Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijanu presudu na osnovu člana 408. Zakona o parničnom postupku – ZPP („Službeni glasnik RS“, br.72/11, 87/18) i utvrdio da je revizija osnovana.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilja je kod tuženog bila u radnom odnosu na određeno vreme na osnovu zaključenog ugovora o radu sa aneksima u periodu od 07.05.2014. godine do 30.04.2017. godine, kada joj je radni odnos prestao na osnovu rešenja tuženog od 03.05.2017. godine, istekom roka na koji je zasnovan. Ugovor o radu na određeno vreme od 07.05.2014. godine, tužilja je sa tuženim zaključila na period od 12 meseci, sa obavezom da stupi na rad 07.05.2014. godine, radi obavljanja poslova „referent za ... u Sektoru ...“. Aneksom 1 ugovora o radu na određeno vreme, zaključenom 03.04.2015. godine tužilji je produženo trajanje navedenog ugovora za period od 12 meseci počev od 07.05.2015. godine, radi obavljanja istih poslova. Aneksom 2 ugovora o radu na određeno vreme, zaključenom 06.04.2016. godine, tužilji je zbog povećanog obima poslova, potrebe procesa radi organizacije rada i usklađivanja naziva i opisa radnog mesta na kome je zaposlena bila preraspoređena u skladu sa Pravilnikom o unutrašnjoj organizaciji i sistematizaciji od 03.03.2016. godine produženo trajanje ugovora o radu na jednu godinu (12 meseci) počev od 01.05.2016. godine i ugovoreno je da će ubuduće obavljati poslove „referent za ... u Sektoru ...“. Rešenjem tuženog od 03.05.2017. godine, tužilji, koja je bila raspoređena na poslovima „referent za ... u Sektoru ...“, prestao je radni odnos 30.04.2017. godine, zbog isteka perioda trajanja ugovora o radu, primenom člana 175. stav 1. Zakona o radu. Po prestanku radnog odnosa, tužilja je sa tuženim zaključila ugovor o obavljanju privremenih i povremenih poslova za period od 26.05.2017. godine do 01.10.2017. godine.

Polazeći od tako utvrđenog činjeničnog stanja, prvostepeni sud je usvojio zahteve tužilje, jer je smatrao da je tužilja u periodu od 07.05.2014. godine do prestanka radnog odnosa radila bez prekida, duže od 12 meseci, odnosno duže od tri godine na poslovima referenta za ..., koji je posao bio regulisan ugovorom o radu i aneksima, da je tužilja zaključenjem ugovora o privremenim i povremenim poslovima 26.05.2017. godine nastavila da obavlja iste poslove, zbog čega njen radni odnos ima karakter radnog odnosa na neodređeno vreme, i da se ima primeniti pravilo o preobražaju radnog odnosa iz člana 37. Zakona o radu, s obzirom da se ugovor o radu, aneksi ugovora o radu i ugovor o privremenim i povremenim poslovima za iste poslove imaju smatrati jednim ugovorom, da je za preobražaj dovoljno da zaposleni radi još pet radnih dana po isteku roka po jednom ugovoru ili po isteku jedne godine, te da su se stekli uslovi za prerastanje radnog odnosa na određeno vreme u radni odnos na neodređeno vreme.

Odlučujući o žalbi tuženog drugostepeni sud je odbio kao neosnovanu žalbu tuženog i potvrdio prvostepenu presudu, smatrajući da je prvostepeni sud pravilnom primenom materijalnog prava pravilno odlučio kada je usvojio zahteve tužilje i da je za svoju odluku dao dovoljne razloge. Drugostepeni sud je smatrao da se u ovom slučaju ne mogu primeniti odredbe člana 27e stav 34. Zakona o budžetskom sistemu i odredbe Uredbe o postupku za pribavljanje saglasnosti za novo zapošljavanje i dodatno radno angažovanje kod korisnika javnih sredstava, s obzirom da se ne radi o novom zapošljavanju, već o licu koje je bilo u radnom odnosu kod tuženog i aktiviranju pravila o preobražaju radnog odnosa po samom zakonu, kao i da tuženi tokom postupka nije ukazao na činjenice i okolnosti da je eventualno prilikom zaključenja ugovora o radu imao u vidu i da je primenjivao navedene odredbe zakona i uredbe, kao i da je o ograničenju i zabrani obavestio tužilju, sa kojih razloga je smatrao da je sve to propust tuženog.

Osnovano se revizijom ukazuje na pogrešnu primenu materijalnog prava.

Zakonom o izmenama i dopunama Zakona o budžetskom sistemu („Službeni glasnik RS“, br. 108/13), kao i kasnijim izmenama i dopunama tog zakona, propisano je da korisnici javnih sredstava ne mogu zasnovati radni odnos sa novim licima radi popunjavanja slobodnih, odnosno upražnjenih radnih mesta do 31.12.2015. godine, odnosno do 31.12.2017. godine (član 27e stav 34.). Zakonom je propisano da se izuzetno, radni odnos sa novim licima može zasnovati uz saglasnost tela Vlade, na predlog nadležnog ministarstva, odnosno drugog nadležnog organa, uz prethodno pribavljeno mišljenje ministarstva (član 27e stav 35.). Ukupan broj zaposlenih na određeno vreme zbog povećanog obima posla, lica angažovanih po ugovoru o delu, ugovoru o privremenim i povremenim poslovima, preko omladinske i studentske zadruge i lica angažovanih po drugim osnovama kod korisnika javnih sredstava, ne može biti veći od 10% od ukupnog broja zaposlenih (član 27e stav 36.). Izuzetno, u skladu sa stavom 36, broj zaposlenih na određeno vreme zbog povećanog obima posla, lica angažovanih po ugovoru o delu, ugovora o privremenim i povremenim poslovima, preko omladinske i studentske zadruge i lica angažovanih po drugim osnovima kod korisnika javnih sredstava, može biti veće od 10% ukupnog broja zaposlenih uz saglasnost tela Vlade, na predlog nadležnog ministarstva, odnosno drugog nadležnog organa, uz prethodno pribavljeno mišljenje ministarstva (član 27e stav 37.). Članom 105. navedenog zakona, koji se odnosi i na tuženog, propisano je da ako su odredbe drugih zakona, odnosno propisa u suprotnosti sa tim zakonom, primenjuju se odredbe tog zakona.

Po stanovištu Vrhovnog kasacionog suda, saglasno napred citiranom članu 105. Zakona o budžetskom sistemu, odredbe Zakona o budžetskom sistemu, kojima se propisuje zabrana zasnivanja radnog odnosa sa novim licima radi popunjavanja slobodnih, odnosno upražnjenih radnih mesta su lex specialis u odnosu na odredbu Zakona o radu, kojom se propisuju uslovi za preobražaj radnog odnosa iz određenog na neodređeno vreme.

Odlučujući o zahtevu tužilje, prvostepeni sud nije vodio računa o citiranim odredbama Zakona o budžetskom sistemu i njegovom odnosu sa Zakonom o radu u pogledu prerastanja radnog odnosa na određeno vreme u radni odnos na neodređeno vreme. Dok je drugostepeni sud smatrao da se u ovom slučaju ne mogu primeniti odredbe člana 27e stav 34. Zakona o budžetskom sistemu i odredbe Uredbe o postupku za pribavljanje saglasnosti za novo zapošljavanje i dodatno radno angažovanje kod korisnika javnih sredstava, s obzirom da se ne radi o novom zapošljavanju, već o licu koje je bilo u radnom odnosu kod tuženog i aktiviranju pravila o preobražaju radnog odnosa po samom zakonu i zbog nepostojanja dokaza da je tuženi prilikom zaključenja ugovora o radu imao u vidu i da je primenjivao navedene odredbe zakona i uredbe, kao i da je o ograničenju i zabrani obavestio tužilju, sa kojih razloga je smatrao da su žalbeni navodi tuženog, kojima se poziva na stav 34. navedene odredbe, bez uticaja na radnopravni status tužilje i pravilnost donete odluke.

Imajući u vidu napred navedeno, odnosno da prvostepeni sud nije vodio računa o citiranim odredbama Zakona o budžetskom sistemu i njegovom odnosu sa Zakonom o radu u pogledu prerastanja radnog odnosa na određeno vreme u radni odnos na neodređeno vreme, kao i stav drugostepenog suda u vezi toga, to su nižestepene odluke ukinute i predmet vraćen prvostepenom sudu na ponovno suđenje.

Ukinuta je i odluka o troškovima postupka, kao sporednom potraživanju koje zavisi od odluke o glavnoj stvari odnosno od uspeha stranaka u sporu.

Sa napred navedenih razloga, na osnovu člana 416. stav 2. ZPP, odlučeno je kao u izreci.

Predsednik veća – sudija

Slađana Nakić Momirović, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić