Republika Srbija
VRHOVNI KASACIONI SUD
Rev2 1527/2020
30.09.2020. godina
Beograd

U IME NARODA

Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: Branka Stanića, predsednika veća, Tatjane Matković Stefanović, Tatjane Miljuš, dr Ilije Zindovića i Jasmine Stamenković, članova veća, u parnici tužioca AA iz ..., čiji je punomoćnik Predrag Vulović, advokat u ..., protiv tuženih AD „Železnice Srbije“ Beograd, koju zastupa punomoćnik Ljiljana R. Popadić, advokat u ... i AD za upravljanje javnom železničkom infrastrukturom „Infrastruktura železnice Srbije“ Beograd, radi isplate, odlučujući o reviziji tužioca izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Kragujevcu Gž1 3506/19 od 05.11.2019. godine, na sednici održanoj 30. septembra 2020. godine, doneo je

P R E S U D U

DOZVOLJAVA SE odlučivanje o reviziji tužioca izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Kragujevcu Gž1 3506/19 od 05.11.2019. godine.

ODBIJA SE revizija tužioca protiv presude Apelacionog suda u Kragujevcu Gž1 3506/19 od 05.11.2019. godine u delu kojim je potvrđena presuda Osnovnog suda u Kragujevcu P1 44/18 od 22.04.2019. godine u odbijajućem delu za tužbeni zahtev u odnosu na tuženog AD „Železnice Srbije“ Beograd za naknadu za topli obrok za period od septembra 2015. godine do januara 2017. godine, u 1. stavu izreke, i za naknadu za regres period od septembra 2015. godine do januara 2017. godine, u 2. stavu izreke, kao neosnovana.

UKIDAJU SE presuda Apelacionog suda u Kragujevcu Gž1 3506/19 od 05.11.2019. godine i presuda Osnovnog suda u Kragujevcu P1 44/18 od 22.04.2019. godine u preostalom odbijajućem delu za tužbeni zahtev i u delu odluke o troškovima postupka u odnosu na oba tužena, i u tom delu se predmet VRAĆA prvostepenom sudu na ponovno suđenje.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Osnovnog suda u Kragujevcu P1 44/18 od 22.04.2019. godine, stavom prvim izreke, odbijen je kao neosnovan tužbeni zahtev da se obavežu tuženi da tužiocu na ime neisplaćenih troškova toplog obroka za period od 10.01.2015. godine zaključno sa decembrom 2016. godine, solidarno isplate pojedinačne mesečne iznose sa zakonskom zateznom kamatom kako je određeno ovim stavom izreke. Stavom drugim izreke, odbijen je kao neosnovan tužbeni zahtev da se obavežu tuženi da tužiocu, na ime troškova regresa za period od 10.01.2015. do 01.01.2017. godine, solidarno isplate pojedinačne mesečne iznose sa zakonskom zateznom kamatom kako je određeno ovim stavom izreke. Stavom trećim izreke, odlučeno je da svaka stranka snosi svoje troškove parničnog postupka.

Presudom Apelacionog suda u Kragujevcu Gž1 3506/19 od 05.11.2019. godine, stavom prvim izreke, odbijena je kao neosnovana žalba tužioca i potvrđena presuda Osnovnog suda u Kragujevcu P1 44/18 od 22.04.2019. godine. Stavom drugim izreke, odbijen je kao neosnovan zahtev tužioca za naknadu troškova žalbenog postupka.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu tužilac je izjavio blagovremenu reviziju, zbog pogrešne primene materijalnog prava, s tim što je predložio da se o reviziji odlučuje kao o izuzetno dozvoljenoj, u smislu člana 404. Zakona o parničnom postupku.

Tuženi AD „Železnice Srbije“ Beograd je podneo odgovor na reviziju.

Vrhovni kasacioni sud nalazi da su ispunjeni uslovi iz člana 404. Zakona o parničnom postupku (''Službeni glasnik RS'' br. 72/11, 49/13-US, 74/13-US, 55/2014 i 87/2018-u daljem tekstu: ZPP), za odlučivanje o reviziji kao o izuzetno dozvoljenoj radi ujednačavanja sudske prakse, budući da je pobijana presuda u delu koji se tiče odluke o tužbenom zahtevu za naknadu štete po osnovu naknade za ishranu u toku rada i regres za godišnji odmor zasnovana na primeni materijalnog prava koja odstupa od stava izraženog u pravnosnažnim odlukama i odlukama Vrhovnog kasacionog suda u identičnim činjeničnim i pravnim situacijama. Stoga je odlučeno kao u prvom stavu izreke, na osnovu člana 404. stav 2. ZPP.

Ispitujući pobijanu presudu na osnovu člana 408. ZPP, Vrhovni kasacioni sud nalazi da je revizija delimično osnovana.

Prema činjeničnom stanju na kome je zasnovana pobijana odluka, tužilac je bio u radnom odnosu kod tuženog AD „Železnice Srbije“ Beograd do avgusta 2015.godine kada je Aneksom ugovora o radu zasnovao radni odnos kod tuženog AD za upravljanje javnom železničkom infrastrukturom „Infrastruktura železnice Srbije“ Beograd počev od 01.09.2015. godine. Odredbama ugovora tužilac pored prava na zaradu ima i pravo na naknadu troškova i drugih primanja u skladu sa zakonom i kolektivnim ugovorom. U periodu na koji se odnosi potraživanje za naknadu štete zbog izostale isplate naknade za ishranu u toku rada i regres za godišnji odmor, na snazi kod poslodavaca bio je Kolektivni ugovor od 30.11.2002. godine („Službeni glasnik RS“ br. 84/02… i 46/11) i Aneks kolektivnog ugovora od 26.7.2006. godine („Službeni glasnik RS“ broj 4/06) i Kolektivni ugovor od 24.3.2015. godine („Službeni glasnik Železnice Srbije“ br. 4/15), po čijim odredbama zaposleni ima pravo na zaradu koja se sastoji od zarade za obavljeni rad i vreme provedeno na radu, primanja za ishranu u toku rada i primanja za regres za korišćenje godišnjeg odmora. Odredbama Kolektivnog ugovora za „Železnice Srbije“, koji se primenjivao i kod AD za upravljanje javnom železničkom infrastrukturom „Infrastruktura železnice Srbije“ Beograd, predviđeno je da je u vrednost jednog radnog časa uključena vrednost naknade za ishranu u toku rad a i 1/12 regresa svedena na jedan radni čas. Osnovna zarada utvrđuje se kao vrednost radnog časa, koeficijenta posla i prosečnog mesečnog fonda časova rada. Nije predveđeno da se naknada za ishranu u toku rada i regres za godišnji odmor posebno iskazuju u nominalnom iznosu. Na osnovu izvedenog veštačenja u toku postupka je utvrđeno da naknada za ishranu u toku rada i regres za korišćenje godišnjeg odmora tužiocu nisu iskazani u nominalnoj vrednosti u obračunima zarada tužioca, niti je u obračunskim listama iskazana njihova visina u linearnom iznosu, niti su procentualno uračunate u vrednost jednog radnog časa. Visina naknada za ishranu u toku rada i za regres za godišnji odmor, obračunata je primenom Kolektivnog ugovora Železnice Srbije objavljenog u „ Sl. glasniku RS“ br. 37/95 i 7/2000, koji je jedini imao parametre potrebne za utvrđivanje visine potraživanja, koja odgovara iznosima bliže određenim u izreci prvostepene presude. Međutim, u prvostepenoj presudi je navedeno da je veštak obračunao na ime naknade za ishranu u toku rada u visini 20% prosečno neto zarade po zaposlenom u Republici Srbiji, i regresa za korišćenje godišnjeg odmora u visini od 100% od jedne prosečne neto zarade po zaposlenom u Republici Srbiji, u skladu sa odredbama Opšteg kolektivnog ugovora koji je važio od septembra 1995. godine, na čije odredbe je upućivao Kolektivni ugovor tuženog. Prema toj varijanti nalaza ukupna naknada za regres za korišćenje godišnjeg odmora obračunato u visini 100% iznosi 158.015,51 dinara. Ukupna naknada troškova za ishranu srazmerno broju dana u visini od 20% od prosečne zarade po zaposlenom u Republici Srbiji 242.104,66 dinara. Visina tih potraživanja, na ime naknade za ishranu u toku rada u visini od 15% prosečne neto zarade po zaposlenom u Republici Srbiji i regresa za korišćenje godišnjeg odmora u visini 75% od jedne prosečne neto zarade po zaposlenom u Republici Srbiji takođe u skladu sa Opštim kolektivnim ugovorom, utvrđena je u iznosu od 118.511,63 dinara za regres i 118.578,50 dinara za troškove za ishranu u toku rada. Prvostepeni sud je prihvatio nalaz u obračunskom, matematičkom delu, ali nije utvrdio visinu pripadajućih mesečnih iznosa na ime naknade za ishranu u toku rada i za regres za korišćenje godišnjeg odmora tužiocu, niti njihovo dospeće. Prvostepeni sud je odbio tužbeni zahtev u odnosu na oba tužena.

I pored tako utvrđenog činjeničnog stanja drugostepeni sud zaključuje da sama činjenica da visina spornih troškova nije nominalno izražena ne znači da je poslodavac ovo pravo uskratio zaposlenomm jer je isto slobodnom voljom učesnika kolektivnog pregovaranja baš tako ugovoreno – kao sastavni deo osnovne zarade zaposlenih, a da utvrđivanje visine ovih naknada troškova primenom Kolektivnog ugovora kojim je poslednji put bila ugovorena i visina predmetnih naknada troškova, koji nije na pravnoj snazi tokom spornog perioda, nije prihvatljiva jer predstavlja povredu načela vremenskog važenja zakona.

Nižestepenim odlukama je odbijen tužbeni zahtev za isplatu naknade regresa za godišnji odmor, kao i naknade na ime troškova ishrane u toku rada, na osnovu zaključka sudova da su naknade ovih troškova tužiocu isplaćene pravilno, kroz cenu rada, a prema opštim aktima tuženih.

Pravilan je zaključak prvostepenog suda da nema pasivne legitimacije na strani tuženog AD „Železnice Srbije“ Beograd za potraživanja tužioca za naknadu štete zbog neisplaćene pripadajuće naknade za ishranu u toku rada i za regres za period od kada je tužilac u radnom odnosu kod tuženog AD za upravljanje javnom železničkom infrastrukturom „Infrastruktura železnice Srbije“ Beograd, od 01.09.2015. godine do januara 2017. godine. Ovo stoga, što zaposleni pravo na naknadu troškova ima u odnosu na poslodavca, shodno odredbama člana 118. Zakona o radu. Nema osnova za obavezu prvotuženog da solidarno sa drugotuženim, poslodavcem tužioca, odgovara za naknadu štete zbog neisplaćenih naknada troškova u periodu od 01.09.2015. godine. Zbog toga je u odnosu na drugostepenu presudu, u delu kojim je potvrđena prvostepena presuda u odbijajućem delu odnosu na prvotuženog za naknadu troškova za ishranu na radu u navedenom periodu, odbijena revizija kao neosnovana, po odredbi člana 414. ZPP.