U IME NARODA

Vrhovni kasacioni sud u veću sastavljenom od sudija: Jasminke Stanojević, predsednika veća, Spomenke Zarić i Biserke Živanović, članova veća, u parnici tužioca AA iz ..., čiji je punomoćnik Branko Luković, advokat iz ..., protiv tuženog Kompanija „International CG“ DP Beograd, u stečaju, koga zastupa stečajni upravnik Agencija za licenciranje stečajnih upravnika, poverenik Vasil Vasiljević, čiji je punomoćnik Igor Ivanović, advokat iz ..., radi naknade štete, odlučujući o reviziji tuženog izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Kragujevcu Gž1 2738/19 od 11.12.2019. godine, na sednici održanoj 26.01.2022. godine, doneo je

P R E S U D U

ODBIJA SE, kao neosnovana, revizija tuženog izjavljena protiv presude Apelacionog suda u Kragujevcu Gž1 2738/19 od 11.12.2019. godine.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Osnovnog suda u Brusu P1 114/15 od 13.09.2016. godine, stavom prvim izreke, obavezan je tuženi da isplati tužiocu na ime naknade štete zbog neostvarene zarade za period od 03.08.2007. godine do 04.12.2012. godine iznos od 4.861.406,43 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom na svaku neisplaćenu mesečnu zaradu počev od dana dospeća do isplate, sve bliže određeno ovim stavom izreke, kao i da na ime tužioca uplati doprinose i poreze za penzijsko i invalidsko osiguranje nadležnom Fondu za penzijsko i invalidsko osiguranje u skladu sa zakonom, na način i pod uslovima koji budu važili u momentu isplate istih na dosuđene iznose iz ovog stava izreke presude. Stavom drugim izreke, obavezan je tuženi da plati tužiocu na ime neisplaćenog regresa za godišnji odmor za period od 2007. do 2009. godine, pojedinačne iznose sa zakonskom zateznom kamatom počev od dana dospeća svakog pojedinačnog iznosa do isplate, sve bliže određeno ovim stavom izreke. Stavom trećim izreke, odbačena je tužba tužioca u delu kojim je tražio da mu tuženi isplati poreze i doprinose za PIO i zdravstveno osiguranje na račun Republičkog fonda PIO i zdravstvenog osiguranja za period i u iznosima bliže navedenim u ovom stavu izreke sa zakonskom zateznom kamatom od dana dospeća svakog pojedinačnog iznosa do isplate i sud se oglasio stvarno nenadležnim da odlučuje u ovom delu tužbenog zahteva. Stavom četvrtim izreke, obavezan je tuženi da tužiocu isplati troškove postupka u iznosu od 404.290,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od izvršnosti presude do isplate.

Presudom Apelacionog suda u Kragujevcu Gž1 2738/19 od 11.12.2019. godine, stavom prvim izreke, ukinuta je presuda Osnovnog suda u Brusu P1 114/15 od 13.09.2016. godine u stavovima prvom, drugom i četvrtom izreke. Stavom drugim izreke, obavezan je tuženi da tužiocu na ime naknade štete zbog neostvarene zarade za period od 03.08.2007. godine do 04.12.2012. godine isplati iznos od 4.861.406,43 dinara sa zakonskom zateznom kamatom na svaku neisplaćenu mesečnu zaradu počev od dospelosti do isplate sve bliže određeno ovim stavom izreke, kao i da na ime tužioca uplati doprinose za penzijsko i invalidsko osiguranje nadležnom Fondu za penzijsko i invalidsko osiguranje u skladu sa zakonom, na način i pod uslovima koji budu važili u momentu uplate istih na osnovicu koju čini iznos dosuđen ovim stavom izreke. Stavom trećim izreke, obavezan je tuženi da tužiocu na ime neisplaćenog regresa za godišnji odmor za period od 2007. do 2009. godine isplati pojedinačne mesečne iznose sa zakonskom zateznom kamatom sve bliže određeno ovim stavom izreke. Stavom četvrtim izreke, odbačena je kao nedozvoljena tužba tužioca u delu kojim je tražio da se obaveže tuženi da na ime tužioca uplati poreze nadležnom fondu za penzijsko i invalidsko osiguranje u skladu sa zakonom na način i pod uslovima koji budu važili u momentu uplate istih na iznose dosuđene stavom drugim izreke ove presude. Stavom petim izreke, obavezan je tuženi da tužiocu isplati na ime troškova postupka iznos od 512.670,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od dana izvršnosti presude do isplate.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tuženi je blagovremeno izjavio reviziju zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka i pogrešne primene materijalnog prava.

Tužilac je podneo odgovor na reviziju.

Ispitujući pravilnost pobijane presude primenom člana 408. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“, broj 72/11 i 55/14), Vrhovni kasacioni sud je utvrdio da revizija nije osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju Vrhovni kasacioni sud pazi po službenoj dužnosti, a u postupku pred drugostepenim sudom nije došlo do propusta u primeni ili do nepravilne primene nekih od odredaba ovog zakona zbog čega nema ni bitne povrede iz člana 374. stav 1. ZPP na koju se revizijom ukazuje.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, nakon pravnosnažnosti presude Osnovnog suda u Kraljevu, Sudska jedinica u Raškoj P1 201/10 od 20.05.2010. godine kojim je poništeno rešenje tuženog o otkazu ugovora o radu i naloženo tuženom da tužioca vrati na rad, tužiocu je data ponuda za aktiviranje prava i obaveza iz radnog odnosa koju je tužilac prihvatio 28.11.2012. godine. Rešenjem tuženog od 04.12.2012. godine tužiocu su aktivirana sva prava i obaveze iz radnog odnosa počev od 03.08.2007. godine. U momentu otkaza ugovora o radu dana 02.08.2007. godine tužilac je radio kod tuženog na radnom mestu ... sa koeficijentom 4,40, a nakon vraćanja na rad tužilac je raspoređen na poslove radnog mesta koje je obavljao pre otkaza ugovora o radu sa istim koeficijentom plate. U periodu nezakonitog otkaza tužilac je povremeno bio zaposlen kod drugih poslodavaca, s tim da se u periodu od 01.12.2010. godine do 28.09.2011. godine nalazio na evidenciji nezaposlenih lica kod Nacionalne službe za zapošljavanje. Tuženi je tužiocu povezao radni staž za period od 03.08.2007. godine do 14.07.2009. godine i od 15.01.2010. godine do 31.05.2010. godine. Veštačenjem je utvrđeno da tužiocu nisu isplaćene naknade zarade za utuženi period čija je visina utvrđena veštačenjem u tri varijante. U prvoj varijanti primenom odredaba Pojedinačnog kolektivnog ugovora iz oktobra 2005. godine koji je bio u primeni kod tuženog u spornom periodu i po kome su zarade kod tuženog isplaćivane po ceni rada bruto 6.100,00 dinara, u drugoj varijanti po odredbama Posebnog kolektivnog ugovora za delatnost ugostiteljstva i turizma („Službeni glasnik RS“ br. 74/07 od 09.08.2007. godine), koji se odnosi na tuženog, s obzirom da je prema dopisu Unije poslodavaca Srbije od 22.02.2008. godine tuženi član Unije poslodavaca Srbije i na njega se primenjuje poseban kolektivni ugovor za delatnost ugostiteljstva i turizma Srbije i to primenom člana 44. ovog kolektivnog ugovora po kome se osnovna zarada za najjednostavniji posao (koeficijent) utvrđuje po radnom času u visini minimalne zarade utvrđene odlukom Socijalno-ekonomskog saveta RS u skladu sa zakonom i koja je precizno utvrđena veštačenjem za tačno navedene periode neto po satu, dok je u trećoj varijanti obračun vršen primenom odredbe člana 44. Posebnog kolektivnog ugovora za delatnost ugostiteljstva i turizma Srbije ali primenom početne minimalne zarade utvrđene za jul – decembar 2006. godine u iznosu od 49,00 dinara neto po satu za ceo tuženi period. U sve tri varijante naknada štete je umanjena za iznos prihoda koje je tužilac ostvario radom kod drugih poslodavaca u utuženom periodu i za iznos naknade koji je primio od Nacionalne službe za zapošljavanje. Veštačenjem je utvrđeno da kod tuženog postoje izvršne presude za sve zaposlene da se zarade isplate po granskom kolektivnom ugovoru, a za tužioca takođe postoji izvršna presuda po kojoj je tuženi imao obavezu isplate zarade po granskom kolektivnom ugovoru ali za vremenski period do otkaza ugovora o radu. Veštačenjem je takođe utvrđeno da kod tuženog postoje odluke o isplati regresa zaposlenima u visini prosečne zarade po zaposlenom u Privredi Republike Srbije i da je zadnja isplata moguća s decembrom tekuće godine pa je veštak shodno tim odlukama primenom navedenog kriterijuma utvrdio visinu regresa koji pripada tužiocu za 2007, 2008. i 2009. godinu sa danom dospeća 31.12. tekuće godine.

Polazeći od ovako utvrđenog činjeničnog stanja, prvostepeni sud je delimično usvojio tužbeni zahtev. Drugostepeni sud je ukinuo prvostepenu presudu i odlučio o tužbenom zahtevu zaključujući da tužilac osnovano potražuje isplatu naknade zarade sa pripadajućim doprinosima kao i regresa za korišćenje godišnjeg odmora, a koji iznos je pravilno utvrđen veštačenjem.

Po oceni Vrhovnog kasacionog suda revizijom tuženog se neosnovano ukazuje da je drugostepena odluka doneta uz pogrešnu primenu materijalnog prava.

Odredbom člana 191. Zakona o radu („Službeni glasnik RS“ br. 24/05, ...54/09) koji je važio u momentu donošenja rešenja o otkazu ugovora o radu tužiocu propisano je da ako sud donese pravnosnažnu odluku kojom je utvrđeno da je zaposlenom nezakonito prestao radni odnos sud će odlučiti da se zaposleni vrati na rad ako zaposleni to zahteva (stav 1.), da je pored vraćanja na rad poslodavac dužan da zaposlenom isplati naknadu štete u visini izgubljene zarade i drugih primanja koja mu pripadaju po zakonu, opštem aktu i ugovoru o radu i uplati doprinose za obavezno socijalno osiguranje (stav 2.), da se naknada štete umanjuje za iznos prihoda koje je zaposleni ostvario po osnovu rada, po prestanku radnog odnosa (stav 3.). Kako je pravnosnažnom presudom utvrđeno da je rešenje o otkazu tužiocu nezakonito i odlučeno da se tužilac vrati na rad, to je tužilac pretrpeo štetu koju je prouzrokovao tuženi kao njegov poslodavac svojim nezakonitim postupanjem i u obavezi je da štetu u visini odgovarajuće zarade propisane odredbom člana 104. stav 1. do 5. Zakona o radu, naknadi tužiocu i to u visini utvrđenoj veštačenjem u drugoj varijanti primenom Posebnog kolektivnog ugovora za ugostiteljstvo i turizam Republike Srbije, sa zakonskom zateznom kamatom shodno odredbi člana 277. ZOO i člana 117. PKU. Suprotno revizijskim navodima pravilno je drugostpeni sud zaključio da je tuženi kao član HORESA bio dužan da primenjuje odredbe navedenog PKU koji je stupio na snagu 17.08.2007. godine u kome je u članu 44. stav 2. propisano da se osnovna zarada za najjednostavniji posao (koeficijent jedan) utvrđuje po radnom času u visini minimalne zarade utvrđene odlukom Socijalno- ekonomskog saveta Republike Srbije u skladu sa zakonom, a članom 2. da će se ovaj kolektivni ugovor primenjivati neposredno ako se kod poslodavca pojedinačnim kolektivnim ugovorom ili opštim aktom poslodavca zaposlenima daju manja prava i utvrđuju nepovoljniji uslovi rada od prava utvrđenih zakonom i posebnim kolektivnim ugovorom. Na dosuđene iznose pravilno je i usvojen tužbeni zahtev za uplatu doprinosa za obavezno socijalno osiguranje što je zasnovano na odredbi člana 51. Zakona o doprinosima za obavezno socijalno osiguranje („Službeni glasnik RS“ br. 84/04 ... 5/16). Suprotno revizijskim navodima drugostepeni sud je prilikom odlučivanja o visini štete pravilno primenio i odredbu člana 191. stav 3. Zakona o radu umanjujući nastalu štetu za iznos zarade koju je tužilac ostvarivao po svim osnovama. Takođe je pravilna i odluka drugostepenog suda u pogledu dosuđenog regresa za korišćenje godišnjeg odmora čija visina je utvrđena veštačenjem, a koja je doneta shodnom primenom odredaba člana 118. tačka 6. Zakona o radu i odredbi člana 105. stav 4. Zakona o radu.

Neosnovani su revizijski navodi da je drugostepeni sud učinio bitnu povredu odredaba parničnog postupka kada je nastavio postupak po pravnom leku bez ocene ispunjenosti uslova iz odredbe člana 88. i člana 90. Zakona o stečaju. Ovo stoga što je tuženi tek u žalbi istakao činjenicu da je rešenjem Privrednog suda u Beogradu St. 72/15 od 18.03.2016. godine otvoren stečajni postupak na osnovu čega je drugostepeni sud rešenjem od 03.10.2017. godine utvrdio prekid postupka zbog nastupanja pravnih posledica otvaranja stečaja. Nakon donošenja Zaključka Privrednog suda u Beogradu 73/2015 od 22.02.2018. godine u kojem je osporeno potraživanje tužioca iz razloga što nije utvrđeno pravnosnažnom presudom, na blagovremeni predlog tužioca za nastavak postupka, rešenjem Apelacionog suda u Kragujevcu Gž1 253/17 od 01.08.2019. godine nastavio prekinuti postupak uz utvrđenje da su ispunjeni uslovi iz odredbe člana 90. Zakona o stečaju shodno članu 225. stav 1. ZPP jer je tužilac u stečajnom postupku podneo prijavu potraživanja koju je stečajni upravnik osporio na ispitnom ročištu. Kako je tužilac upućen na nastavak postupka to je pravilno tražio nastavak i postupak je pravilno nastavljen uz ispunjenje zakonskih uslova, jer je tužilac morao pod pretnjom zakonskih posledica propuštanja da predloži nastavak prekinutog postupka s obzirom da mu je osporeno potraživanje. Takođe, suprotno revizijskim navodima, kako je postupak bio prekinut u fazi odlučivanja po pravnom leku izjavljenom protiv prvostepene presude, to tužilac nije mogao shodno odredbi člana 199. ZPP da preinači tužbu postavljanjem zahteva za utvrđenje potraživanja jer se tužba ne može preinačiti nakon zaključenja rasprave i donošenja presude. Kako se revizijom ne osporava primena materijalnog prava u domenu osnovanosti postavljenih tužbenih zahteva, to su neosnovani revizijski navodi o pogrešnoj primeni materijalnog prava.

Na osnovu iznetog primenom odredbe člana 414. stav 1. Zakona o parničnom postupku, odlučeno je kao u izreci.

Predsednik veća-sudija
Jasminka Stanojević, s.r.

Za tačnost otpravka
Upravitelj pisarnice
Marina Antonić