Protiv navedene pravnosnažne presude tužilja je izjavila blagovremenu reviziju, pozivom na odredbu člana 404. Zakona o parničnom postupku, zbog pogrešne primene materijalnog prava.

Vrhovni kasacioni sud je ispitao razloge za izuzetnu dozvoljenost revizije prema odredbi člana 404. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“ br. 72/2011 i 18/2020) i odlučio da reviziju dozvoli, radi ujednačavanja sudske prakse.

Prema razlozima pobijane presude, odbijen je tužbeni zahtev tužilje zbog stava nižestepenih sudova da je za odgovornost Republike Srbije po odredbi člana 14. Zakona o stečaju („Službeni glasnik RS“ br 104/2009 ... 95/2018) za obaveze pravnih lica nad kojim se ne sprovodi stečajni postupak, a čiji je Republika Srbija osnivač, potrebno da je nastupio i jedan od razloga propisanih odredbom člana 129. stav 1. tačka 4. i 6. Zakona o izvršenju i obezbeđenju („Službeni glasnik RS“ br 106/2015, 106/2016- Autentično tumačenje, 113/2017 – autentično tumačenje, 54/2019 i 09/2020 – autentično tumačenje), to jest kao stanka koja je pravno lice prestane da postoji, a nema pravnog sledbenika ili da je izvršenje postalo nemoguće ili ne može da se sprovede iz drugih razloga (propao je predmet izvršenja, izvršni dužnik nema imovinu i slično) u kom slučaju se po službenoj dužnosti obustavlja izvršni postupak. Po stavu nižestepenih sudova, sama činjenica da je račun subjekta nad kojim se ne sprovodi stečaj, osnovanog od strane Republike Srbije, duži period u blokadi, ne dovodi automatski do primene odredbe člana 14. Zakona o stečaju, odnosno do odgovornosti osnivača.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilja je ishodovala pravnosnažnu i izvršnu odluku Osnovnog suda u Vranju P1 90/17, kojom je njen poslodavac Zdravstveni centar Vranje obavezan da tužilji na ime manje isplaćene naknade zarade za period od decembra meseca 2013. godine do marta meseca 2017. godine isplati mesečne iznose sa zakonskom zateznom kamatom po mesečnom dospeću i troškove postupka. Tužilja je podnela predlog za izvršenje na osnovu koga je doneto rešenje o izvršenju Ii 666/18 od 05.03.2018. godine, kojim je određeno izvršenje na novčanim sredstvima izvršnog dužnika Zdravstveni centar Vranje, koje izvršenje sprovodi javni izvršitelj, Aleksandar Nikolić iz Vranja, u predmetu Ii 477/18. U tom postupku tužilja nije namirila svoje potraživanje iz razloga jer je račun izvršnog dužnika u blokadi počev od 14.04.2016. godine. Zdravstveni centar Vranje je indirektni korisnik sredstava Republičkog fonda za zdravstveno osiguranje. Njegov osnivač je Ministarstvo zdravlja Republike Srbije. Zdravstveni centar Vranje se pretežno finansira iz ustupljenih javnih prihoda – doprinosa za obavezno socijalno osiguranje saglasno ugovoru sa Republičkim fondom za zdravstveno osiguranje – Filijala Vranje, iz budžeta Republike Srbije, zatim iz sopstvenih sredstava (participacija), iz eventualnih donacija od strane fizičkih i pravnih lica i iz ostalih izvora.

Vrhovni kasacioni sud ne prihvata izraženo stanovište nižestepenih sudova u primeni materijalnog prava, na osnovu kojeg su odbili tužbeni zahtev. Stanovište nižestepenih suda nema uporište u materijalnom pravu. Zbog pogrešne primene materijalnog prava činjenično stanje je ostalo nepotpuno utvrđeno.

Odredbom člana 14. stav 1. Zakona o stečaju predviđeno je da se stečajni postupak ne sprovodi, između ostalih i prema pravnim licima čiji je osnivač Republika Srbija, autonomna pokrajina ili jedinica lokalne samouprave, a koja se isključivo ili pretežno finansiraju kroz ustupljene javne prihode, ili iz republičkog budžeta, odnosno budžeta autonomne pokrajine ili jedinice lokalne samouprave, a za obaveze pravnog lica nad kojim se u skladu sa stavom 1. tog člana ne sprovodi stečajni postupak solidarno odgovaraju njegovi osnivači. Sadržina i priroda solidarnosti dužnika određena je odredbom člana 414. Zakona o obligacionim odnosima tako da svaki dužnik solidarno odgovara poveriocu za celu obavezu, i poverilac može zahtevati njeno ispunjenje od koga hoće, sve dok ne bude potpuno ispunjeno, ali kad je jedan dužnik ispunio obavezu, ona prestaje i svi se dužnici oslobađaju. Od više solidarnih dužnika, svaki može dugovati sa drugim rokom ispunjenja, pod drugim uslovima i uopšte sa različitim odstupanjima. To su opšta pravila o solidarnosti obaveze, koja se primenjuju i na solidarnost u odgovornosti propisanoj odredbom člana 14. Zakona o stečaju. Odredbama Zakona o stečaju propisano je za koja lica solidarno odgovaraju njegovi osnivači tako što je određeno da su to ona pravna lica prema kojima se ne sprovodi stečajni postupak. To dalje vodi ka zakonom određenim razlozima, odnosno uslovima za sprovođenje stečaja. Kad ti uslovi budu ispunjeni, a nad pravnim licem se ne može po zakonu sprovesti stečajni postupak, tada postoji solidarna odgovornost njegovog osnivača za obaveze tog pravnog lica. Ta odgovornost dalje nije uslovljena drugim uslovima, pa ni uslovima za obustavljanje izvršnog postupka, propisanim u Zakonu o izvršenju i obezbeđenju, kako to pogrešno smatraju nižestepeni sudovi. Zakon o stečaju za uslove za solidarnu odgovornost osnivača za obaveze pravnog lica nad kojim se ne sprovodi stečajni postupak ne upućuje na odredbe Zakona o izvršenju i obezbeđenju. Time zahtev koga nižestepeni sudovi podrazumevaju za solidarnu odgovornost osnivača za obaveze pravnog lica prema kojim se stečajni postupak ne sprovodi - da pravno lice prestane da postoji, a nema pravnog sledbenika, da je izvršenje postalo nemoguće ili ne može da se sprovede iz drugih razloga (propao je predmet izvršenja, izvršni dužnik nema imovinu i slično) i da je po službenoj dužnosti obustavljen izvršni postupak, nema uporište u odredbama Zakona o stečaju.

Uslove za solidarnu odgovornost osnivača pravnog lica na koje se ne primenjuje Zakon o stečaju za obaveze tog pravnog lica treba ceniti u odnosu na odredbe tog zakona. Okolnost da je račun pravnog lica koje je dužnik prema ovde tužiocu, a nad kojim pravnim licem se ne sprovodi stečajni postupak po odredbi člana 14. stav 1. Zakona o stečaju, u blokadi, i to duži period (u konkretnom slučaju 1827 dana, počev od 17.05.2016. godine, kako je to utvrđeno u prvostepenom postupku, upravo ukazuje da je ispunjen stečajni razlog iz odredbe člana 11. stav 1. tačka 1. Zakona o stečaju u odnosu na pravno lice, kad bi nad tim pravnim licem mogao da se sprovodi stečajni postupak. Kako to nije moguće, naredbom člana 14. stav 1. Zakona o stečaju, tada je ustanovljena solidarna odgovornost ovde tuženog za obaveze tog pravnog lica.

Izneto pravno shvatanje o primeni odredaba člana 14. Zakona o stečaju već je izraženo u odluci Vrhovnog kasacionog suda Rev2 1453/22 od 07.07.2022. godine.

Kako nižestepeni sudovi nisu na opisani način primenili materijalno pravo, nisu raspravili visinu potraživanja tužilje prema pravnom licu, dužniku za čije obaveze odgovara ovde tuženi, koje je nenamireno, niti su odlučili o prigovoru zastarelosti potraživanja koji je istakao tuženi. Stoga pravnosnažna presuda o tužbenom zahtevu nije mogla biti preinačena, pa su ukinute i drugostepena i prvostepena presuda i predmet je vraćen prvostepenom sudu na ponovno suđenje po odredbi člana 416. stav 2. Zakona o parničnom postupku.

Nakon što raspravi visinu nenamirenog potraživanja tužilje prema pravnom licu, dužniku iz pravnosnažne i izvršne presude, sud će u ponovnom postupku odlučiti o tužbenom zahtevu tužilje prema ovde tuženom i o troškovima celog postupka.

Predsednik veća-sudija

Branko Stanić, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić