i regres ne bi bila ista za sve zaposlene, već bi bila u direktnoj srazmeri sa koeficijentom radnog mesta, što se ne može prihvatiti i ne bi bilo pravilno.

Kako je drugostepeni sud zbog pogrešne primene materijalnog prava odbio tužbeni zahtev kojim je tužilac tražio da se obavežu tuženi da tužiocu isplate naknadu za ishranu u toku rada i naknadu na ime regresa za vreme korišćenje godišnjeg odmora, Vrhovni kasacioni sud je na osnovu člana 416. stav 1. ZPP, preinačio drugostepenu presudu, odbio žalbu tuženog i potvrdio prvostepenu presudu.

Tuženi je, primenom odredbe člana 165 ZPP-a, obavezan da tužiocu naknadi troškove revizijskog postupka koji obuhvataju troškove za sastav revizije od strane advokata u iznosu od 12.000,00 dinara na osnovu Tarifnog broja 13. Tarife o nagradama i naknadama za rad advokata („Službeni glasnik RS“, br. 121/12), kao i troškove sudskih taksi na reviziju od 51.000,00 dinara i odluku po reviziji u iznosu od 103.488,00 dinara prema Tarifnom broju 1. i 2. Taksene tarife Zakona o sudskim taksama („Službeni glasnik RS“, br. 28/94 ... 106/15), što čini iznos od ukupno 166.488,00 dinara.

Predsednik veća-sudija

Jasminka Stanojević, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić