Presudom Apelacionog suda u Novom Sadu Gž1 7369/15 od 18.05.2015. godine, stavom prvim izreke žalba tužioca je odbijena i prvostepena presuda potvrđena. Drugim stavom izreke odbijen je zahtev tužioca za naknadu troškova žalbenog postupka.

Protiv pravnosnažne presude donesene u drugom stepenu, tužilac je izjavio reviziju zbog pogrešne primene materijalnog prava, s tim što je predložio da se o njoj odluči kao o posebnoj reviziji, primenom člana 395. ZPP, zbog potrebe ujednačavanja sudske prakse.

Apelacioni sud u Novom Sadu je predložio Vrhovnom kasacionom sudu da o reviziji tužioca odluči, kao izuzetno dozvoljenoj, primenom člana 395. ZPP.

Vrhovni kasacioni sud nalazi da je pravilan stav Apelacionog suda da su u konkretnom slučaju ispunjeni uslovi za odlučivanje o reviziji tužioca, primenom člana 395. ZPP, imajući u vidu da je tužilac uz reviziju dostavio više odluka nižestepenih sudova iz kojih proizilazi da su osnovani navodi o različitom postupanju sudova u istoj pravnoj stvari, što ukazuje na potrebu odlučivanja o reviziji, kao izuzetno dozvoljenoj, radi ujednačavanja sudske prakse, iz kojih razloga je i odlučeno kao u stavu prvom izreke.

Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijanu presudu primenom člana 399. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“, br. 125/04 i 111/09), koji se u konkretnom slučaju primenjuje na osnovu člana 506. stav 1. ZPP („Službeni glasnik RS“, broj 72/11) i našao da je revizija delimično neosnovana i delimično osnovana.

U postupku donošenja pobijane presude nema bitne povrede iz člana 361. stav 2. tačka 9. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema do sada utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac je raspoređen na radnom mestu policajca, a na osnovu rešenja tužene od 20.07.2006. godine, utvrđen mu je koeficijent plate od 18,03, odnosno dana 07.09.2009. godine od 18,27, od čega osnovni koeficijent iznosi 9,96, dodatni 6,52, a koeficijent po zvanju 1,55. U spornom periodu tužiocu je plata obračunavana i isplaćivana u skladu sa ovim rešenjem. Koeficijent uporednog radnika P.M., zaposlene kod tužene na daktilografskim i administrativno-tehnički poslovima, bez statusa ovlašćenog službenog lica iznosi 12,84, i to prema članu 3 Pravilnika o platama zaposlenih u Ministarstvu unutrašnjih poslova od 26.06.2006. godine koeficijet iznosi 6,68, po članu 4. iznosi 4,61 i po članu 7. - 1,55. Upoređivanjem ovih koeficijenta utvrđeno je da ukupan koeficijent tužioca u odnosu na uporednog radnika je veći za 41,43%, na osnovu čega su nižestepeni sudovi zaključili da je tužiocu prilikom utvrđivanja ukupnog koeficijenta vrednovan rad u smenama, prekovremeni rad i druge neredovnosti kako je to predviđeno odredbama člana 147. stav 1. Zakona o policiji. Obračunata naknada troškova za ishranu u toku rada za decembar 2008. godine i januar i septembar 2009. godine iznosi ukupno 16.754,50 dinara, a regres za korišćenje godišnjeg odmora za 2008. godinu u visini prosečne mesečne zarade u Republici Srbiji prema poslednjem objavljenom podatku republičkog organa nadležnog za poslove statistike, iznosi 33.613,00 dinara, na dan 31.12.2008. godine.

Pobijanom pravnosnažnom presudom odbijen je tužbeni zahtev kojim je tužilac tražio isplatu naknade troškova ishrane u toku rada i naknade za regres za korišćenje godišnjeg odmora, iako mu ovi troškovi nisu isplaćeni, iz razloga što za to ne postoji pravni osnov, s obzirom da ove naknade nisu predviđene ni Zakonom o platama državnih službenika i nameštenika, ni Uredbom o naknadi troškova i otpremnini državnih službenika, kao ni posebni kolektivnim ugovorom za državne organe, koji su bili na snazi u tuženom periodu.

Vrhovni kasacioni sud nalazi da se revizijom neosnovano ukazuje da je prilikom odlučivanja o zahtevu za isplatu troškova ishrane u toku rada i regresa za godišnji odmor pogrešno primenjeno materijalno pravo.

Naime, u skladu sa članom 1. stav 2. Zakona o platama državnih službenika i nameštenika („Službeni glasnik RS“, br.101/07), po kome se pojedina prava i dužnosti državnih službenika u pojedinim organima mogu posebnim zakonom urediti drugačije, ako to proizilazi iz prirode njihovih poslova, na određivanje visine plate zaposlenih kod tužene primenjuju se odredbe člana 146. i 147. Zakonom o policiji (''Službeni glsnik RS'', br. 101/05 i 63/09), koji je bio na snazi u spornom utuženom periodu i podzakonski akti doneti u sprovođenju Zakona o policiji. Navedenim propisima nisu regulisane i naknade troškova i druga primanja zaposlenih kod tužene, u koje spadaju između ostalog i troškovi ishrane u toku rada i regres za godišnji odmor. U takvoj situaciji, određivanje i postojanje prava na isplatu ovih troškova, ima mesta primeni Zakona o platama državnih službenika i nameštenika („Službeni glasnik RS“, br.101/07), kao posebnog zakona, koji reguliše primanja državnih službenika. Međutim, pravo na naknadu ovih troškova nije izričito predviđeno ni Zakonom o platama državnih službenika i nameštenika, već je članom 39. samo propisana mogućnost da se posebnim kolektivnim ugovorom za državne organe, mogu predvideti i druga primanja državnih službenika, prema opštim propisima o radu. Dakle, državni službenici i nameštenici mogu imati pravo na isplatu ove vrste troškova samo ako je to predviđeno posebnim kolektivnim ugovorom ili drugim podzakonskim aktom, što u konkretnoj situaciji nije slučaj, s obzirom da ni Posebni kolektivni ugovor za državne organe („Službeni glasnik RS“, br. 95/08), ni Uredba o naknadi troškova i otpremnini državnih službenika („Službeni glasnik RS“, br. 86/07 i 93/07), ne predviđaju pravo zaposlenih u državnim organima na naknadu troškova za ishranu u toku rada i regresa za korišćenje godišnjeg odmora. Saglasno iznetim, sudovi su pravilnom primenom materijalnog prava, a po oceni Vrhovnog kasacionog suda, ocenili da ne postoji zakonom propisani osnov za isplatu ove vrste troškova tužiocu, te je u tom delu pravilno odbijen tužbeni zahtev kao neosnovan.

Na osnovu iznetog, primenom člana 405. stav 1. ZPP, Vrhovni kasacioni sud je odlučio kao u stavu drugom izreke.

Međutim, navodi revizije o pogrešnoj primeni materijalnog prava u delu u kojem je odlučeno o zahtevu za isplatu naknade za prekovremeni i noćni rad i za rad u dane državnih i verskih praznika su osnovani.

Zakonom o policiji koji je bio na snazi u spornom utuženom periodu, određeno je da se osnovna plata zaposlenih kod tužene, sastoji od osnovice koju utvrđuje Vlada i osnovnog i dodatnog koeficijenta u odnosu na zvanje, radna mesta, odnosno poslove na kojima se staž osiguranja računa sa uvećanim trajanjem, posebne uslove rada, opasnost, odgovornost i složenost poslova (član 146. stav 2. zakona). Dodatni koeficijent utvrđen u skladu sa članom 146. stav 2. ovog zakona, primenom na osnovicu uvećava platu za 30% do 50% u odnosu na plate drugih državnih službenika (član 147. stav 1), a uz saglasnost Vlade, za pojedine kategorije zaposlenih mogu se utvrditi dodatni koeficijenti koji omogućavaju uvećanje i za više od 50% u odnosu na plate drugih državnih službenika (član 147. stav 2. istog zakona). Pravilnikom o platama zaposlenih u MUP-u od 26.06.2006. godine, određeni su dodatni koeficijenti zaposlenih.

Pravilna primena navedenih zakonskih odredaba podrazumeva da policajci i ovlašćena službena lica zaposlena kod tužene, počev od stupanja na snagu Pravilnika o platama od 26.06.2006.godine do 08.12.2011. godine, kada su stupile na snagu izmene Zakona o policiji (''Službeni glasnik RS'', 92/11), nemaju pravo na uvećanje plate po osnovu neredovnosti u slučaju da je njihova plata već uvećana 30% do 50% u odnosu na plate drugih državnih službenika.

Međutim, da li je plata policajca koji ima status ovlašćenog službenog lica uvećana za navedeni procenat, predstavlja faktičko pitanje, koje je potrebno utvrditi u svakom konkretnom slučaju i to poređenjem sa platom policijskog službenika istog stepena školske spreme koji takođe ima status ovlašćenog službenog lica, ali koji nema neredovnost u radu. Pri tom, sama sadržina odredbe člana 147. zakona, ukazuje da prilikom utvrđivanja da li je tužiocu već uvećana plata po ovom osnovu, uporedni radnik ne može biti državni službenik kome je u startu utvrđen niži koeficijent, po osnovu radnog statusa – radnog mesta i po osnovu razvrstavanja u znatno niži platni razred, kako je to učinjeno u postupku pred nižestepenim sudovima.

Imajući ovo u vidu, Vrhovni kasacioni sud nalazi da je pobijanom presudom pogrešno primenjeno materijalno pravo, kada je okolnost da li je tužiocu već priznato i utvrđeno pravo na uvećanu zaradu po osnovu prekovremenog i noćnog rada, kao i za rad u dane državnih i verskih praznika, utvrdio stavljanjem u srazmeru koeficijenta tužioca, sa koeficijentom referenta kome je po osnovu platnog razreda i radnog mesta, već određen znatno niži koeficijent za obračun plate.

Na ovaj način pobijanom presudom je o osnovanosti ovog dela tužbenog zahteva odlučeno uz pogrešnu primenu materijalnog prava, zbog čega je činjenično stanje ostalo nepotpuno utvrđeno, pa je Vrhovni kasacioni sud primenom člana 407. stav 2. Zakona o parničnom posutpku odlučio kao u trećem stavu izreke.

Ukinuta je i odluka o troškovima postupka, jer zavisi od odluke o glavnoj stvari.

U ponovnom postupku prvostepeni sud će činjenično stanje utvrditi u skladu sa primedbama iz ove odluke, a potom pravilnom primenom materijalnog prava doneti novu i zakonitu odluku.

Predsednik veća – sudija

Jasminka Stanojević, s.r.