USVAJA SE tužbeni zahtev i obavezuje tuženi AD za železnički prevoz robe “SRBIJA KARGO” iz Beograda da tužiocu AA iz ..., na ime naknade štete za topli obrok i regres isplati:

-za septembar 2015. godine iznos od 14.623,09 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 16.10.2015. godine, pa do isplate,

-za oktobar 2015. godine iznos od 14.704,06 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 16.11.2015. godine, pa do isplate,

-za novembar 2015. godine iznos od 11.818,93 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 16.12.2015. godine, pa do isplate,

-za decembar 2015. godine iznos od 9.981,36 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 16.01.2016. godine, pa do isplate,

-za januar 2016. godine iznos od 17.851,20 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 16.02.2016. godine, pa do isplate,

-za februar 2016. godine iznos od 13.059,72 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 16.03.2016. godine, pa do isplate,

-za mart 2016. godine iznos od 14.393,91 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 16.04.2016. godine, pa do isplate,

-za april 2016. godine iznos od 4.300,31 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 16.05.2016. godine, pa do isplate,

-za maj 2016. godine iznos od 12.498,80 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 16.06.2016. godine, pa do isplate,

-za jun 2016. godine iznos od 7.907,85 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 16.07.2016. godine, pa do isplate,

-za jul 2016. godine iznos od 16.105,43 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 16.08.2016. godine, pa do isplate,

-za avgust 2016. godine iznos od 14.986,50 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 16.09.2016. godine, pa do isplate,

-za septembar 2016. godine iznos od 14.838,0320 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 16.10.2016. godine, pa do isplate,

-za oktobar 2016. godine iznos od 12.263,04 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 16.11.2016. godine, pa do isplate,

-za novembar 2016. godine iznos od 10.719,93 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 16.12.2016. godine, pa do isplate,

-za decembar 2016. godine iznos od 11.680,12 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 16.01.2017. godine, pa do isplate,

-za januar 2017. godine iznos od 14.547,06 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 16.02.2017. godine, pa do isplate, sve u roku od 8 dana od prijema prepisa presude.

OBAVEZUJU SE tuženi da tužiocu solidarno naknade troškove postupka u ukupnom iznosu od 306.116,00 dinara, u roku od 8 dana od prijema prepisa presude sa zakonskom zateznom kamatom od izvršnosti presude do isplate.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Apelacionog suda u Kragujevcu Gž1 1521/20 od 27.05.2020. godine, odbijene su žalbe tužioca i prvotuženog i potvrđena je prvostepena presuda Osnovnog suda u Požarevcu P1 137/17 od 01.04.2019. godine, u stavu prvom izreke u odnosu na prvotuženog i stavovima drugom, trećem i četvrtom izreke kojima je odbijen tužbeni zahtev za obavezivanje tuženih da solidarno do zaključno sa avgustom 2015. godine i drugotuženog do zaključno sa januarom 2017. godine, na ime naknade štete za topli obrok i regres isplate tužiocu mesečne iznose sa zateznom kamatom od dospelosti do isplate i obavezani tuženi da tužiocu naknade troškove spora od 83.012,00 dinara.

Protiv pravosnažne drugostepene presude reviziju je blagovremeno izjavio tužilac, sa pozivom na odredbu člana 404. ZPP. Pozvao se na veći broj odluka drugih sudova i Vrhovnog kasacionog suda u kojima je suprotan odlučeno u istovetnim činjenično pravnim situacijama. Troškove revizijskog postupka je tražio i opredelio.

Po odredbi člana 404. ZPP (''Službeni glasnik RS'' broj 72/11...55/14) revizija je izuzetno dozvoljena zbog pogrešne primene materijalnog prava i protiv drugostepene presude koja ne bi mogla da se pobija revizijom, ako je po oceni Vrhovnog kasacionog suda potrebno da se razmotre pravna pitanja od opšteg interesa ili pravna pitanja u interesu ravnopravnosti građana, radi ujednačavanja sudske prakse, kao i ako je potrebno novo tumačenje prava (posebna revizija). O dozvoljenosti i osnovanosti posebne revizije odlučuje Vrhovni kasacioni sud u veću od pet sudija.

Postupajući na osnovu citirane zakonske odredbe, Vrhovni kasacioni sud je imajući u vidu različitu sudsku praksu apelacionih sudova u istoj činjeničnopravnoj situaciji dozvolio odlučivanje o posebnoj reviziji tužioca.

Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijanu presudu primenom člana 408. ZPP i odlučio da je revizija osnovana.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac je bio u radnom odnosu kod železnica prvotuženog do 01.09.2015. godine, kada je nakon izvršene statusne promene poslodavca, izdvajanje uz osnivanje novih akcionarskih društava nastavio rad kod drugotuženog kao poslodavca. Nema dokaza da su tuženi obračunavali i isplaćivali tužiocu za sporni period troškove po osnovu ishrane u toku rada i na ime regresa za korišćenje godišnjeg odmora, jer o tome nije doneta posebna odluka, a Aneksom Kolektivnog ugovora od 26.07.2006. godine i Kolektivni ugovori od 23.04.2015. godine, ne sadrže konkretnu regulativu koja utvrđuje visinu ovih naknada. Veštačenjem je utvrđena visina naknada prema parametrima iz Kolektivnog ugovora tuženog koji je prestao da važi.

Tužilac u predmetnom sporu potražuje naknadu štete zbog neisplaćenog regresa za godišnji odmor i naknade troškova toplog obroka, u iznosima bliže označenim u prvostepenoj presudi, a koji su opredeljeni prema nalazu veštaka.

Nižestepeni sudovi zahtev tužioca za isplatu regresa za godišnji odmor i naknadu troškova ishrane u toku rada odbijaju kao neosnovan. Zahtev je odbijen sa obrazloženjem da Zakon o radu propisuje pravo zaposlenih na isplatu ovih naknada, ali ne propisuje visinu, već je normirano da se visina naknada određuje opštim aktom ili ugovorom o radu. Ugovorom o radu nije regulisana visina naknada, ali su u postupku kolektivnog pregovaranja reprezentativni sindikat i tuženi kao poslodavci Aneksom Kolektivnog ugovora iz 2006. i Kolektivnim ugovorom iz 2015. godine ugovorili da je naknada za korišćenje godišnjeg odmora i naknada za troškove ishrane uključena u vrednost jednog radnog časa, a time i u osnovnu zaradu zaposlenih. To što navedene naknade nisu posebno nominalno izražene ne znači da iste nisu isplaćene tužiocu kome je zarada isplaćivana u skladu sa navedenim opštim aktima.

Prema stanovištu Vrhovnog kasacionog suda, revizijom se osnovano ukazuje da su nižestepeni sudovi zbog pogrešne primene materijalnog prava pogrešno odbili tužbeni zahtev.

Zakonom o radu („Službeni glasnik RS“ broj 24/05...75/14), u tekstu važećem u spornom periodu, predviđeno je pravo zaposlenog na naknadu troškova za ishranu u toku rada i za regres za korišćenje godišnjeg odmora u skladu sa opštim aktom i ugovorom o radu (član 118. stav 1 tačka 5. i 6.). Te naknade moraju biti izražene u novcu i iskazane u obračunskoj listi za sve zaposlene. Aneksom Kolektivnog ugovora tuženog iz 2006. godine odredbom člana 2. izmenjen je član 57. Kolektivnog ugovora iz 2002. godine, pa je predviđeno da zaposleni ima pravo na zaradu koja se sastoji od zarade za obavljeni rad i vreme provedeno na radu, primanja za ishranu u toku rada i primanja za regres za korišćenje godišnjeg odmora. Odredbom člana 5. stav 6. Aneksa kao i članom 57. stav 1. i 2. Kolektivnog ugovora iz 2015. godine propisano je da je u vrednost jednog radnog časa uključena je i vrednost za ishranu u toku rada i vrednost 1/12 naknade regresa za godišnji odmor svedena na jedan radni čas.

Međutim, kako je počev od 01.01.2006. godine, zaposlenima dato zakonsko pravo na naknadu troškova za ishranu u toku rada i za regres za korišćenje godišnjeg odmora bez propisivanja visne istih, poslodavcima je ostavljena mogućnost da svojim aktom utvrde visinu tih naknada. Pri tom, visina naknade troškova na ime regresa za godišnji odmor i na ime troškova ishrane u toku rada, mora biti određena linearno za sve zaposlene, odnosno ovi troškovi moraju biti isplaćeni svim zaposlenima u istom iznosu, bez obzira na stručnu spremu, zvanje i radno mesto. Po oceni Vrhovnog kasacionog suda odredbama opštih akata tuženih ni ugovorom o radu nije izvršena konkretizacija prava tužioca na isplatu spornih naknada, jer se iz određenja da su iste uključene u vrednost jednog radnog časa ne može utvrditi koji iznos predstavlja naknada za regres i troškove ishrane, obzirom da iste nisu određene u nominalnom iznosu niti su u nominalnom iznosu iskazane u obračunskim listama za isplatu zarade tužiocu. Osim toga, visina naknade određena na način kao u opštim aktima tuženih ne bi bila određena u istom nominalnom iznosu za sve zaposlene, već bi bila u direktnoj srazmeri sa koeficijentom radnog mesta što se ne može prihvatiti kao pravilan obračun.

Na osnovu iznetog, moglo bi se zaključiti da je tuženi u pogledu isplate navedenih naknada, zakonske odredbe primenjivao na štetu tužioca. Sve navedeno ne isključuje pravo tužioca na isplatu ovih naknada, budući da se ne može prihvatiti stanovište nižestepenih sudova da su zaposlenima, pa i tužiocu, ovi troškovi isplaćeni kroz visinu cene rada. Obzirom da Aneks kolektivnog ugovora tuženog ne sadrži konkretnu regulativu koja utvrđuje visinu ovih naknada, tužilac može potraživati naknadu u neto iznosima utvrđenim na osnovu nalaza i mišljenja veštaka, primenom parametara navedenih u nalazu iz ranije važećeg Kolektivnog ugovora JŽTP kojim su bili definisani načini obračuna ovih naknada. Stoga je ovako postavljeni tužbeni zahtev osnovan. Postoji solidarna obaveza tuženih prema tužiocu do 31.08.2015. godine. Drugotuženi je nastao statusnom promenom prvotuženog, pa su tuženi pasivno legitimisani u predmetnom sporu saglasno odredbi člana 505. stav 1. tačka 1. i 2. Zakona o privrednim društvima.Tužilac sa drugotuženim nije zaključio novi ugovor o radu, već aneks ugovora, po kome je nastavio da radi pod istim uslovima, a poslodavac sledbenik je preuzeo ugovor o radu sa svim pravima, ali i obavezama poslodavca prethodnika, (član 149. ZOR) koje su nastale iz zaključenog ugovora o radu i radnog odnosa tužioca.

Na osnovu izloženog primenom člana 416. stav 1. ZPP su preinačene nižestepene presude i usvojen tužbeni zahtev, te tuženi obavezani da solidarno do kraja avgusta 2015. godine, a drugotuženi od septembra meseca do kraja perioda opredeljenog tužbenim zahtevom na ime naknade štete za topli obrok i regres isplate tužiocu utužene iznose sa pripadajućom kamatom.

Tužilac je u reviziji tražio, a troškovnicima u toku postupka opredelio zahtev za naknadu troškova postupka celokupnog postupka. Primenom člana 153.,154. i 163. ZPP tužiocu koji je uspeo sa tužbenim zahtevom pripadaju troškovi celokupnog postupka koji su mu dosuđeni na osnovu ovlašćenja Vrhovnog kasacionog suda iz odredbe člana 165. stav 2. ZPP u okviru troškova opredeljenih troškovnikom. Primenom navedenih zakonskih odredbi tužiocu su dosuđeni troškovi prvostepenog postupka u iznosu od 83.012,00 dinara, koje je dosudio i prvostepeni sud, jer je troškovnikom tužioca opredeljen iznos troškova od 86.000,00 dinara koji je sadržao i iznos od 3.000,00 dinara za uvid u spise što nisu nužni troškovi koji bi bili dosuđeni tužiocu na teret tuženih. Pored tih troškova tužiocu su dosuđeni troškovi taksi prema rešenjima suda za tužbu u iznosu od 17.100,00 dinara i prvostepenu presudu u iznosu od 34.365,00 dinara. Tužiocu su dosuđeni i troškovi drugostepenog postupka i to za sastav žalbe u iznosu od 18.000,00 dinara i po 19.377,00 dinara za taksu na žalbu i odluku drugostepenog suda. Revizijski troškovi dosuđeni tužiocu odnose se na sastav revizije 18.000,00 dinara, taksu na reviziju u iznosu od 38.754,00 dinara i taksu na revizijsku presudu u iznosu od 58.131,00 dinara.

Predsednik veća-sudija

dr Dragiša B. Slijepčević, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić