U IME NARODA

Vrhovni sud, u veću sastavljenom od sudija: Vesne Subić, predsednika veća, Zorana Hadžića, Mirjane Andrijašević, Vesne Mastilović i dr Ilije Zindovića, članova veća, u parnici tužilje AA iz ..., čiji je punomoćnik Slobodan Jovanović, advokat iz ..., protiv tužene Republike Srbije - Ministarstvo zdravlja, koju zastupa Državno pravobranilaštvo - Odeljenje u Leskovcu, radi isplate potraživanja, odlučujući o reviziji tužilje izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Nišu Gž1 780/2022 od 24.03.2022. godine, u sednici veća održanoj dana 19.10.2023. godine, doneo je

P R E S U D U

PRIHVATA SE odlučivanje o reviziji tužilje izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Nišu Gž1 780/2022 od 24.03.2022. godine, kao izuzetno dozvoljenoj.

PREINAČUJU SE presuda Apelacionog suda u Nišu Gž1 780/2022 od 24.03.2022. godine i presuda Osnovnog suda u Vranju P1 535/21 od 13.02.2021. godine, tako što se OBAVEZUJE tužena da na ime potraživanja koje tužilja ima prema Zdravstvenom centru u Vranju po rešenju Osnovnog suda u Vranju Ii br.4305/17 od 28.07.2017. godine isplati neplaćene troškove prevoza za dolazak i odlazak sa rada za period od marta meseca 2013. godine do novembra meseca 2014. godine i to:

-za mesec mart 2013. godine iznos od 1.173,85 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od 05.04.2013. godine pa do konačne isplate,

-za mesec april 2013. godine iznos od 790,92 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od 05.05.2013. godine pa do konačne isplate,

-za mesec maj 2013. godine iznos od 1.260,80 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od 05.06.2013. godine pa do konačne isplate,

-za mesec jun 2013. godine iznos od 1.522,50 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od 05.07.2013. godine pa do konačne isplate,

-za mesec jul 2013. godine iznos od 1.386,88 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od 05.08.2013. godine pa do konačne isplate,

-za mesec avgust 2013. godine iznos od 527,28 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od 05.09.2013. godine pa do konačne isplate,

-za mesec septembar 2013. godine iznos od 1.519,10 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od 05.10.2013. godine pa do konačne isplate,

-za mesec oktobar 2013. godine iznos od 1.008,64 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od 05.11.2013. godine pa do konačne isplate,

-za mesec novembar 2013. godine iznos od 1.381,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od 05.12.2013. godine pa do konačne isplate,

-za mesec decembar 2013. godine iznos od 1.450,02 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od 05.01.2014. godine pa do konačne isplate,

-za mesec januar 2014. godine iznos od 1.008,64 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od 05.02.2014. godine pa do konačne isplate,

-za mesec februar 2014. godine iznos od 1.522,50 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od 05.03.2014. godine pa do konačne isplate,

-za mesec mart 2014. godine iznos od 1.311,95 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od 05.04.2014. godine pa do konačne isplate,

-za mesec april 2014. godine iznos od 725,01 dinar sa zakonskom zateznom kamatom počev od 05.05.2014. godine pa do konačne isplate,

-za mesec maj 2014. godine iznos od 1.581,84 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od 05.06.2014. godine pa do konačne isplate,

-za mesec jun 2014. godine iznos od 1.242,90 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od 05.07.2014. godine pa do konačne isplate,

-za mesec jul 2014. godine iznos od 1.252,26 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od 05.08.2014. godine pa do konačne isplate,

-za mesec avgust 2014. Godine iznos od 1.219,04 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od 05.09.2014. godine pa do konačne isplate,

-za mesec septembar 2014. godine iznos od 1.090,95 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od 05.10.2014. godine pa do konačne isplate,

-za mesec oktobar 2014. godine iznos od 1.530,54 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od 05.11.2014. godine pa do konačne isplate,

-za mesec novembar 2014. godine iznos od 1.360,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od 05.12.2014. godine pa do konačne isplate,

kao i troškove izvršnog postupka u predmetu Ii 4305/17 u iznosu od 6.980,00 dinara a odbija se zahtev tužene za naknadu troškova parničnog postupka u iznosu od 19.500,00 dinara.

OBAVEZUJE SE tužena da na ime troškova postupka isplati tužilji iznos od 98.260,00 dinara u roku od 15 dana od dana prepisa presude sa zakonskom zateznom kamatom od izvršnosti presude do isplate.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Osnovnog suda u Vranju P1 535/21 od 13.12.2021. godine, stavom prvim izreke, odbijen je tužbeni zahtev kojim je tužilja tražila da se obaveže tužena Republika Srbija – Ministarstvo zdravlja, da joj na ime potraživanja koje ima prema Zdravstvenom centru u Vranju po rešenju Osnovnog suda u Vranju Ii br. 4305/17 od 28.07.2017. godine isplati na ime duga zbog neisplaćenih troškova prevoza za dolazak i odlazak sa rada za period od marta meseca 2013. godine do novembra meseca 2014. godine pojedinačne mesečne iznose sa zakonskom zateznom kamatom sve bliže navedeno u izreci, kao i troškove parničnog postupka u predmetu P1 536/16 u iznosu od 51.532,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od 09.02.2017. godine do konačne isplate i troškova izvršnog postupka u predmetu Ii br. 4305/17 u iznosu od 6.980,00 dinara. Stavom drugim izreke obavezana je tužilja da tuženoj, na ime troškova parničnog postupka isplati iznos od 19.500,00 dinara.

Presudom Apelacionog suda u Nišu Gž1 780/22 od 24.03.2022. godine odbijena je kao neosnovana žalba tužilje i potvrđena presuda Osnovnog suda u Vranju P 535/21 od 13.12.2021. godine.

Protiv pravnosnažne drugostepene presude tužilja je blagovremeno izjavila reviziju, zbog pogrešne primene materijalnog prava, s tim što je predložila da se o reviziji odluči kao o izuzetno dozvoljenoj, na osnovu člana 404. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“ broj 72/11...10/23).

Odredbom člana 404. stav 1. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“ br. 72/11...10/23), propisano je da je revizija izuzetno dozvoljena zbog pogrešne primene materijalnog prava i protiv drugostepene presude koja ne bi mogla da se pobija revizijom, ako je po oceni Vrhovnog suda potrebno da se razmotre pravna pitanja od opšteg interesa ili pravna pitanja u interesu ravnopravnosti građana, radi ujednačavanja sudske prakse, kao i ako je potrebno novo tumačenje prava (posebna revizija).

Prema oceni Vrhovnog suda, u ovom sporu je potrebno prihvatiti odlučivanje o reviziji tužilje, kao posebnoj, radi ujednačavanja sudske prakse u pogledu solidarne odgovornosti osnivača za dugove pravnih lica prema kojima se stečajni postupak ne sprovodi na osnovu odredbe člana 14. stav 1. Zakona o stečaju („Službeni glasnik RS“ br. 106/15 i 106/16).

Zato je, na osnovu člana 404. ZPP odlučeno kao u stavu prvom izreke.

Odlučujući o izjavljenoj reviziji na osnovu člana 408. ZPP, Vrhovni sud je ocenio da je revizija tužilje osnovana.

U sprovedenom postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postuka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilja je bila u radnom odnosu u Zdravstvenom centru Vranje, koji joj, kao poslodavac, nije isplatio troškove prevoza za dolazak i odlazak sa rada za period od marta meseca 2013. godine do novembra meseca 2014. godine, što je utvrđeno na osnovu pravosnažne presude Osnovnog suda u Vranju P1 563/16 od 21.12.2016. godine. Tužilja je podnela predlog za izvršenje na osnovu kog je doneto rešenje o izvršenju Ii br. 4305/17 od 28.07.2017. godine, kojim je određeno izvršenje na novčanim sredstvima izvršnog dužnika Zdravstvenog centra Vranje. Doneto rešenje o izvršenju sprovodi javni izvršitelj Stanko Filipović u predmetu Ii ../17. Izvršenje nije sprovedeno, jer se račun izvršnog dužnika na dan 20.04.2021. godine nalazi u neprekidnoj blokadi 1.815 dana. Izvršni poverilac je dana 12.08.2019. godine podneo predlog za promenu sredstva izvršenja, predlažući da se izvršenje sprovede na novčanom potraživanju izvršnog dužnika, o kome javni izvršitelj nije odlučivao niti su preduzimane druge radnje u postupku. Sredstva za rad izvršnog dužnika obezbeđuju se od strane Republičkog fonda za zdravstveno osiguranje, na čemu tužilja i zasniva svoj tužbeni zahtev, s obzirom da je Republika osnivač Zdravstvenog centra „Vranje“, a da su se stekli uslovi za solidarnu odgovornost tužene Republike Srbije, jer se izvršenje radi naplate potraživanja nad tim Zdravstvenim centrom ne može sprovesti na osnovu odredbe člana 14. Zakona o stečaju. U podnesku od 02.12.2021. godine tužena je, između ostalog istakla i prigovor zastarelosti tužiljinog potraživanja.

Imajući u vidu ovako utvrđeno činjenično stanje, nižestepeni sudovi su tužbeni zahtev odbili, jer su zaključili da bi do ispunjenosti uslova za solidarnu odgovornost osnivača došlo tek u situaciji ako zaposleni u izvršnom postupku ne bi mogao da naplati svoje potraživanje, a da sama činjenica da je račun osnovnog subjekta nad kojim se ne sprovodi stečaj duži period u blokadi, ne dovodi automatski do primene odredbe člana 14. stav 1. Zakona o stečaju o odgovornosti osnivača. Izvršni postupak protiv izvršnog dužnika je još uvek u toku, a iz dokaza koje je tužilja predložila ne proizlazi nesumnjivo da ne postoji mogućnost naplate njenog novčanog potraživanja u izvršnom postupku.

Izloženo pravno stanovište nižestepenih sudova nije pravilno.

Odredbom člana 14. stav 1. Zakona o stečaju, pored ostalog, propisano je da se stečajni postupak ne sprovodi ni prema pravnim licima čiji je osnivač Republika Srbija, Autonomna pokrajina ili jedinica lokalne samouprave, a koja se isključivo ili pretežno finansiraju kroz ustupljene javne prihode ili iz republičkog budžeta, odnosno budžeta autonomne pokrajine i jedinice lokalne samouprave. Prema stavu 3. navedene odredbe, za obaveze pravnog lica nad kojim se u skladu sa stavom 1. tog člana ne sproovdi stečajni postupak, solidarno odgovaraju njihovi osnivači.

Poštujući ovu zakonsku odredbu, kod utvrđene činjenice da tužilja svoje novčano potraživanje ne može naplatiti jer se izvršni dužnik nalazi u neprekidnoj blokadi na dan 20.04.2021 1.815 dana, i da se nad njim ne može sprovesti postupak stečaja, tužena solidarno odgovara za dugove izvršnog dužnika čiji je osnivač i koji se pretežno finansira kroz ustupljene javne prihode iz Republičkog fonda za zdravstveno osiguranje. Dakle, solidarna odgovornost tužene za obaveze Zdravstvenog centra u Vranju, čiji je osnivač, postoji na osnovu citirane odredbe Zakona o stečaju u slučaju kada su ispunjeni materijalno-pravni uslovi za otvaranje stečajnog postupka, što je i trajnija nesposobnost dužnika za plaćanje. Zbog toga su nižestepeni sudovi pogrešno primenili materijalno pravo kada su zaključili da je uslov za odtgovornost tužene okončanje izvršnog postupka, odnosno njegova obustava iz razloga predviđenih članom 129. stav 1. tačke 6. i 7. Zakona o izvršenju i obezbeđenju.

Sledstveno izloženom, na osnovu člana 416. stav 1. ZPP, odlučeno je kao u drugom stavu izreke.

Prigovor zastarelosti tužiljinog potraživanja koji je tužena, sa pozivom na član 196. Zakona o radu, istakla tokom postupka nije osnovan. Označenom odredbom propisano je da sva novčana potraživanja iz radnog odnosa zastarevaju u roku od tri godine od dana nastanka obaveze. Rok zastarelosti propisan ovom odredbom bitna je samo do momenta podnošenja tužbe sudu ili zahteva drugom nadležnom organu radi ostvarenja poveriočevog potraživanja iz radnog odnosa. Kada se pravnosnažnom sudskom odlukom ili odlukom drugog nadležnog organa ili poravnanjem utvrdi to potraživanje, više ne važi rok zastarelosti samog potraživanja radi čijeg ostvarenja je zahtevana sudska zaštita. Tada se primenjuje poseban rok zastarelosti od 10 godina propisan članom 379. stav 1. Zakona o obligacionim odnosima za sva potraživanja utvrđena pravnosnažnom sudskom odlukom i odlukom drugog nadležnog organa ili poravnanjem, pa i za ona za koja zakon inače predviđa kraći rok zastarelosti.

Tužiljino novčano potraživanje utvrđeno je poravnanjem P1 563/16 od 21.12.2016. godine kojim je određen rok za ispunjenje obaveze u trajanju od 30 dana od dana njegovog zaključenja. Tužba u ovom sporu podneta je 26.04.2021. godine, pre isteka roka zastarelosti predviđenog članom 379. stav 1. Zakona o obligacionim odnosima, zbog čega tužiljino potraživanje prema tuženoj nije zastarelo.

Odluka o troškovima postupka, sadržana u trećem stavu izreke, doneta je na osnovu člana 165. stav 2. u vezi sa članovima 153. stav 1. i 154. stav 1. ZPP. Tužilji su dosuđeni troškovi za sastav tužbe u iznosu od 9.000,00 dinara, žalbe i revizije u iznosu od po 18.000,00 dinara; zastupanja na dva održana ročišta u iznosu od po 10.500,00 dinara; predujma za veštačenje u iznosu od 7.000,00 dinara,na ime sastava jednog obrazloženog postupka u iznosu od 9.000,00 dinara, sudske takse za tužbu, prvostepenu presudu, žalbu i drugostepenu presudu u iznosu od po 2.710,00 dinara, reviziju i odluku po reviziji u iznosu od 5.420,00 dinara . Visina troškova određena je prema vrednosti predmeta spora, primenom Advokatske i Taksene tarife. O traženoj zateznoj kamati na troškove postupka, odlučeno je primenom članova 277. stav 1. i 324. stav 1. Zakona o obligacionim odnosima.

Predsednik veća-sudija

Vesna Subić, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić