Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: Katarine Manojlović Andrić, predsednika veća, Gordane Džakula, Marine Milanović, Branislava Bosiljkovića i Danijele Nikolić, članova veća, u parnici tužilje AA iz ..., čiji je punomoćnik Radomir Bućković, advokat iz ..., protiv tužene Republike Srbije, Ministarstvo unutrašnjih poslova, koju zastupa Državno pravobranilaštvo iz Beograda, radi isplate, odlučujući o reviziji tužilje izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž1 194/21 od 15.10.2021. godine, u sednici održanoj 16.06.2022. godine, doneo je

R E Š E NJ E

DOZVOLJAVA SE odlučivanje o reviziji tužilje izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž1 194/21 od 15.10.2021. godine, kao o izuzetno dozvoljenoj.

UKIDAJU SE presuda Apelacionog suda u Beogradu Gž1 194/21 od 15.10.2021. godine i presuda Prvog osnovnog suda u Beogradu P1 1800/18 od 22.09.2020. godine u stavu drugom i trećem izreke i predmet vraća prvostepenom sudu na ponovno suđenje.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Prvog osnovnog suda u Beogradu P1 1800/18 od 22.09.2020. godine, stavom prvim izreke, odbijen je prigovor apsolutne nenadležnosti Prvog osnovnog suda u Beogradu. Stavom drugim izreke, odbijen je tužbeni zahtev tužilje kojim je tražila da se obaveže tužena da joj isplati naknadu štete do dvostrukog iznosa plate na osnovu rada i vremena provedenog na radu za period od 01.04.2016. godine do 01.10.2017. godine u ukupnom iznosu od 987.983,92 dinara sa zateznom kamatom na pojedinačne mesečne iznose i za periode bliže navedene u ovom stavu izreke, kao i troškove parničnog postupka sa zakonskom zateznom kamatom od dana izvršnosti do isplate. Stavom trećim izreke, odbijen je kao neosnovan tužbeni zahtev tužilje kojim je tražila da se obaveže tužena da u korist tužilje uplati nadležnom fondu doprinose za obavezno penzijsko i invalidsko osiguranje za period od 01.04.2016. godine do 01.10.2017. godine. Stavom četvrtim izreke, odbijen je zahtev tužene za naknadu troškova parničnog postupka.

Presudom Apelacionog suda u Beogradu Gž1 194/21 od 15.10.2021. godine, stavom prvim izreke, odbijena je kao neosnovana žalba tužilje i potvrđena prvostepena presuda u stavu drugom i trećem izreke. Stavom drugim izreke, odbijen je zahtev tužilje za naknadu troškova postupka po žalbi.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tužilja je blagovremeno izjavila reviziju, zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka i pogrešne primene materijalnog prava, s predlogom da se o reviziji odluči kao izuzetno dozvoljenoj, u smislu člana 404. Zakona o parničnom postupku.

Po oceni Vrhovnog kasacionog suda, u konkretnom slučaju ispunjeni su uslovi za odlučivanje o posebnoj reviziji tužilje, radi ujednačavanja sudske prakse, na osnovu odredbe člana 404. stav 1. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“ br. 72/11, 49/13-US, 74/13-US, 55/14, 87/18, 18/20) - u daljem tekstu: ZPP, pa je odlučeno kao u stavu prvom izreke.

Ispitujući pobijanu presudu u smislu člana 408. ZPP, Vrhovni kasacioni sud je ocenio da je revizija tužilje osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2) ZPP, na koju Vrhovni kasacioni sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilja je 01.02.2011. godine primljena u radni odnos na određeno vreme u Ministarstvu unutrašnjih poslova, Sektor ... Uprave za ... . Rešenjem Ministarstva unutrašnjih poslova – Direkcije policije 01 broj ../11 od 06.07.2011. godine tužilja je primljena u radni odnos na neodređeno vreme, počev od 20.07.2011. godine, u Službi za otkrivanje ratnih zločina Uprave kriminalističke policije. Rešenjem tužene broj ../2013 od 12.03.2013. godine trajno je premeštena na radno mesto poslovi otkrivanja krivičnih dela protiv čovečnosti i međunarodnog prava (OSL) u Odeljenju za otkrivanje krivičnih dela protiv čovečnosti i međunarodnog prava i traganje za nestalim licima u Službi za otkrivanje ratnih zločina Uprave kriminalističke policije, a zatim je rešenjem tužene broj ../2016 od 01.05.2016. godine raspoređena na isto radno mesto sa 01.05.2016. godine. Tužilja je na prethodnom radnom mestu u junu 2011. godine primila osnovnu platu u neto iznosu od 31.814,88 dinara, a u utuženom periodu od aprila 2016. godine do septembra 2017. godine isplaćena mesečna plata tužilji je iznosila uvek više od dvostrukog iznosa plate sa prethodnog radnog mesta.

Polazeći od navedenog činjeničnog stanja, nižestepeni sudovi su odbili tužbeni zahtev sa obrazloženjem da tužilji pripada uvećana plata u dvostrukom iznosu plate koju je ostvarila na poslovima radnog mesta sa kojeg je stupila na rad u Službu, pa kako joj je u spornom periodu isplaćivana plata koja je veća od dvostruke plate ostvarene na radnom mestu koje je prethodilo prelasku u Službu, odbili su tužbeni zahtev u celosti.

Po oceni Vrhovnog kasacionog suda pravni zaključak nižestepenih sudova se ne može prihvatiti, jer je zasnovan na pogrešnoj primeni materijalnog prava.

Članom 104. stav 1. Zakona o radu („Službeni glasnik RS“ br. 24/05... 32/13), propisano je da zaposleni ima pravo na odgovarajuću zaradu koja se utvrđuje u skladu sa zakonom, opštim aktom i ugovorom o radu.

Prema odredbi člana 18. stav 1. Zakona o organizaciji i nadležnosti državnih organa u suzbijanju organizovanog kriminala, korupcije i drugih posebno teških krivičnih dela („Službeni glasnik RS“, br. 72/09... 32/13), koja je važila u utuženom periodu, lica koja obavljaju poslove i zadatke u državnim organima posebnim organizacionim jedinicama iz ovog zakona imaju pravo na platu koja ne može biti veća od dvostrukog iznosa plate koju bi ostvarila lica zaposlena na odgovarajućim poslovima i zadacima u Tužilaštvu za organizovani kriminal, Višem sudu u Beogradu, Apelacionom sudu u Beogradu, ministarstvu nadležnom za unutrašnje poslove i Okružnom zatvoru u Beogradu. Saglasno stavu 2. navedenog člana zakona, plate lica iz stava 1. ovog člana uređuje Vlada.

Odredbom člana 2. stav 1. Uredbe o platama lica koja obavljaju poslove u posebnim organizacionim jedinicama državnih organa nadležnih za suzbijanje organizovanog kriminala, propisano je da se plata starešine Službe i zamenika starešine Službe i ovlašćenog službenog lica u Službi, rukovodioca i zamenika rukovodioca Posebne pritvorske jedinice i zaposlenog na poslovima obezbeđenja u Posebnoj pritvorskoj jedinici obračunava i isplaćuje u dvostrukom iznosu plate koju su ostvarivali na poslovima sa kojih su stupili na rad u organizacione jedinice iz člana 1. ove Uredbe.

Članom 3. stav 2. iste Uredbe propisano je da zaposleni u Službi koji nema svojstvo ovlašćenog službenog lica ima pravo na platu u dvostrukom iznosu plate koja se obračunava i isplaćuje zaposlenom na odgovarajućem radnom mestu u sedištu Ministarstva unutrašnjih poslova. Stavom 5. navedenog člana Uredbe, predviđeno je da se prilikom obračunavanja dvostrukog iznosa plata u smislu st. 1-4.ovog člana, ne uzimaju u obzir dodaci na platu utvrđeni zakonom.

Prema pravnom stavu Vrhovnog kasacionog suda, usvojenom 13.10.2020. godine, zaposleni koji su pre stupanja na rad u Službu za borbu protiv organizovanog kriminala i Službu za otkrivanje ratnih zločina bili radno angažovani u MUP-u imaju pravo na dvostruki iznos plate koju bi ostvarili na poslovima i zadacima u tom ministarstvu uz ograničenje iz odredbe člana 18. stav 1. Zakona o organizaciji i nadležnosti državnih organa u suzbijanju organizovanog kriminala, korupcije i drugih posebno teških krivičnih dela. Dakle, navedenim zakonom i pomenutom Uredbom ustanovljeno je pravo tužilje, kao lica zaposlenog u Službi za otkrivanje ratnih zločina, na isplatu dvostrukog iznosa plate koju bi ostvarivala u spornom periodu (od aprila 2016. do oktobra 2017. godine) u odnosu na visinu osnovne plate koju bi primala na mesečnom nivou na radnom mestu na kome je bila prethodno radno angažovana do momenta premeštaja u pomenutu službu. To podrazumeva da svako uvećanje osnovne mesečne plate na ranijem radnom mestu posledično dovodi do uvećanja dvostrukog iznosa njene osnovne plate kod Službe za otkrivanje ratnih zločina.

Kod navedenog, Vrhovni kasacioni sud ukazuje da su nižestepeni sudovi pogrešno primenili materijalno pravo prilikom odmeravanja dvostrukog iznosa mesečne osnovne plate tužilji, nakon raspoređivanja na radnom mestu u Službi za otkrivanje ratnih zločina. Ovo iz razloga što su kao merilo za obračun dvostrukog iznosa osnovne plate u čitavom spornom periodu prihvatili samo onaj iznos koji je tužilji isplaćen u mesecu koji je prethodio raspoređivanju na radno mesto u Službi za otkrivanje ratnih zločina, pri čemu nisu uzete u obzir promene u visini osnovne plate koje su usledile u pomenutom spornom periodu obračuna.

Osnovano se revizijskim navodima osporava stav nižestepenih sudova na kome su zasnovane odluke o odbijanju tužbenog zahteva. Za pravilno odlučivanje o tužbenom zahtevu, i samim tim pravilnu primenu materijalnog prava iz citiranih zakonskih odredbi, treba uzeti u obzir promene u visini osnovne plate tužilje koje su usledile u spornom periodu obračuna i u vezi sa tim pravilno i potpuno utvrditi činjenično stanje.

Imajući u vidu navedeno prvostepeni sud će, u ponovnom postupku, razjasniti sve okolnosti od značaja za donošenje odluke u ovoj pravnoj stvari na koje je ukazano ovim rešenjem i pravilnom primenom materijalnog prava doneti pravilnu i zakonitu odluku.

Saglasno izloženom, odlučeno je kao u stavu drugom izreke na osnovu člana 416. stav 2. ZPP.

Predsednik veća – sudija

Katarina Manojlović Andrić,s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić