U IME NARODA

Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: Biserke Živanović, predsednika veća, Spomenke Zarić i Vesne Subić, članova veća, u parnici tužioca AA iz ..., čiji je punomoćnik Stana Mladenović, advokat iz ..., protiv tužene Republike Srbije, Ministarstva unutrašnjih poslova, koju zastupa Državno pravobranilaštvo, Beograd, radi isplate, odlučujući o reviziji tužioca izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž1 546/19 od 03.02.2021. godine, na sednici održanoj 07.07.2021. godine, doneo je

P R E S U D U

PREINAČUJE SE presuda Apelacionog suda u Beogradu Gž1 546/19 od 03.02.2021. godine, tako što se odbija kao neosnovana žalba tužene i potvrđuje presuda Prvog osnovnog suda u Beogradu P1 1958/17 od 28.11.2018. godine.

OBAVEZUJE SE tužena da tužiocu naknadi troškove drugostepenog postupka u iznosu od 131.250,00 dinara i troškove revizijskog postupka u iznosu od 172.600,00 dinara.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Prvog osnovnog suda u Beogradu P1 1958/17 od 28.11.2018. godine, stavom prvim izreke, usvojen je tužbeni zahtev i obavezana tužena da tužiocu plati razliku plate do dvostrukog iznosa plate na osnovu obavljenog rada i vremena provedenog na radu za period od septembra 2012. godine do avgusta 2016. godine u ukupnom iznosu od 3.284.804,56 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom od dana dospelosti do isplate, i to pojedinačne iznose sa zakonskom zateznom kamatom sve bliže određeno ovim stavom izreke. Stavom drugim izreke, obavezana je tužena da na ime tužioca uplati Republičkom fondu za penzijsko i invalidsko osiguranje doprinose za obavezno penzijsko i invalidsko osiguranje, Republičkom zavodu za zdravstveno osiguranje doprinose za obavezno zdravstveno osiguranje i Nacionalnoj službi za zapošljavanje doprinose za slučaj nezaposlenosti i to za period od septembra 2012. godine do avgusta 2016. godine, na iznose razlike u plati iz stava prvog izreke presude. Stavom trećim izreke, obavezana je tužena da tužiocu na ime troškova postupka plati ukupan iznos od 440.450,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od 28.11.2018. godine do konačne isplate.

Presudom Apelacionog suda u Beogradu Gž1 546/19 od 03.02.2021. godine, stavom prvim izreke, preinačena je presuda Prvog osnovnog suda u Beogradu P1 1958/17 od 28.11.2018. godine, u stavu prvom i drugom izreke, tako što je odbijen, kao neosnovan, tužbeni zahtev tužioca kojim je tražio da se obaveže tužena da tužiocu plati razliku plate do dvostrukog iznosa plate na osnovu obavljenog rada i vremena provedenog pa radu za period od septembra 2012. godine do avgusta 2016. godine, u ukupnom iznosu od 3.284.804,56 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom od dana dospelosti do dana isplate i to pojedinačne mesečne iznose sa zakonskom zateznom kamatom, sve bliže određeno u ovom stavu izreke, kao i da na ime tužioca uplati Republičkom fondu za penzijsko i invalidsko osiguranje doprinose za obavezno penzijsko osiguranje, Republičkom zavodu za zdravstveno osiguranje doprinose za obavezno zdravstveno osiguranje i Nacionalnoj službi za zapošljavanje doprinose za slučaj nezaposlenosti i to za period od septembra 2012. godine do avgusta 2016. godine na iznose razlike u plati iz stava prvog izreke presude. Stavom drugim izreke, preinačeno je rešenje o troškovima postupka sadržano u stavu trećem izreke prvostepene presude tako da svaka stranka snosi svoje troškove postupka. Stavom trećim izreke, odbijen je kao neosnovan, zahtev tužioca za naknadu troškova drugostepenog postupka. Stavom četvrtim izreke, obavezan je tužilac da tuženoj naknadi troškove drugostepenog postupka u iznosu od 45.000,00 dinara.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, reviziju je blagovremeno izjavio tužilac zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka i pogrešne primene materijalnog prava.

Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijanu presudu primenom člana 408. u vezi člana 403. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“ br. 72/11 ... 55/14) i našao da je revizija tužioca osnovana.

U sprovedenom postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju Vrhovni kasacioni sud pazi po službenoj dužnosti, a nema ni drugih bitnih povreda u drugostepenom postupku iz člana 374. stav 1. ZPP koje bi mogle predstavljati revizijski razlog na šta se neosnovano u reviziji ukazuje.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac je rešenjem od 15.12.2002. godine, raspoređen na radno mesto poslovi suzbijanja organizovanih ubistava, otmica, iznude i ucena (OSL) u Odeljenju za suzbijanje organizovanog opšteg kriminala, Uprave za borbu protiv organizovanog kriminala, upisano pod br. 33 Pravilnika o unutrašnjoj organizaciji, sistematizaciji radnih mesta i platama radnika Uprave za borbu protiv organizovanog kriminala. Među strankama nije sporno da je tužilac u celom periodu potraživanja radio kod tuženog, na osnovu više rešenja o raspoređivanju na istom radnom mestu napred navedenom. Rešenjem od 01.06.2012. godine tužilac je počev od 01.06.2012. godine raspoređen na radno mesto poslovi suzbijanja otmica, iznude i ucena sa elementima organizovanog kriminala (OSL), Odeljenje za suzbijanje organizovanog opšteg krnminala, Služba za borbu protiv organizovanog kriminala, Uprave kriminalnsščke policije, utvrđeno pod rednim br. 1.110 u Pravilniku o unutrašnjem uređenju i sistematizaciji radnih mesta u Ministarstvu unutrašnjih poslova, a rešenjem od 27.05.2013. godine utvrđen mu je koeficijent plate u vezi sa navedenim raspoređivanjem 2,700. Pre raspoređivanja u Odeljenje za suzbijanje organizovanog opšteg kriminala po navedenim rešenjima, radio je na poslovima šefa Odseka za suzbijanje opšteg kriminaliteta u PU ... . Veštačenjem, obavljenim radi utvrđivanja da li je plata tužioca nakon raspoređivanja u Upravu za borbu protiv organizovanog kriminala uvećana u skladu sa Uredbom o platama lica koja obavljaju poslove u posebnim organizacionim jedinicama državnih organa nadležnih za suzbijanje organizovanog kriminala za ceo period potraživanja u odnosu na platu koja mu je pre toga isplaćivana, utvrđena je plata i dvostruki iznos plate za radno angažovanje tužioca u periodu od 01.09.2012.godine zaključio sa 02.08.2016. godine i iskazana razlika između dvostrukog iznosa plate i plate koju je tužilac primao u svakom mesecu pojedinačno u navedenom periodu, u ukupnom iznosu od 3.284.804,56 dinara.

Na osnovu ovako utvrđenog činjeničnog stanja, prvostepeni sud polazeći od odredbe člana 2 stav 2 Uredbe o platama lica koja vrše funkciju i obavljaju poslove u tužilaštvu za ratne zločine i posebnim organizacionim jedinicama državnih organa u postupku za ratne zločine („Službeni glasnik RS“ br. 97/03 od 11.10.2003. godine) prema kome se plate zaposlenih lica obračunavaju i isplaćuju u trostrukom iznosu (do 30.07.2015. godine), odnosno dvostrukom iznosu (prema odredbi člana 3 Uredbe o izmenama Uredbe napred navedene -„Službeni glasnik RS“ br. 97/03 od 11.10.2003. godine) u periodu od 30.07.2015. godine, u odnosu na platu koju je to lice primalo pre raspoređivanja na odgovarajuće radno mesto u toj službi, i stava iskazanog u odluci Ustavnog suda Republike Srbije koji ukazuje na automatsku i bezuslovnu primenu navedenog imperativnog pravila prilikom isplate plate zaposlenom licu u Službi, za koju nalazi da predstavlja neposredni pravni osnov za isplatu plate zaposlenom, te da bi akt nadležnog funkcionera povodom priznavanja navedenog prava imao čisto deklarativno sprovodbeni karakter, zbog čega je tužena bila dužna da tužiocu, nakon što je premešten u Službu za borbu protiv organizovanog kriminala pri Upravi kriminalističke policije automatskom primenom napred citiranih propisa zaradu isplaćuje u dvostrukom iznosu što nije činila, već je isplaćivala prema Pravilniku o platama zaposlenih u Ministarstvu unutrašnjih poslova Republike Srbije, što je pogrešno, te je usvojio tužbeni zahtev u visini određenoj veštačenjem.

Drugostepeni sud je preinačio prvostepenu presudu i odbio zahtev tužioca za isplatu razlike plate do dvostrukog iznosa plate na osnovu obavljenog rada i vremena provedenog na radu za traženi period. Svoju odluku drugostepeni sud zasniva na stanovištu da je prvostepeni sud pogrešno prihvatio nalaz i mišljenje veštaka ekonomsko-finansijske struke, po kome je izvršen obračun dvostrukog iznosa zarade u odnosu na onu koja bi tužiocu bila isplaćena za svaki mesec spornog perioda da je ostao na ranijem radnom mestu pre momenta premeštaja u Službu za borbu protiv organizovanog kriminala. Po zaključku drugostepenog suda, tužiocu bi pripadala samo razlika u isplaćenim iznosima zarada u spornom periodu do visine plate koju je primao u trenutku prelaska u službu za organizovani kriminal u dvostrukom iznosu, koji tužiocu isključivo pripada u skladu sa članom 2. stav 1. i 3. stav 5. Uredbe o platama lica koja obavljaju poslove u posebnim organizacionim jedinicama državnih organa nadležnih za suzbijanje organizovanog kriminala (,,Službeni glasnik RS, br. 14/03...114/14), a kako tužilac nije predložio dopunsko veštačenje, kojim bi se razlika plate obračunala na pravilan način, obračunom dvostrukog iznosa plate iz meseca koji prethodi mesecu prelaska u Službu, to drugostepeni sud nalazi da tužilac nije dokazao osnovanost svog potraživanja, zbog čega je i odbio tužbeni zahtev u celosti, kao neosnovan.

Ceneći revizijske navode, Vrhovni kasacioni sud zaključuje da tužilac osnovano osporava pravilnost primene materijalnog prava od strane drugostepenog suda.

Članom 104. stav 1. Zakona o radu (,,Sl. glasnik RS, br. 24/2005...32/2013), propisano je da zaposleni ima pravo na odgovarajuću zaradu koja se utvrđuje u skladu sa zakonom, opštim aktom i ugovorom o radu.

Zakonom o organizaciji i nadležnosti državnih organa u suzbijanju organizovanog kriminala, korupcije i drugih posebno teških krivičnih dela („Sl. glasnik RS“ br.42/02, ... i 32/13), određeno je da se ovaj zakon primenjuje radi otkrivanja, krivičnog gonjenja i suđenja za krivična dela koja su precizno određena odredbom člana 2. ovog Zakona, a da se radi obavljanja policijskih poslova u vezi sa krivičnim delima iz navedenog člana (člana 2. Zakona), u okviru ministarstva nadležnog za unutrašnje poslove, obrazuje Služba za suzbijanje organizovanog kriminala (član 10. Zakona). Prema odredbi člana 18. stav 1. istog Zakona, lica koja obavljaju poslove i zadatke u državnim organima, Posebnim organizacionim jedinicama iz ovog zakona, imaju pravo na platu koja ne može biti veća od dvostrukog iznosa plate koju bi ostvarila lica zaposlena na odgovarajućim poslovima i zadacima u Tužilaštvu za organizovani kriminal, Višem sudu u Beogradu, Apelacionom sudu u Beogradu, Ministarstvu nadležnom za unutrašnje poslove i Okružnom zatvoru u Beogradu i da plate lica iz stava 1. ovog člana uređuje Vlada.

Odredbom člana 2. stav 1. Uredbe o platama lica koja obavljaju poslove u posebnim organizacionim jedinicama državnih organa nadležnih za suzbijanje organizovanog kriminala, propisano je da plata starešine službe i zamenika starešine službe i ovlašćenog službenog lica u službi, rukovodioca i zamenika rukovodioca posebne pritvorske jedinice i zaposlenog na poslovima obezbeđenja u poslovima obezbeđenja u posebnoj pritvorskoj jedinici obračunava se i isplaćuje u dvostrukom iznosu plate koju su ostvarivali na poslovima sa kojih su stupili na rad u organizacione jedinice iz člana 1. ove uredbe. Članom 3. stav 2. iste Uredbe propisano je da zaposleni u službi koji nema svojstvo ovlašćenog službenog lica ima pravo na platu u dvostrukom iznosu plate koja se obračunava i isplaćuje zaposlenom na odgovarajućem radnom mestu u sedištu Ministarstva unutrašnjih poslova. Stavom 5. navedenog člana Uredbe, predviđeno je da, prilikom obračunavanja dvostrukog iznosa plata, ne uzimaju se u obzir dodaci na platu utvrđeni zakonom.

Shodno navedenom normativnom okviru, Vrhovni kasacioni sud staje na stanovište da se pomenutom Uredbom ustanovljava pravo tužiocu, kao licu zaposlenom u Službi za borbu protiv organizovanog kriminala, na isplatu dvostrukog iznosa zarade koju bi u spornom periodu (od septembra 2012. godine do avgusta 2016. godine) u odnosu na visinu osnovne plate koju bi primao na mesečnom nivou na radnom mestu na kome je bio prethodno radno angažovan do momenta premeštaja u pomenutu službu. To podrazumeva da svako uvećanje osnovne mesečne plate na ranijem radnom mestu posledično dovodi do uvećanja dvostrukog iznosa njegove osnovne plate kod Službe za borbu protiv organizovanog kriminala.

Usled navedenog, Vrhovni kasacioni sud ukazuje da je drugostepeni sud pogrešno primenio materijalno pravo prilikom donošenja zaključka o dvostrukom iznosu mesečne osnovne plate tužioca, nakon raspoređivanja na radnom mestu u Službi za borbu protiv organizovanog kriminala. Ovo iz razloga što drugostepeni sud kao merilo za obračun dvostrukog iznosa osnovne plate u čitavom spornom periodu prihvata samo onaj iznos koji je tužiocu isplaćen u mesecu koji je prethodio raspoređivanju na radno mesto u Službi za borbu protiv organizovanog kriminala, za koji nalazi da nije uzet u obzir prilikom veštačenja, a teret dokazivanja neosnovano prebacuje na tužioca, koji je i po oceni ovog suda pružio dovoljno dokaza za svoje potraživanje, pri čemu je tužena bila pasivna u toku postupka, ne prilažući dokaze koji ukazuju na suprotno, niti je imala primedbe na obavljeno veštačenje u prvostepenom postupku, zbog čega je drugostepeni sud neosnovano insistirao na dopunskom veštačenju, pogrešno zaključujući da tužilac nije dokazao osnovanost , odnosno visinu svog potraživanja, ne uzimajući u obzir promene u visini osnovne plate koje su usledile u pomenutom spornom periodu obračuna, kako je to pravilno učinio prvostepeni sud.

Revizijski sud zaključuje da je pravilno stanovište i zaključak prvostepenog suda da tužiocu pripada pravo na naknadu štete zbog neosnovano umanjene zarade za period od septembra 2012. godine do avguste 2016. godine, u ukupnom iznosu od 3.284.804,56 dinara, sa dosuđenom zateznom kamatom, u svemu prema sadržini nalaza i mišljenja veštaka ekonomsko-finansijske struke. U kontekstu navedenog, kako je odluka prvostepenog suda u pogledu osnovanosti tužbenog zahteva revidenta zasnovana na pravilnoj primeni materijalnog prava, osnovani su i navodi revidenta u pogledu njegovog prava na naknadu troškova parničnog postupka, dosuđenih upravo u skladu sa odlukom prvostepenog suda, na osnovu člana 153, 154. i 163 stav 1. do 4. Zakona o parničnom postupku.

Na osnovu izloženog, primenom člana 416. stav 1. ZPP Vrhovni kasacioni sud je odlučio kao u stavu prvom izreke.

Tužiocu koji je uspeo sa revizijom, saglasno odredbama člana 153., 154.,163. i 165. ZPP, dosuđeni su troškovi drugostepenog postupka na ime zastupanja na 4 održana ročišta u iznosu od po 24.000,00 dinara, zastupanja na jednom neodržanom ročištu u iznosu od 12.750,00 dinara, na ime sastava jednog obrazloženog podneska iznos od 22.500,00 dinara, ukupno iznos od 131.250,00 dinara i troškovi revizijskog postupka u traženom i opredeljenom iznosu od 45.000,00 dinara za sastav revizije i na ime takse na revziju u iznosu od 127.600,00 dinara, ukupno iznos od 172.600,00 dinara, sve shodno važećoj AT i TT važećoj u vreme presuđenja, te je odlučeno kao u stavu drugom izreke.

Predsednik veća-sudija

Biserka Živanović, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić