U IME NARODA

Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: Gordane Komnenić, predsednika veća, dr Ilije Zindovića i Marije Terzić, članova veća, u parnici tužioca AA iz ..., koga zastupa Tamara Janković, advokat iz ..., protiv tuženog Doma zdravlja „Dr Dušan Savić – Doda“, sa sedištem u Beočinu, koga zastupa Danijela Ignjatović, advokat u ..., radi isplate, odlučujući o reviziji tužioca izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Novom Sadu Gž1 4870/22 od 30. novembra 2022. godine, u sednici održanoj dana 26.04.2023. godine, doneo je

P R E S U D U

ODBIJA SE, kao neosnovana, revizija tužioca izjavljena protiv presude Apelacionog suda u Novom Sadu Gž1 4870/22 od 30. novembra 2022. godine.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Osnovnog suda u Novom Sadu P1 2474/21 od 22.09.2022. godine, usvojen je tužbeni zahtev tužioca i obavezan tuženi da tužiocu isplati po osnovu naknade troškova za ishranu u toku rada i po osnovu naknade troškova za regres za korišćenje godišnjeg odmora, za period od 01.07.2018. godine do 30.06.2021. godine, iznose bliže navedene u izreci presude sa zakonskom zateznom kamatom od 21.05.2022. godine do isplate i iznos obračunate kamate do 20.05.2022. godine, kao i na ime razlike zarade do iznosa minimalne zarade mesečne pojedinačne iznose bliže navedene u izreci prvostepene presude sa zateznom kamatom od 06. u mesecu za prethodni period. Obavezan je tuženi da tužiocu naknadi troškove parničnog postupka u iznosu od 57.000,00 sa zateznom kamatom od izvršnosti presude do isplate.

Apelacioni sud u Novom Sadu je presudom Gž1 4870/22 od 30. novembra 2022. godine, stavom prvim izreke, delimično preinačio presudu Osnovnog suda u Novom Sadu P 2474/21 od 22.09.2022. godine i odbio zahtev tužioca da mu tužena na ime naknade troškova za ishranu u toku rada za period od 01.07.2018. godine do 30.06.2021. godine isplati iznos od 50.641,25 dinara, sa zateznom kamatom od 21.05.2022. godine do isplate, iznos od 11.411,12 dinara na ime obračunate zatezne kamate od dospelosti do 20.05.2022. godine, kao i na ime naknade troškova za regres za korišćenje godišnjeg odmora za period od 01.07.2018. godine do 30.06.2021. godine isplati iznos od 39.230,31 dinar, sa zateznom kamatom od 21.05.2022. godine do isplate, i iznos od 8.790,86 dinara na ime obračunate zatezne kamate od dospelosti do 20.05.2022. godine. Stavom drugim izreke, preinačeno je rešenje o troškovima postupka, sadržano u presudi Osnovnog suda u Novom Sadu P 2474/21 od 22.09.2022. godine i odbijen zahtev tužioca da mu tuženi naknadi troškove parničnog postupka u iznosu od 57.000,00 dinara sa zateznom kamatom od izvršnosti presude do isplate i određeno da svaka stranka snosi svoje troškove. Stavom trećim izreke, u preostalom delu žalba tuženog je odbijena i potvrđena prvostepena presuda. Stavom četvrtim izreke, obavezan je tužilac da tuženom u roku od osam dana naknadi troškove žalbenog postupka u iznosu od 28.990,20 dinara.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu tužilac je izjavio blagovremenu reviziju u odnosu na preinačujući deo presude i odluku o troškovima postupka, zbog pogrešne primene materijalnog prava.

Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijanu presudu, primenom odredbe člana 408. u vezi člana 403. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku (''Službeni glasnik RS'', br. 72/11... 18/20) i utvrdio da je revizija neosnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku, na koju Vrhovni kasacioni sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac je u spornom periodu bio u radnom odnosu kod tuženog na radnom mestu ... sa koeficijentom za obračun plate od 8,98. U utuženom periodu tuženi je tužiocu obračunavao platu tako što je koeficijent radnog mesta tužioca množio sa propisanom osnovicom za isplatu plate (koju utvrđuje Vlada RS), te kako je tako utvrđena osnovna plata tokom spornog perioda, za pojedine mesece bila niža od minimalne zarade, tuženi je vršio dopunu plate do iznosa minimalne zarade i isplatu tužiocu vršio u visini minimalne zarade. Međutim, tuženi je propustio da izvrši korekciju do iznosa minimalne zarade za mesec avgust 2018. godine u iznosu od 1.012,20 dinara, za mesec oktobar 2018. u iznosu od 1.012,20 dinara i septembar 2020. godine za 1.130,67 dinara. Tuženi u obračunskim listama za tužioca nije posebno iskazivao naknade na ime troškova za ishranu u toku rada i regresa za korišćenje godišnjeg odmora. Visina troškova ishrane u toku rada i regresa utvrđena je preko nalaza i mišljenja veštaka, a na osnovu najpovoljnijih kriterijuma u trenutno važećim Posebnim kolektivnim ugovorima u Republici Srbiji za javna preduzeća.

Polazeći od ovako utvrđenog činjeničnog stanja, prvostepeni sud je tužbeni zahtev tužioca usvojio i tuženu obavezao da mu isplati predmetne naknade, sa pripadajućom kamatom, jer je zaključio da u minimalnoj zaradi koja mu je isplaćivana, u utuženom periodu, nije sadržana naknada troškova koje su predmet ovog postupka, a da, u nedostatku konkretne regulative, tužilac može da potražuje naknadu u iznosima prema parametrima iz uporedno važećeg kolektivnog ugovora u Republici Srbiji, koji se odnose na preduzeća koja, kao i tužena, obavljaju delatnosti i poslove kojima se obezbeđuje ostvarivanje prava građana i zadovoljavanje potreba građana i organizacija (javne službe).

Drugostepeni sud je delimično preinačio prvostepenu presudu tako što je tužbeni zahtev tužioca odbio vezano za isplatu naknade za topli obrok i regres, primenom odredbe člana 4. stav 2. Zakona o platama u državnim organima i javnim službama („Službeni glasnik RS“, br. 34/01 ... 86/19), kojom je propisano da naknada na ime regresa i ishrane u toku rada uračunata u koeficijent radnog mesta, a koeficijente propisane Uredbom Vlade Republike Srbije.

Po oceni Vrhovnog kasacionog suda, drugostepeni sud je pravilno primenio materijalno pravo.

Zakon o radu u odredbi člana 105. stav 3. propisuje da se pod zaradom smatraju sva primanja iz radnog odnosa osim primanja iz člana 14, 42. stav 3. tačke 4. i 5, člana 118. stav 1. tačka 1. – 4, člana 119, člana 120. tačka 1. i člana 158. tog Zakona. Prema odredbi člana 118. stav 1. tačke 5. i 6. Zakona o radu, zaposleni ima pravo na naknadu troškova u skladu sa opštim aktom i ugovorom o radu za ishranu u toku rada, ako poslodavac ovo pravo nije obezbedio na drugi način i na regres za korišćenje godišnjeg odmora, a visina troškova iz stava 1. tačka 5. tog člana mora biti izražena u novcu (stav 2.).

Posebni kolektivni ugovor za zdravstvene ustanove čiji je osnivač Republika Srbija, autonomna pokrajina i jedinica lokalne samouprave iz 2015, 2019. i 2020. godine koji su bili u primeni u spornom periodu nisu predviđali, pravo zaposlenih na naknadu navedenih troškova.

Odredbom člana 2. stav 2. Zakona o radu, propisano je da se njegove odredbe primenjuju i na zaposlene u državnim organima, organima teritorijalne autonomije i lokalne samouprave i javnim službama, ako zakonom nije drukčije određeno. S obzirom da je tuženi javna služba, to se po oceni Vrhovnog kasacionog suda na zarade i druga primanja zaposlenih kod tuženog primenjuje Zakon o platama u državnim organima i javnim službama (''Službeni glasnik RS'' br. 34/01, sa novelama).

Zakonom o platama u državnim organima i javnim službama („Službeni glasnik RS“ br. 34/01 ... 21/16 i dr.) odredbom člana 1, između ostalog propisano je da se ovim zakonom uređuje način utvrđivanja plata, dodataka, naknada i ostalih primanja zaposlenih u javnim službama koji se finansiraju iz budžeta Republike, Autonomne pokrajne i jedinice lokalne samouprave, a članom 4. stav 2. navedenog zakona, propisano je da koeficijent za obračun plate sadrži dodatak na ime naknade za ishranu u toku rada i regresa za korišćenje godišnjeg odmora.

Imajući u vidu utvrđeno činjenično stanje, a u kontekstu navedenih odredbi zakona, Vrhovni kasacioni sud nalazi da je tužilji iznos naknade za ishranu u toku rada i regresa sadržan u koeficijentu prema kome je tužilji isplaćivana plata, u skladu sa članom 4. Zakona o platama u državnim organima i javnim službama, zbog čega nema pravo na naknadu koju potražuje postavljenim tužbenim zahtevom, obračunatom prema parametrima iz Opšteg kolektivnog ugovora iz 2008. godine („Službeni glasnik RS“ br. 50/08 i 104/08, Aneks 1. i 2.), a kako je to pravilno zaključio i drugostepeni sud.

Ovakav stav proizilazi iz Zaključka usvojenog na sednici Građanskog odeljenja Vrhovnog kasacionog suda od 05.07.2022. godine, zaposleni kojima se plate isplaćuju u visini vrednosti minimalne zarade u javnim službama, kao korisnicima budžetskih sredstava, ostvaruju pravo na naknadu troškova ishrane u toku rada i regresa za korišćenje godišnjeg odmora po osnovu rada, primenom koeficijenta za obračun i isplatu plata, u kom je sadržan dodatak na ime tih naknada i sastavni je deo koeficijenta za svakog zaposlenog. Zbog toga se navodima revizije tužilje neosnovano pobija pravilnost primene materijalnog prava.

Pravilna je i odluka o troškovima parničnog postupka jer je doneta pravilnom primenom odredbe člana 153. stav 1, 154. i 165. stav 2. Zakona parničnom postupku.

Iz izloženih razloga, Vrhovni kasacioni sud je odluku kao u izreci doneo primenom odredbe člana 414. stav 1. Zakona parničnom postupku.

Predsednik veća – sudija

Gordana Komnenić,s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić