Apelacioni sud u Beogradu je presudom Gž1 136/22 od 02.02.2022. godine, potvrdio rešenje sadržano u stavu prvom izreke presude Prvog osnovnog suda u Beogradu P1 838/18 od 09.12.2020. godine a žalbu tuženog u tom delu odbio kao neosnovanu. Stavom drugim izreke, preinačena je presuda Prvog osnovnog suda u Beogradu P1 838/18 od 09.12.2020. godine tako što je odbijen kao neosnovan tužbeni zahtev tužioca kojim je tražio da se obaveže tužena da mu na ime naknade štete zbog manje isplaćene plate koje je ostvario po osnovu obavljenog rada i vremena provedenog na radu u periodu od 01.11.2012. godine do 30.09.2015. godine isplati iznos od ukupno 1.411.476,45 dinara sa zakonskom zateznom kamatom na pojedinačno opredeljene mesečne iznose, od dospelosti svakog iznosa do isplate, sve bliže navedeno u tom stavu izreke. Stavom trećim izreke, preinačeno je rešenje sadržano u stavu četvrtom izreke presude Prvog osnovnog suda u Beogradu P1 838/18 od 09.12.2020. godine, tako što je odbijen zahtev tužioca za naknadu troškova prvostepenog postupka u iznosu od 222.357,00 dinara a tužilac je obavezan da tuženoj na ime troškova prvostepenog postupa isplati iznos od 11.250,00 dinara, dok je zahtev tužene za naknadu troškova postupka u iznosu preko dosuđenog odbijen. Stavom četvrtim izreke, obavezan je tužilac da tuženoj na ime naknade troškova drugostepenog postupka isplati iznos od 22.500,00 dinara a zahtev tužene za naknadu troškova drugostepenog postupa u iznosu preko dosuđenog je odbijen.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tužilac je blagovremeno izjavio reviziju na osnovu odredbe člana 403. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku, pobijajući drugostepenu presudu u celosti zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka i pogrešne primene materijalnog prava.

Tužena je dala odgovor na reviziju.

Vrhovni sud je ispitao pobijanu presudu, primenom odredbe člana 408. u vezi sa članom 403. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku-ZPP („Službeni glasnik RS“, br. 72/11... 10/23), i ocenio da je revizija tužioca delimično osnovana a delimično nedozvoljena.

U postupku nije učinjena bitna odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju Vrhovni sud pazi po službenoj dužnosti, a navodima revizije određeno se ne ukazuje na drugu bitnu povredu odredaba parničnog postupka.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac je u utuženom periodu bio u radnom odnosu kod tužene na radnom mestu poslovi ..., Odeljenje za ..., stalno dežurstvo i obezbeđenje u Službi za borbu protiv organizovanog kriminala, Uprava kriminalističke policije. Tužilac je u Službu za borbu protiv organizovanog kriminala prvi put raspoređen rešenjem tužene od 05.10.2016. godine, počev od 15.10.2006. godine. Osnovna neto plata tužioca u periodu septembar-oktobar 2006. godine, kao meseca koji su prethodili raspoređivanju tužioca, iznosila je 22.964,63 dinara, a dvostruki iznos mesečne neto plate tužioca na prethodnom radnom mestu iznosi 45.929,27 dinara (bez dodataka). Prema nalazu i mišljenju veštaka ekonomsko- finansijske struke, razlika između plate koja u utuženom periodu isplaćena tužiocu i pripadajuće plate prema Uredbi o platama lica koja obavljaju poslove u posebnim organizacionim jedinicama državnih organa nadležnih za suzbijanje organizovanog kriminala iznosi 1.411,476,45 dinara (bez minulog rada).

Polazeći od ovako utvrđenog činjeničnog stanja, prvostepeni sud je tužbeni zahtev tužioca usvojio i obavezao tuženu da tužiocu isplati razliku do dvostrukog iznosa plate, bez minulog rada, primenom odredbe člana 2. Zakona o platama državnih službenika i nameštenika („Službeni glasnik RS“, br. 62/06... 99/10), član 146. stav 1. i 2. Zakona o policiji („Službeni glasnik RS“, br. 101/2005, 63/2009), člana 10. i 18. Zakona o organizaciji nadležnosti državnih organa u suzbijanju organizovanog kriminala („Službeni glasnik RS“, br. 42/02... 61/05) i člana 2. Uredbe o platama lica koja obavljaju poslove u posebnim organizacionim jedinicama državnih organa nadležnih za suzbijanje organizovanog kriminala („Službeni glasnik RS“, br. 14/2003... 114/2014). Po stanovištu prvostepenog suda, tužena tužiocu u utuženom periodu nije isplatila platu u dvostrukom iznosu, što predstavlja nepravilan rad organa tužene, pa je tužena dužna da tužiocu naknadi štetu na osnovu člana 172. Zakona o obligacionim odnosima. Istovremeno je usvojen zahtev tužioca za uplatu doprinosa na utvrđene iznose, u skladu sa članom 2. i 51. Zakona o doprinosima za obavezno socijalno osiguranje.

Drugostepeni sud je preinačio prvostepenu presudu tako što je odbio tužbeni zahtev tužioca za naknadu materijalne štete sa pripadajućom kamatom i za uplatu doprinosa na opredeljene iznose, jer je zaključio da tužiocu ne pripada dosuđena razlika i da prvostepeni sud nije pravilno primenio materijalno pravo prilikom određivanja osnovice za obračun dvostrukog iznosa plate. Po stanovištu tog suda, za utvrđivanje dvostrukog iznosa plate koju je tužilac ostvario na poslovima sa kojih je stupio na rad u organizacionu jedinicu za suzbijanje organizovanog kriminala, merodavan je iznos plate koju je ostvario na poslovima koje je obavljao zaključno sa 15.10.2006. godine, odnosno plate ostvarene u periodu 15.09.-15.10.2006. godine, a koja je, tako obračunata, iznosila 45.929,27 dinara. Poređenje dvostruko uvećane plate prethodnog radnog mesta u navedenom iznosu, sa novčanim vrednostima isplaćenih plata tužioca za utuženi period, ukazuje da je tužiocu u tom periodu tužena isplaćivala vrednosti plate koje premašuju vrednosti na ovaj način utvrđenog dvostrukog uvećanja.

Po oceni Vrhovnog suda, osnovano se revizijom tužioca ukazuje da je preinačenjem prvostepene presude drugostepeni sud pogrešno primenio materijalno pravo.

Odredbom člana 104. stav 1. Zakona o radu („Sl. glasnik RS“, br. 24/05... 32/13), propisano je da zaposleni ima pravo na odgovarajuću zaradu koja se utvrđuje u skladu sa zakonom, opštim aktom i ugovorom o radu.

Prema članu 18. stav 1. Zakona o organizaciji nadležnosti državnih organa u suzbijanju organizovnog kriminala („Sl. glasnik RS“, br. 42/02... 62/05), lica koja obavljaju poslove i zadatke u posebnim organizacionim jedinicama iz ovog zakona imaju pravo na platu koja ne može biti veća od dvostrukog iznosa plate koju bi ostvarili na poslovima sa kojim su stupili na rad u te organizacione jedinice, a prema stavu 2. istog člana, plate uređuje Vlada Republike Srbije.

Odredbom člana 2. Uredbe o platama lica koja obavljaju poslove u posebnim organizacionim jedinicama državnih organa nadležnih za suzbijanje organizovanog kriminala („Sl. glasnik RS“ br. 14/03...114/14), propisano je da plata starešine službe i zamenika starešina službe i ovlašćenog službenog lica u službi, rukovodioca i zamenika rukovodioca posebne pritvorske jedinice i zaposlenog na poslovima obezbeđenja u posebnoj pritvorskoj jedinici, obračunava se i isplaćuje u dvostrukom iznosu plata koje su ostvarili na poslovima sa kojih su stupili na rad u organizacionoj jedinici iz člana 1. ove Uredbe. Na osnovu odredbe člana 3. stav 5. iste Uredbe, prilikom obračunavanja dvostrukog iznosa plata u smislu stava 1-4 tog člana, ne uzimaju se u obzir dodaci na platu utvrđeni zakonom.

Dakle, zaposleni koji su pre stupanja na rad u službu za borbu protiv organizovanog kriminala bili radno angažovani u Ministarstvu unutrašnjih poslova, što je u konkretnom slučaju, imaju pravo na dvostruki iznos plate koji bi ostvarili na poslovima i zadacima u tom Ministarstvu, uz ograničenje iz odredbe člana 18. stav 1. Zakona o organizaciji i nadlženosti državnih organa u suzbijanju organizovanog kriminala. Iz navedenog sledi da se dvostruki iznos plate obračunava sa svim uvećanjima plate koja bi to lice ostvarilo na ranijem radnom mestu, odnosno da svako uvećanje osnovne mesečne plate na ranijem radnom mestu posledično dovodi do uvećanja dvostrukog iznosa njegove osnovne plate u ovim organizacionim jedinicama. Zbog toga nije pravilno stanovište drugostepenog suda da osnov za obračun razlike plate u spornom periodu predstavlja dvostruka plata koju bi tužilac ostvario u mesecu koji prethodi mesecu prelaska u službu, bez obračunatog uvećanja koje bi ostvario na tom radnom mestu u utuženom periodu. S tim u vezi, drugostepeni sud pogrešno zaključuje da merilo za obračun dvostrukog iznosa osnovne plate u utuženom periodu predstavlja samo onaj iznos koji je tužiocu isplaćen u mesecu koji je prethodio njegovom raspoređivanju na radnom mestu u Službu za borbu protiv organizovanog kriminala, bez uzimanja u obzir promene u visni osnovne plate do kojih je došlo u spornom periodu obračuna, a kako je to utvrdio veštačenjem prvostepeni sud.

Sledom navedeno, kako to pravilno zaključuje prvostepeni sud, tužiocu pripada pravo na naknadu štete zbog neosnovano umanjene zarade u utuženom periodu, prema nalazu i mišljenju sudskog veštaka ekonomsko-finansijske struke, sa pripadajućom zakonskom zateznom kamatom i doprinosima za obavezno penzijsko i invalidsko osiguranje, pa je Vrhovni sud preinačio drugostepenu presudu u preinačujućem delu, odbio žalbu tužene i u tom delu potvrdio prvostepenu presudu.

Preinačenjem odluke drugostepenog suda i odbijanjem žalbe tužene, potvrđena je prvostepena presuda i u delu odluke o troškovima prvostepenog postupka koji su tužiocu pravilno priznati primenom odredbe člana 153. stav 1. 154. i 163. stav 1-4 ZPP, a odbijne zahtev tužene za naknadu troškova prvostepenog i drugostepenog postupka.

Iz navedenih razloga, Vrhovni sud je odluku kao u stavu prvom izreke doneo primenom odredbe člana 416. stav 1. ZPP.

Vrhovni sud je ispitao dozvoljenost revizije tužioca u delu u kome je izjavljena protiv stava prvog drugostepene presude, primenom odredbe člana 410. stav 2. tačka 5. ZPP i ocenio da je revizija u tom delu nedozvoljena.

Odredbom člana 420. stav 1. ZPP propisano je da stranke mogu da izjave reviziju i protiv rešenja drugostepenog suda kojim je postupak pravnosnažno okončan. Prema odredbi stava 2. ovog člana, revizija protiv rešenja iz stava 1. nije dozvoljena u sporovima u kojima ne bi bila dozvoljena revizija protiv pravnosnažne presude.

U konkretnom slučaju, revizija je izjavljena protiv drugostepene presude u delu kojim je potvrđeno rešenje o odbijanju prigovora apsolutne nenadležnosti suda (u presudi označena kao stvarna nenadležnosti) kao neosnovan. Kako je reč o rešenju kojim se postupak pravnosnažno ne okončava, to u smislu citirane zakonske odredbe, revizija nije dozvoljena.

Iz izloženih razloga, Vrhovni sud je odluku kao u stavu drugom izreke doneo primenom odredbe člana 413. ZPP.

Odluku sadržanu u stavu trećem izreke, Vrhovni sud je doneo primenom odredbe člaan 165. stav 2. u vezi sa članom 153. stav 1. i 154. ZPP. Tužiocu su priznati troškovi srazmerno njegovom uspehu u revizijskom postupku na ime sastava revizije od strane advokata u iznosu od 22.500,00 dinara, te na ime takse na reviziju u iznosu od 97.500,00 dinara i takse na revizijsku odluku u iznosu od 167.571,00 dinar, u ukupnom iznosu od 287.571.00 dinar, sve prema važećoj AT i TT.

Trošak sastava odgovora na reviziju nije trošak potreban za vođenje parnice u smislu člana 154. stav 1. ZPP, pa je odlučeno kao u stavu četvrtom izreke.

Predsednik veća – sudija

Gordana Komnenić, s.r.

Za tačnost otpravka

Zamenik upravitelja pisarnice

Milanka Ranković