OBAVEZUJE SE tužilja AA iz ... da tuženom JKP Higijena Pančevo naknadi troškove parničnog postupka u iznosu od 87.944,00 dinara, u roku od 8 dana od dana prijema pismenog otpravka presude.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Osnovnog suda u Pančevu P1 353/19 od 17.12.2020. godine, u stavu prvom izreke, usvojen je tužbeni zahtev, pa je obavezan tuženi da tužilji na ime razlike između isplaćenog i pripadajućeg iznosa na ime naknade troškova ishrane u toku rada u periodu od 01.10.2016. godine do 01.09.2019. godine isplati ukupan iznos od 34.008,02 dinara sa zakonskom zateznom kamatom na pojedinačne iznose. U stavu drugom izreke obavezan je tuženi da tužilji na utvrđene mesečne iznose obračuna i uplati doprinose po osnovu penzijskog i invalidskog osiguranja Republičkom fondu PIO, doprinose za nezaposlenost kod nadležne Nacionalne službe za zapošljavanje i doprinose za zdravstveno osiguranje kod Republičkog fonda za zdravstveno osiguranje, u visini prema Zakonu o doprinosima za obavezno socijalno osiguranje, na dan uplate. U stavu trećem izreke obavezan je tuženi da tužilji naknadi troškove parničnog postupka u iznosu od 44.020,64 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom od izvršnosti presude do isplate.

Presudom Apelacionog suda u Beogradu Gž1 1158/21 od 09.04.2021. godine, odbijene su, kao neosnovane, žalbe tužioca, tuženog i umešača na strani tuženog i potvrđena napred navedena prvostepena presuda. Odbijen je zahtev tužioca, tuženog i umešača na strani tuženog za naknadu troškova žalbenog postpuka.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tuženi je blagovremeno izjavio reviziju, zbog pogrešne primene materijalnog prava, sa predlogom da se o reviziji odluči kao o izuzetno dozvoljenoj, primenom člana 404. Zakona o parničnom postupku.

Imajući u vidu različitu sudsku praksu u istoj pravnoj situaciji izraženu u presudama Vrhovnog kasacionog suda na koje je revident ukazao, Vrhovni kasacioni sud je ocenio da su u konkretnom slučaju ispunjeni uslovi iz člana 404. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“, br. 72/2011…18/2020, u daljem tekstu: ZPP) da se revizija smatra izuzetno dozvoljenom, pa je radi ujednačavanja sudske prakse doneo odluku kao u stavu prvom izreke.

Ispitujući pravilnost pobijane presude, u smislu člana 408. ZPP, Vrhovni kasacioni sud je ocenio da je revizija tuženog osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužialja je u periodu od 01.10.2016. godine do 01.09.2019. godine, bila u radnom odnosu kod tuženog na neodređeno vreme, a tuženi kao poslodavac joj je za taj period naknadu troškova za ishranu u toku rada isplaćivao u skladu sa Programom poslovanja tuženog za 2016., 2017., 2018. i 2019. godinu, po kojima je naknada troškova za ishranu u toku rada iznosila 3.500,00 dinara bruto mesečno. Iznosi dosuđeni tužilji predstavljaju razliku između naknade troškova ishrane u toku rada obračunate u vrednosti propisanoj Posebnim kolektivnim ugovorom za javna preduzeća u komunalnoj delatnosti na teritoriji Republike („Službeni glasnik RS” br. 27/15 od 18.03.2015. godine, koji je stupio na snagu 26.03.2015. godine) i Posebnim kolektivnim ugovorom za javna i javno komunalna preduzeća grada Pančeva („Službeni glasnik RS” br. 59/2015) i naknade tih troškova isplaćenih tužiocu za utuženi period. Visina potraživanja utvrđena je na osnovu obračuna koji je tokom postupka dostavio tuženi, a u skladu sa kojim je tužilja opredelila tužbeni zahtev. Umešač u ovoj parnici je Grad Pančevo kao osnivač tuženog.

Kod ovako utvrđenog činjeničnog stanja, nižestepeni sudovi su primenjujući članove 118. stav 1. tačka 5. i 6, 246. stav 1. i 2, 256. i 257. Zakona o radu, člana 9. st. 1. i 2. Zakona o privremenom uređivanju osnovice za obračun i isplatu plata odnosno zarada i drugih stalnih primanja kod korisnika javnih sredstava, pravila iz odredbe člana 65. Posebnog kolektivnog ugovora za javna preduzeća u komunalnoj delatnosti na teritoriji Republike Srbije i odredbe člana 4. Posebnog kolektivnog ugovora za javna i javno komunalna preduzeća Grada Pančeva, ocenili da tužilja osnovano potražuje manje isplaćenu naknadu troškova za ishranu u toku rada u skladu sa posebnim kolektivnim ugovorima, da se pravila iz člana 4. Zakona o privremenom uređivanju osnovica za obračun i isplatu plata odnosno zarada i drugih javnih primanja kod korisnika javnih sredstava ne odnose na naknadu za ishranu u toku rada, pa su kao osnovan usvojili postavljeni tužbeni zahtev.

Po oceni Vrhovnog kasacionog suda nižestepeni sudovi su pogrešno primenili materijalno pravo.

Odredbom člana 1. Zakona o privremenom uređivanju osnovice za obračun i isplatu plata, odnosno zarade i drugih stalnih primanja kod korisnika javnih sredstava („Službeni glasnik RS“, broj 116/14 – stupio na snagu 28.10.2014. godine) propisano je da se ovim zakonom privremeno uređuje osnovica, odnosno vrednost radnog časa, vrednost boda i vrednost osnovne zarade, za obračun i isplatu plata, odnosno zarada kao i drugih stalnih primanja izabranih, imenovanih, postavljenih i zaposlenih lica kod korisnika javnih sredstava, sa ciljem očuvanja finansijskog sistema u Republici Srbiji i sistema plata i zarada u javnom sektoru. U članu 3. stav 1. navedenog zakona, propisano je da se platom smatra zarada zaposlenog kod korisnika javnih sredstava utvrđena u skladu sa zakonom koji uređuje radne odnose, odnosno plate izabranog, imenovanog i postavljenog lica, zaposlenog kod korisnika javnih sredstava utvrđenog u skladu sa zakonom koji uređuje platu u državnim organima, organima lokalne vlasti, organizacijama obaveznog socijalnog osiguranja i javnim službama. U članu 4. istog zakona propisano je da su ništave odredbe opšteg ili pojedinačnog akta kojima se povećavaju osnovice, koeficijenti i drugi elementi, odnosno uvode novi elementi na osnovu kojih se povećava iznos plate i drugih stalnih primanja kod subjekata iz člana 2. ovog zakona, donet za vreme primene ovog zakona.

Prema odredbama Zakona o radu iz člana 105., pod zaradom se smatraju sva primanja iz radnog odnosa, osim primanja iz člana 14, člana 42. stav 3. tačka 4. i 4, člana 118. tačka 1. i 4, člana 119, člana 120. tačka 1. i člana 158. ovog zakona, dakle i naknade troškova za ishranu u toku rada, iz člana 118. tačka 5. istog zakona. To je pojam zarade u skladu sa Zakonom o privremenom uređivanju osnovica za obračun i isplatu plata, odnosno zarada i drugih stalnih primanja kod korisnika javnih sredstava, u skladu sa zakonom koji uređuje radne odnose. Drugačije tumačenje pojma zarade nema uporište u zakonu, niti bi drugačijim tumačenjem bio ispunjen cilj Zakona o privremenom uređivanju osnovica za obračun i isplatu plata, odnosno zarada i drugih stalnih primanja kod korisnika javnih sredstava (član 1.), a to je očuvanje finansijskog sistema u Republici Srbiji i sistema plata i zarada u javnom sektoru. Umanjenjem osnovice koja je utvrđena u članu 1. Zakona, umanjuju se sva primanja zaposlenih iz radnog odnosa čija visina zavisi od visine navedene osnovice. Nijedan element plate se ne može povećavati. Na to upućuje i odredba člana 4. Zakona, prema kojoj su ništave odredbe opšteg ili pojedinačnog akta kojima se povećavaju ne samo osnovice, koeficijenti, već i drugi elementi na osnovu kojih se povećava iznos plata, odnosno zarada kod subjekata na koje se ovaj Zakon odnosi, donet za vreme primene ovog Zakona.

Zbog toga su odredbe Posebnog kolektivnog ugovora, donete nakon stupanja na snagu Zakona o privremenom uređivanju osnovica za obračun i isplatu plata, odnosno zarada i drugih stalnih primanja kod korisnika javnih sredstava, kojima su povećani iznosi naknada ništave i kao takve ne mogu da proizvode pravno dejstvo. Citirani zakoni su imperativnog karaktera, pa Kolektivni ugovor ne može biti suprotan zakonu (član 240. Zakona o radu), usled čega su nižestepene presude preinačene i tužbeni zahtev tužilje, zasnovan na primeni takvih odredaba kolektivnih ugovora odbijen, kao neosnovan.

Na osnovu člana 416. ZPP odlučeno je kao u stavu drugom izreke.

Prema konačnom uspehu tuženog u sporu, tuženom primenom čl. 153., 154. i 163. ZPP pripada pravo na naknadu troškova prvostepenog, drugostepenog i revizijskog postupka, i to pravo na naknadu troškova za sastav odgovora na tužbu i dva obrazložena podneska u ukupnom iznosu od 18.000,00 dinara, za zastupanje tuženog od strane advokata na dva održana ročišta u ukupnom iznosu od 15.000,00 dinara, za taksu na odgovor na tužbu u iznosu od 2.118,00 dinara, za sastav žalbe u iznosu od 12.000,00 dinara i takse na žalbu i na odluku po žalbi u iznosu od po 3.261,00 dinara, za sastav revizije u iznosu od 18.000,00 dinara, takse na reviziju u iznosu od 6.521,00 dinara, i taksu na revizijsku odluku u iznosu od po 9.783,00 dinara, što sve ukupno iznosi 87.944,00 dinara, sve odmereno prema Tarifi o nagradama i naknadama troškova za rad advokata i Tarifi iz Zakona o sudskim taksama, zbog čega je primenom člana 165. stav 2. ZPP odlučeno kao u stavu trećem izreke.

Predsednik veća - sudija

Branko Stanić, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić