U postupku donošenja drugostepenog rešenja nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti. Ne postoji ni povreda iz člana 374. stav 1. ZPP, učinjena u postupku pred drugostepenim sudom, na koju se ukazuje revizijom tužioca. Revizija ne može da se izjavi zbog bitne povrede odredaba iz člana 374. stav 2. tačka 12. ZPP, u smislu odredbe člana 407. ZPP.

Prema utvrđenju prvostepenog suda, tužilac je kao zaposleni na neodređeno vreme kod tuženog podneo tužbu, kojom je tražio da se utvrdi da je ništav član 52. stav 1. Kolektivnog ugovora tuženog od 18.05.2016. godine. Prvostepeni sud je našao da za rešavanje tog spora nije nadležan sud opšte nadležnosti jer predmet tužbenog zahteva nije spor o pojedinom spornom pitanju u postupku zaključenja kolektivnog ugovora, odnosno izmene i dopune zaključenog kolektivnog ugovora, niti je reč o sporu u vezi sa primenom kolektivnog ugovora koji je na snazi. Nasuprot tome, predmet tužbenog zahteva je utvrđenje ništavosti odredbe već zaključenog Kolektivnog ugovora.

Drugostepeni sud prihvata kao pravilan takav zaključak prvostepenog suda. Stanovišta je da utvrđenje ništavosti konkretne odredbe važećeg Kolektivnog ugovora ne predstavlja spor povodom kolektivnih ugovora u smislu odredbe člana 443. ZPP. Ocena zakonitosti odredaba KU, odnosno usklađenosti odredaba KU sa zakonom, u nadležnosti je Ustavnog suda.

Vrhovni kasacioni sud prihvata kao pravilno izneto pravno stanovište nižestepenih sudova.

Odredbom člana 443. ZPP propisano je da u postupku u parnicama povodom kolektivnih ugovora učesnici u zaključivanju kolektivnih ugovora ostvaruju zaštitu prava kada nastane spor o pojedinom spornom pitanju u postupku zaključivanja, odnosno izmena i dopuna zaključenog KU, pod uslovom da spor o spornom pitanju nije rešen mirnim putem ili putem arbitraže koju su obrazovali učesnici KU u skladu sa odredbama posebnog zakona. Prema činjeničnim navodima tužbe, odredba člana 52. stav 1. KU, čije se utvrđenje ništavosti traži, u suprotnosti je sa odredbama člana 111. i 112. Zakona o radu kojima je regulisana isplata minimalne zarade. Zarada tužioca nije utvrđena u skladu sa odredbama člana 104, 105. i 107. Zakona o radu, pa je u smislu odredbe člana 9. stav 1. Zakona o radu, pomenuta odredba KU tuženog i odgovarajuća odredba Ugovora o radu, koja definiše osnovnu zaradu tužioca, ništava. Pomenutom odredbom člana 9. stav 1. Zakona o radu, propisano je da ako opšti akti i pojedine njegove odredbe utvrđuju nepovoljnije uslove rada od uslova utvrđenih zakonom, primenjuju se odredbe zakona, a prema stavu 2. tog člana pojedine odredbe ugovora o radu kojim su utvrđeni nepovoljniji uslovi rada od uslova utvrđenih zakonom i opštim aktom, ništave su. Ništavost odredaba Ugovora o radu utvrđuje se pred nadležnim sudom, u skladu sa odredbom člana 11. stav 1. istog zakona.

Tužbom u ovom sporu traži se utvrđenje ništavosti odredbe Kolektivnog ugovora, a ne ugovora o radu. Imajući u vidu predmet tužbenog zahteva i činjenične navode na kojima je zasnovana tužba, pravilan je zaključak nižestepenih sudova da se u konkretnom slučaju ne radi o sporu povodom kolektivnih ugovora u smislu odredbe čl. 443 Zakona o parničnom postupku. Utvrđenje ništavosti odredbe važećeg Kolektivnog ugovora poslodavca ne može biti predmet odlučivanja u redovnom sudskom postupku. Prema odredbi člana 45. tačka 5. Zakona o Ustavnom sudu, Ustavni sud utvrđuje da kolektivni ugovor nije u saglasnosti sa Ustavom i Zakonom. Sledom izloženog, sud opšte nadležnosti nije nadležan za odlučivanje o postavljenom zahtevu tužioca.

Ne može se prihvatiti kao pravilno tumačenje revidenta da se zahtev za utvrđenje ništavosti odredbe KU smatra izmenom i dopunom KU, u skladu sa odredbom člana 443. ZPP. Utvrđenje ništavosti pojedine odredbe KU iz razloga što nije u saglasnosti sa konkretnim odredbama zakona, ne može predstavljati postupak izmena i dopuna zaključenog KU u smislu odredbe člana 443. ZPP. Ovim se ne dira u pravo tužioca da u sudskom postupku ostvaruje zaštitu drugih prava po osnovu rada, koja su tužiocu uskraćena ili ograničena usled nepovoljnijih uslova rada, utvrđenih navedenim opštim aktom (isplata razlike zarade i slično). Navedeno pod pretpostavkom da se u toku postupka utvrdi da su opštim aktom i pojedinim njegovim odredbama utvrđeni nepovoljniji uslovi rada od uslova utvrđenih zakonom. Bez uticaja su reviziski navodi tužioca da je tužiocu isplaćivana osnovna zarada ispod minimalne po osnovu navedene odredbe KU tuženog. U ovom sporu tužba tužioca je odbačena jer rešavanje spora ne spada u sudsku nadležnost. Stoga se u ovom sporu nije ni ulazilo u meritum odlučivanja, niti su se mogli ceniti izneti revizijski razlozi tužioca.

Imajući u vidu iznete razloge, Vrhovni kasacioni sud odbio je reviziju tužioca kao neosnovanu, primenom odredaba člana 414. u vezi odredbe člana 420. ZPP.

Predsednik veća – sudija

dr Dragiša B. Slijepčević,s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić