U IME NARODA

Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija Vesne Popović, predsednika veća, Božidara Vujičića, Lidije Đukić, Biserke Živanović i Spomenke Zarić, članova veća, u pravnoj stvari tužioca Ž.M. iz Z., čiji je punomoćnik G.S., advokat iz Č., protiv tužene Republike Srbije, Ministarstvo unutrašnjih poslova, Sektor za vanredne situacije, Odeljenje za vanredne situacije Zrenjanin, koju zastupa Državno pravobranilaštvo RS, radi isplate, vrednosti predmeta spora 20.106,68 dinara, odlučujući o reviziji tužioca izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Novom Sadu Gž1 746/15 od 15.05.2015. godine, u sednici održanoj 16.12.2015. godine, doneo je

P R E S U D U

PRIHVATA SE odlučivanje o reviziji tužioca izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Novom Sadu Gž1 746/15 od 15.05.2015. godine, kao izuzetno dozvoljenoj, primenom člana 404. ZPP.

ODBIJA SE revizija tužioca izjavljena protiv presude Apelacionog suda u Novom Sadu Gž1 746/15 od 15.05.2015. godine u delu kojim je potvrđena presuda Osnovnog suda u Zrenjaninu P1 286/13 od 03.03.2015. godine, u delu stava prvog izreke kojim je odbijen tužbeni zahtev za isplatu manje plaćene naknade plate za vreme korišćenja godišnjeg odmora u julu 2010. godine i za vreme korišćenja bolovanja u oktobru 2010. godine, sa zakonskom i obračunatom kamatom i uplatom odgovarajućih doprinosa za penzijsko, invalidsko i zdravstveno osiguranje.

U ostalom delu, presuda Apelacionog suda u Novom Sadu Gž1 746/15 od 15.05.2015. godine i presuda Osnovnog suda u Zrenjaninu P1 286/13 od 03.03.2015. godine, se ukidaju i predmet vraća prvostepenom sudu na ponovno suđenje.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Osnovnog suda u Zrenjaninu P1 291/13 od 02.09.2014. godine, stavom prvim izreke, odbijen je tužbeni zahtev, kojim je tužilac tražio da se obaveže tužena da mu na ime razlike naknade plate za vreme korišćenje godišnjeg odmora za juli mesec 2010. godine plati 1.060,40 dinara sa zakonskom kamatom od 26.08.2010. godine do isplate, kao i 850,24 dinara na ime razlike naknade plate za vreme bolovanja u oktobru 2010. godine, i to sa zakonskom kamatom od 26.11.2010. godine do isplate, kao i u delu kojim je tražio da se obaveže tužena da mu, za period od septembra zaključno sa decembrom mesecom 2011. godine, plati ukupno 7.849,58 dinara na ime prekovremenog rada i 10.346,46 dinara na ime noćnog rada, sve u pojedinačnim mesečnim iznosima sa pripadajućom zakonskom kamatom, bliže određenim ovom odlukom, kao i da nadležnom Fondu PIOZ u korist tužioca uplati odgovarajuće doprinose. Stavom drugim izreke obavezan je tužilac da naknadi tuženoj troškove parničnog postupka od 21.000,00 dinara.

Presudom Apelacionog suda u Novom Sadu Gž1 746/15 od 15.05.2015. godine, stavom prvim izreke, žalba tužioca je odbijena i prvostepena presuda potvrđena, a odbijen je i zahtev tužioca za naknadu troškova žalbenog postupka.

Protiv pravnosnažne presude donesene u drugom stepenu, tužilac je izjavio reviziju zbog pogrešne primene materijalnog prava, s tim što je predložio da se o reviziji odluči kao posebnoj reviziji, primenom člana 404. ZPP, zbog potrebe ujednačavanja sudske prakse.

Vrhovni kasacioni sud nalazi da su u konkretnom slučaju ispunjeni uslovi za odlučivanje o reviziji tužioca, primenom člana 404. ZPP, imajući u vidu da je tužilac uz reviziju dostavio više odluka apelacionih sudova, iz kojih proizilazi da su osnovani navodi o različitom postupanju (odlučivanju) apelacionih sudova u istoj pravnoj stvari, što ukazuje na potrebu odlučivanja o reviziji, kao izuzetno dozvoljenoj, radi ujednačavanje sudske prakse, zbog čega je i odlučeno kao u stavu prvom izreke.

Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijanu odluku, primenom člana 408. Zakona o parničnom postupku („Sl. glasnik RS“ br.72/11 i 55/04), pa je našao da je revizija delimično osnovana, a delimično neosnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti, a revizijom se ne ukazuje na druge povrede postupka, zbog kojih se, primenom člana 407. stav 1. ZPP, revizija može izjaviti.

Prema do sada utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac je u spornom periodu, prema rešenju tužene od 01.07.2011. godine obavljao poslove vođe vatrogasno-spasilačke grupe. Navedenim rešenjem određena mu je i visina plate, u skladu sa članom 3, 4. i 7. Pravilnika o platama zaposlenih u Ministarstvu unutrašnjih poslova od 26.06.2006. godine, na koji način mu je određen ukupan koeficijenti za obračun i isplatu plate u visini od 17,63. Tužilac ima status ovlašćenog službenog lica. Poređenjem koeficijenta tužioca sa koeficijentom M.P., zaposlene kod tužene na daktilografskim i administrativno tehničkim poslovima, kojoj je određen ukupan koeficijent 12,84, utvrđeno je da ova zaposlena ima isti stepen stručne spreme kao i tužilac, ali nema neredovnost u radu i nema status ovlašćenog službenog lica, a da je dodatni koeficijent tužioca za 37,30% veći od dodatnog koeficijenta ovog državnog službenika. Ocenom nalaza sudskog veštaka, sudovi su utvrdili i da tužiocu nije isplaćena stimulativna naknada od 10% u odnosu na platu u periodu korišćenja godišnjeg odmora u julu 2010. godine (1.060,24 dinara)i bolovanja u oktobru 2010. godine (850,24 dinara).

Kod ovako utvrđenog činjeničnog stanja, sudovi nalaze da je za utuženi period, u odnosu na traženu neredovnost u radu, tužiocu već izvršeno uvećanje plate preko 30%, kroz uvećanje dodatnog koeficijenta (u odnosu na M.P.), u skladu sa članom 147. u vezi člana 146. stav 1. Zakona o policiji, čime je i tužena ispunila svoju obavezu prema njemu po ovom osnovu, što i tužbeni zahtev u ovom delu čini neosnovanim.

Pravnosnažnom odlukom u delu koji se revizijom pobija, odbijen je i tužbeni zahtev u delu kojim je tužilac tražio isplatu stimulativne naknade od 10% plate i to za period korišćenja bolovanja u septembru mesecu 2010. godine.

Vrhovni kasacioni sud nalazi da se revizijom neosnovano ukazuje da je pobijanom odlukom pogrešno primenjeno materijalno pravo prilikom odlučivanja o zahtevu tužioca za isplatu stimulativne naknade za vreme korišćenja godišnjeg odmora i bolovanja.

Pravilnik o platama zaposlenih u Ministarstvu unutrašnjih poslova iz 2006. godine, pravi razliku između koeficijenata (osnovnog i dodatnog) i stimulatvne naknade, predviđene članom 9. Pravilnika, koja predstavlja poseban vid naknade, na koju zaposleni imaju pravo samo za vreme provedeno na radu i vreme privremene sprečenosti za rad prouzrokovane povredom u vršenju ili povodom vršenja službe, kako je to navedenom odredbom i predviđeno. U ostalim slučajevima odsustva sa rada, gde spada i period korišćenja godišnjeg odmora, kao i bolovanja koje nije prouzrokovano povredom u vršenju ili povodom vršenja službe, zaposlenima pravo na ovu naknadu ne pripada (decidirano propisano stavom 2. ovog člana), što i tužbeni zahtev u ovom delu čini neosnovanim.

Naime, zaposlenima u MUP-u plate su uređene Pravilnikom o platama zaposlenih u Ministarstvu unutrašnjih poslova, kojim su utvrđeni osnovni i dodatni koeficijenti, a koji je donet u sprovođenju Zakona o policiji (“Sl.glasnik RS” br.101/05 i 63/09, koji je bio na snazi u vreme donošenja Pravilnika), iz čega proizlazi da Pravilnik tužene ne predstavlja podzakonski akt u odnosu na Zakon o platama državnih službenika i nameštenika, na koji se tužilac poziva, zbog čega u konkretnom slučaju nema mesta primeni odredaba tog Zakona (o platama državnih službenika i nameštenika) prilikom obračuna naknade plate za vreme odsustva sa rada – godišnjeg odmora i plaćenog odsustva. Primenom člana 9. stav 1. Pravilnika, zaposleni imaju pravo na ovu stimulativnu naknadu za vreme privremene sprečenosti za rad, ali samo one sprečenosti za rad koja je prouzrokovana povredom u vršenju ili povodom vršenja službe. Kako tužilac ne navodi, a samim tim nije ni dokazao (a na njemu je teret dokazivanja, primenom člana 228. i 231. stav 1. i 2. ZPP), da je bolovanje u oktobru 2010. godine bilo prouzrokovano povredom u vršenju ili povodom vršenja službe, to ne može osnovano potraživati traženu naknadu po ovom osnovu ni u periodu korišćenja godišnjeg odmora ni u periodu kada se nalazio na bolovanju.

Imajući u vidu izneto, Vrhovni kasacioni sud nalazi da je pobijanom odlukom pravilno primenjeno materijalno pravo kada je u ovom delu odbijen tužbeni zahtev, što suprotne navode revizije čini neosnovanim.

Na osnovu iznetog, primenom člana 414. stav 1. ZPP, odlučeno je kao u stavu drugom izreke.

Međutim, Vrhovni kasacioni sud nalazi da se revizijom osnovano ukazuje da je prilikom odlučivanja o tužbenom zahtevu za isplatu neplaćenog dela zarade po osnovu noćnog rada i prekovremenog rada, pogrešno primenjeno materijalno pravo, zbog čega je i činjenično stanje ostalo nepotpuno utvrđeno.

Zakonom o policiji („Sl.glasnik RS“ br.101/05 i 63/09, koji je bio na snazi u spornom, utuženom periodu), određeno je da se osnovna plata zaposlenih kod tužene, sastoji od osnovice koju utvrđuje Vlada i osnovnog i dodatnog koeficijenta u odnosu na zvanje, radna mesta, odnosno poslove na kojima se staž osiguranja računa sa uvećanim trajanjem, posebne uslove rada, opasnost, odgovornost i složenost poslova (član 146. stav 2. Zakona). Dodatni koeficijent utvrđen u skladu sa članom 146. stav 2. ovog Zakona, primenom na osnovicu uvećava platu za 30 do 50% u odnosu na plate drugih državnih službenika (član 147. stav 1.), a uz saglasnost Vlade, za pojedine kategorije zaposlenih mogu se utvrditi dodatni koeficijenti koji omogućavaju uvećanje i za više od 50% u odnosu na plate drugih državnih službenika (član 147. stav 2. istog Zakona). Pravilnikom o platama zaposlenih u MUP-u, od 26.06.2006. godine, određeni su dodatni koeficijenti zaposlenih.

Pravilna primena navedenih zakonskih odredaba podrazumeva da policajci i ovlašćena službena lica zaposlena kod tužene, počev od stupanja na snagu Pravilnika o platama od 26.06.2006. godine do 08.12.2011. godine, kada su stupile na snagu izmene Zakona o policiji (“Sl.glasnik RS” 92/11), nemaju pravo na uvećanje plate po osnovu neredovnosti u slučaju da je njihova plata već uvećana 30 do 50% u odnosu na plate drugih državnih službenika.

Međutim, da li je plata policajca koji ima status ovlašćenog službenog lica uvećana za navedeni procenat, predstavlja faktičko pitanje, koje je potrebno utvrditi u svakom konkretnom slučaju i to poređenjem sa platom policijskog službenika istog stepena školske spreme koji takođe ima status ovlašćenog službenog lica, ali koji nema neredovnost u radu. Pri tom, sama sadržina odredbe člana 147. Zakona, ukazuje da prilikom utvrđivanja da li je tužiocu već uvećana plata po ovom osnovu, uporedni radnik ne može biti državni službenik kome je u startu utvrđen niži koeficijent već po osnovu radnog statusa – radnog mesta i po osnovu razvrstavanja u znatno niži platni razred (kako je učinjeno u sprovedenom postupku pred nižestepenim sudovima).

Imajući ovo u vidu, Vrhovni kasacioni sud nalazi da je pobijanom odlukom pogrešno primenjeno materijalno pravo kada je okolnost - da li je tužiocu već priznato i utvrđeno pravo na uvećanu zaradu po osnovu prekovremenog i noćnog rada, utvrđena stavljanjem u srazmeru koeficijenta tužioca sa koeficijentom M.P.. Osnovanost zahteva i prava tužioca na naknadu po osnovu noćnog rada (neredovnosti), može se utvrditi samo stavljanjem u srazmeru plate tužioca sa platom zaposlenog kod tužene koji se nalazi u identičnoj situaciji kao i tužilac (školska sprema, zvanje, status), a kome je jedina tačka razlikovanja u odnosu na tužioca – nepostojanje neredovnosti u radu kod uporednog radnika, što u konkretnom slučaju nije cenjeno.

Na ovaj način, pobijanom odlukom je o osnovanosti tužbenog zahteva u ovom delu, odlučeno uz pogrešnu primenu materijalnog prava, zbog čega je činjenično stanje ostalo nepotpuno utvrđeno, pa je Vrhovni kasacioni sud, primenom člana 416. stav 2. Zakona o parničnom postupku, odlučio kao u stavu trećem izreke.

U ponovnom postupku prvostepeni sud će utvrditi činjenično stanje u skladu sa primedbama iz ovog rešenja i uz pravilnu primenu materijalnog prava, doneti novu i zakonitu odluku o ovom delu tužbenog zahteva.

Predsednik veća – sudija

Vesna Popović,s.r.