Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu tužilac je blagovremeno izjavio reviziju zbog pogrešne primene materijalnog prava.

Vrhovni sud je ispitao pobijanu odluku, u smislu odredbe člana 408, u vezi člana 403. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“, br. 72/11... 18/20), pa je našao da revizija nije osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju Vrhovni sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac je u utuženom periodu bio u radnom odnosu kod tužene na radnom mestu ... sa koeficijentom za obračun plate od 8,62 i rukovalac parnih kotlova sa koeficijentom za obračun plate od 7,82. U spornom periodu, tužena je tužiocu obračunavala i isplaćivala zaradu tako što je osnovicu, koju objavljuje Vlada Republike Srbije, množila koeficijentom radnog mesta na osnovu metoda obračuna plate u skladu sa Zakonom o platama u državnim organima i javnim službama („Službeni glasnik RS“, br. 34/01... 86/19, koji se primenjuje od 18.06.2001. godine), a prema kom zakonu se dodaci za regres i ishranu u toku rada za zaposlene kod tužene nisu posebno obračunavali i isplaćivali, jer su sadržani u koeficijentu radnog mesta. U periodu kada je tako dobijena visina osnovne plate bila niža od iznosa minimalne zarade, tužena je tužiocu vršila korekciju plate do iznosa minimalne zarade, pa mu je u spornom periodu isplaćivana plata u visini minimalne zarade. U obračunskim listama plata tužioca nije iskazivana kao posebna stavka naknada troškova za ishranu u toku rada i regresa za korišćenje godišnjeg odmora. Visina potraživanja na ime naknade troškova regresa za korišćenje godišnjeg odmora i troškova za ishranu u toku rada utvrđena je ocenom nalaza i mišljenja sudskog veštaka za ekonomsko-finansijsku oblast primenom parametara iz važećih PKU za javna preduzeća u komunalnoj delatnosti na teritoriji Republike Srbije, koja se finansiraju iz budžeta, prema kome dnevni iznos toplog obroka je 250,00 dinara bruto, a mesečni iznos regresa je u visini 1/12 minimalne zarade (treća varijanta).

Kod ovako utvrđenog činjeničnog stanja, prvostepeni sud je usvojio tužbeni zahtev, zaključivši da u iznosu minimalne zarade, po definiciji iz člana 111. Zakona o radu, ne može da bude sadržana predmetna naknada troškova ishrane u toku rada i regresa za korišćenje godišnjeg odmora. Po mišljenju prvostepenog suda, u situaciji kada je tužena tužiocu isplaćivala minimalnu zaradu sledi da mu nije isplaćena naknada troškova za ishranu u toku rada i regresa za korišćenje godišnjeg odmora, pa je tužena dužna da te naknade isplati u iznosu utvrđenom veštačenjem, a prema kriterijumima iz Posebnog kolektivnog ugovora za javna preduzeća u komunalnoj delatnosti na teritoriji Republike Srbije, koji je bio važeći u istom vremenskom periodu na koji se odnosi i predmetno potraživanje tužioca.

Drugostepeni sud je preinačio prvostepenu presudu i odbio tužbeni zahtev, iz razloga što su u koeficijentu za obračun plate sadržane i naknade troškova za ishranu u toku rada i regresa za korišćenje godišnjeg odmora, uz dodatnu argumentaciju da Posebnim kolektivnim ugovorom za zaposlene u osnovnim i srednjim školama i domovima učenika nije predviđeno ovo pravo zaposlenih.

Po oceni Vrhovnog suda, odluka drugostepenog suda zasnovana je na pravilnoj primeni materijalnog prava.

Odredbom člana 187. stav 3. Zakona o osnovama sistema obrazovanja i vaspitanja („Službeni glasnik RS“, br. 88/2017... 129/2021), propisano je da se na utvrđivanje i obračun plata, naknada i dodataka zaposlenih u ustanovi primenjuju propisi kojima se uređuju plate, naknade i druga primanja zaposlenih u javnim službama.

Zakon o platama u državnim organima i javnim službama („Službeni glasnik RS“, br. 34/01... 86/19), propisuje način utvrđivanja plata, dodataka, naknada i ostalih primanja zaposlenih u javnim službama koje se finansiraju iz budžeta Republike Srbije, autonomne pokrajine i jedinica lokalne samouprave (član 1. stav 1. tačka 3). Odredbom člana 3. stav 1. tog Zakona, propisano je da osnovicu za obračun i isplatu plata utvrđuje Vlada, osim za predsednika Republike, narodne poslanike i imenovana, postavljena i zaposlena lica u službama predsednika Republike i Narodne skupštine Republike Srbije. Odredbm člana 4. stav 1. istog Zakona, propisano je da koeficijent izražava složenost poslova, odgovornost, uslove rada i stručnu spremu, a stav 2. istog člana propisuje, da koeficijent sadrži i dodatak na ime naknade za ishranu u toku rada i regresa za korišćenje godišnjeg odmora.

Poseban Kolektivni ugovor za zaposlene u osnovnim i srednjim školama i domovima učenika („Službeni glasnik RS“, br. 21/15 i 92/20), u odredbi člana 20. propisuje elemente za utvrđivanje plate, tako da se plata utvrđuje na osnovu: osnovice za obračun plate, koeficijenta sa kojim se množi osnovica, dodataka na platu i obaveza koje zaposleni plaća po osnovu poreza i doprinosa za obavezno socijalno osiguranje iz plata u skladu sa zakonom (stav 1). Ukoliko je osnovna plata zaposlenog, koja je utvrđena na osnovu osnovice za obračun plata i koeficijenta iz propisa o koeficijentima za obračun i isplatu plata, za puno radno vreme i ostvareni standardni učinak, manja od minimalne zarade, osnovna plata zaposlenog utvrđena na gore opisani način, isplaćuje se u visini minimalne zarade (stav 2).

Zakonom o radu („Službeni glasnik RS“, br. 24/05... 113/17), u odredbi člana 118. stav 1. propisano je da zaposleni ima pravo na naknadu troškova u skladu sa opštim aktom i ugovorom o radu i to, između ostalog, za ishranu u toku rada, ako poslodavac ovo pravo nije obezbedio na drugi način (tačka 5) i regres za korišćenje godišnjeg odmora (tačka 6), a prema stavu 2. istog člana, visina troškova iz stava 1. tačka 5. ovog člana mora biti izražena u novcu. Odredbe ovog Zakona primenjuju se i na zaposlene u državnim organima, organima teritorijalne autonomije i lokalne samouprave i javnim službama, ako zakonom nije drugačije određeno, na osnovu odredbe člana 2. stav 2. tog zakona.

Uredbom o koeficijentima za obračun i isplatu plata zaposlenih u javnim službama („Službeni glasnik RS“, br. 44/01... 58/14), koju je Vlada Republike Srbije donela na osnovu člana 8. Zakona o platama u državnim organima i javnim službama, utvrđeni su koeficijenti za obračun plata zaposlenih u javnim službama koje se finansiraju iz budžeta Republike Srbije, autonomne pokrajine i jedinice lokalne samouprave. Odredbom člana 2. stav 1. tačka 1. te Uredbe, utvrđeni su koeficijenti za obračun isplata zaposlenih iz člana 1. ove Uredbe, koje se primenjuju na zaposlene u osnovnom obrazovanju.

U konkretnom slučaju, tužilac je zaposlen u školi, pa se na utvrđivanje i obračun njihove plate, kao i naknada i dodataka po osnovu rada prema odredbi člana 187. stav 3. Zakona o osnovama sistema obrazovanja i vaspitanja, primenjuju propisi kojima se uređuju plate, naknade i druga primanja zaposlenih u javnim službama. Suprotno navodima revizije, supsidijarna primena Zakona o radu propisana je samo za slučaj kada posebnim zakonom položaj, prava, obaveze i odgovornostim zaposlenih nisu drugačije uređeni. Pošto poseban zakon – Zakon o platama u državnim organima i javnim službama propisuje da koeficijent za obračun plate sadrži i dodatak za ishranu u toku rada i regresa za korišćenje godišnjeg odmora, sledi da ta odredba posebnog Zakona isključuje primenu opšte norme iz Zakona o radu. Posebnim Kolektivnim ugovorom za zaposlene u osnovnim i srednjim školama i domovima učenika („Službeni glasnik RS“, br. 21/15 i 92/20, čije važenje je na osnovu Sporazuma produženo do 05.03.2022. godine) nije predviđeno pravo zaposlenih na naknadu troškova za ishranu u toku rada i troškova regresa za korišćenje godišnjeg odmora. Dakle, kako na osnovu člana 4. stav 2. citiranog Zakon o platama u državnim organima i javnim službama kao lex specialis, proizlazi da su primanja po osnovu naknade za ishranu u toku rada i regresa za korišćenje godišnjeg odmora sadržana u koeficijentu kao jednom od elemenata plate, to ne postoji pravni osnov za ostvarivanje predmetnog prava tužioca. Taj osnov ne postoji ni u opštem aktu. Stoga je pravilan zaključak drugostepenog suda da tužiocu ne pripada pravo na naknadu troškova za ishranu u toku rada i regresa za korišćenje godišnjeg odmora pošto su te naknade sadržane u koeficijentu njegove plate, pa je stoga činjenica da mu je u spornom periodu isplaćivana minimalna zarada na osnovu odredbe člana 20. stav 2. Posebnog Kolektivnog ugovora za zaposlene u osnovnim i srednjim školama i domovima učenika (kao ona osnovna plata koja se isplaćuje u toj visini u situaciji kada je bila niža od minimalne zarade) bez uticaja na drugačiju odluku jer ona ne aktivira prava iz Zakona o radu kao opšteg zakona.

Pravilno je odlučeno i o naknadi troškova postupka na osnovu člana 165. stav 2. u vezi članova 153. stav 1. i 154. ZPP.

Iz izloženih razloga, Vrhovni sud je primenom odredbe člana 414. stav 1. ZPP odlučio kao u izreci.

Predsednik veća - sudija

Ivana Rađenović, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić