U IME NARODA

Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: Vesne Popović, predsednika veća, Božidara Vujičića i Lidije Đukić, članova veća, u pravnoj stvari tužioca R.A. iz L., čiji su punomoćnici G.S. i M.J., advokati iz Č., protiv tužene Republike Srbije, Ministarstvo unutrašnjih poslova, Policijska uprava u Zrenjaninu, koju zastupa Državno pravobranilaštvo, Odeljenje u Zrenjaninu, radi isplate, odlučujući o reviziji tužioca izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Novom Sadu Gž1 480/15 od 15.04.2015. godine, u sednici održanoj 02.12.2015. godine, doneo je

P R E S U D U

PRIHVATA SE odlučivanje o reviziji tužioca izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Novom Sadu Gž1 480/15 od 15.04.2015. godine, kao izuzetno dozvoljenoj, primenom člana 395. ZPP.

ODBIJA SE revizija tužioca izjavljena protiv presude Apelacionog suda u Novom Sadu Gž1 480/15 od 15.04.2015. godine, u delu kojim je odlučeno o zahtevu tužioca za isplatu troškova za ishranu u toku rada i neisplaćenog regresa, sve sa pripadajućim doprinosima.

UKIDAJU SE presuda Apelacionog suda u Novom Sadu Gž1 480/15 od 15.04.2015. godine i presuda Osnovnog suda u Zrenjaninu P1 135/15 od 19.02.2015. godine, u delu kojim je odbijen tužbeni zahtev za isplatu naknade zarade po osnovu rada u dane državnih i verskih praznika, prekovremenog rada, noćnog rada i po osnovu pripravnosti, sve sa pripadajućim doprinosima i predmet se u tom delu vraća prvostepenom sudu na ponovno suđenje.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Osnovnog suda u Zrenjaninu P1 135/15 od 19.02.2015. godine, stavom prvim izreke odbijen je, kao neosnovan, tužbeni zahtev tužioca kojim je tražio da se obaveže tužena da mu po osnovu rada u dane državnih i verskih praznika, prekovremenog rada i noćnog rada isplati pojedinačne mesečne iznose sa pripadajućom zakonskom zateznom kamatom, po osnovu pripravnosti za juni i juli 2011. godine isplati po 1.693,54 dinara sa pripadajućom zakonskom zateznom kamatom, po osnovu troškova za ishranu u toku rada za period septembar - decembar 2008. godine i januar 2009. godine isplati ukupno 5.000,00 dinara sa pripadajućom zakonskom zateznom kamatom i na ime neisplaćenog regresa za godišnji odmor za 2008. godinu isplati 3.000,00 dinara sa pripadajućom zakonskom zateznom kamatom, a sve bliže određeno u izreci, kao i da se obaveže tužena da Fondu za penzijsko i invalidsko osiguranje zaposlenih, Filijala Zrenjanin za tužioca uplati doprinose po osnovu penzijskog i invalidskog osiguranja zaposlenih i doprinose po osnovu zdravstvenog osiguranja nadležnom Fondu zdravstvenog osiguranja, Filijala Zrenjanin i to u iznosu koji obračunavaju nadležne službe tuženog u vreme obračuna, a na napred navedene iznose. Stavom drugim izreke, odlučeno je da svaka stranka snosi svoje troškove spora.

Presudom Apelacionog suda u Novom Sadu Gž1 480/15 od 15.04.2015. godine, odbijena je žalba tužioca i potvrđena prvostepena presuda.

Protiv pravnosnažne presude donesene u drugom stepenu, tužilac je izjavio reviziju zbog pogrešne primene materijalnog prava, s tim što je predložio da se revizija smatra izuzetno dozvoljenom, primenom člana 395. ZPP, radi razmatranja pravnog pitanja od opšteg interesa i radi ujednačavanja sudske prakse.

Rešenjem R4 55/15 od 20.08.2015.godine, Apelacioni sud u Novom Sadu predložio je Vrhovnom kasacionom sudu odlučivanje o reviziji, kao izuzetno dozvoljenoj, nalazeći da su ispunjeni uslovi iz člana 395. ZPP.

Vrhovni kasacioni sud nalazi da su u konkretnom slučaju ispunjeni uslovi za odlučivanje o reviziji tužioca, primenom člana 395. ZPP, s obzirom da je tužilac uz reviziju dostavio više odluka sudova sa teritorije Republike Srbije u kojima je u istoj pravnoj situaciji odlučeno drugačije nego u pobijanoj odluci, zbog čega postoji potreba za ujednačavanjem sudske prakse, pa je prihvatio odlučivanje o reviziji tužioca kao izuzetno dozvoljenoj i odlučio kao u stavu prvom izreke.

Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijanu odluku, primenom člana 399. Zakona o parničnom postupku („Sl. glasnik RS“ br. 125/04 i 111/09), koji se primenjuje na osnovu odredbe člana 506. stav 1. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“, broj 72/11, ... 55/14), pa je našao da je revizija delimično osnovana, a delimično neosnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 361. stav 2. tačka 9. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti, a revizijom se ne ukazuje na druge povrede postupka, zbog kojih se, primenom člana 398. stav 1. ZPP, revizija može izjaviti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac je zaposlen kod tužene na radnom mestu policajca u Policijskoj upravi Zrenjanin i ima status ovlašćenog službenog lica. Rešenjem tužene od 10.05.2009. godine, koje je doneto u skladu sa članom 3, 4. i 7. Pravilnika o platama zaposlenih u Ministarstvu unutrašnjih poslova od 26.06.2006. godine, određen je tužiocu ukupan koeficijent za obračun i isplatu plate od 17,78 i to osnovni koeficijent je 9,96, a dodatni koeficijent je 6,52. Poređenjem koeficijenta tužioca sa koeficijentom M.P., zaposlene kod tužene na daktilografskim i administrativno-tehničkim poslovima, bez statusa, kojoj je određen ukupan koeficijent od 12,84, utvrđeno je da je ukupan koeficijent tužioca veći za 38,47% od koeficijenta uporednog radnika M.P. Takođe je utvrđeno da je tužilac u spornom periodu, a prema evidenciji o prisutnosti tužioca na radu, imao neredovnosti u radu u vidu prekovremenog rada, noćnog rada, rada u dane državnih i verskih praznika i pripravnosti. Iznosi naknade za ishranu u toku rada i regresa za korišćenje godišnjeg odmora obračunati su od strane sudskog veštaka.

Polazeći od utvrđenog činjeničnog stanja, nižestepeni sudovi su zaključili da tužiocu po osnovu neredovnosti u radu za utuženi period i to po osnovu rada u dane državnih i verskih praznika, prekovremenog rada, noćnog rada i pripravnosti je već izvršeno uvećanje plate preko 30%, kroz uvećanje dodatnog koeficijenta, primenom člana 147. u vezi člana 146. stav 1. Zakona o policiji, zbog čega je u tom delu odbijen tužbeni zahtev tužioca. Takođe je odbijen tužbeni zahtev i u delu kojim je tužilac tražio isplatu naknade za ishranu u toku rada i regresa za korišćenje godišnjeg odmora, zaključivši da ove naknade nisu predviđene Zakonom o platama državnih službenika i nameštenika, a ni Posebnim kolektivnim ugovorom za državne organe, koji su bili na snazi u utuženom periodu.

Vrhovni kasacioni sud nalazi da se revizijom neosnovano ukazuje da je pobijanom odlukom pogrešno primenjeno materijalno pravo prilikom odlučivanja o zahtevu tužioca za isplatu troškova ishrane u toku rada i regresa za korišćenje godišnjeg odmora.

Naime, u skladu sa članom 1. stav 2. Zakona o platama državnih službenika i nameštenika („Sl. Glasnik RS“ 101/07), po kome se pojedina prava i dužnosti državnih službenika u pojedinim organima mogu posebnim zakonom urediti i drugačije, ako to proizlazi iz prirode njihovih poslova, na određivanje visine plate zaposlenih kod tužene primenjuju se odredbe člana 146. i člana 147. Zakona o policiji („Službeni glasnik RS“, broj 101/05 i 65/09), koji je bio na snazi u utuženom periodu, kao i podzakonski akti doneti u sprovođenju Zakona o policiji. Navedenim propisima nisu regulisane naknade troškova i druga primanja zaposlenih kod tužene, u koje spadaju između ostalog i troškovi ishrane u toku rada i regres za godišnji odmor. Pored toga, ni Zakonom o platama državnih službenika i nameštenika („Službeni glasnik RS“ broj 101/07), a ni Uredbom o naknadi troškova i otpremnine državnih službenika i nameštenika nije predviđena naknada ovih troškova.

Članom 39. Zakona o platama državnih službenika i nameštenika, propisano je da se posebnim kolektivnim ugovorom mogu utvrditi i druga primanja državnih službenika, prema opštim propisima o radu.

Saglasno navedenom, državni službenici i nameštenici mogu imati pravo na isplatu ove vrste troškova samo ako je to predviđeno posebnim kolektivnim ugovorom ili drugim podzakonskim aktom. U konkretnom slučaju, ni Posebnim kolektivnim ugovorom za državne organe („Službeni glasnik RS“ broj 95/08), ni Uredbom o naknadi troškova i otpremnine državnih službenika i nameštenika („Službeni glasnik RS“ broj 86/07 i 93/07) nije predviđeno pravo zaposlenih u državnim organima na naknadu troškova za ishranu u toku rada i regrasa za korišćenje godišnjeg odmora.

Imajući u vidu izneto, Vrhovni kasacioni sud nalazi da su nižestepeni sudovi pravilnom primenom materijalnog prava zaključili da ne postoji zakonom propisani osnov za isplatu tužiocu ove vrste troškova, pa je pravilno u tom delu odbijen tuženi zahtev, kao neosnovan.

Na osnovu iznetog, primenom člana 405. stav 1. ZPP, odlučeno je kao u stavu drugom izreke.

Međutim, Vrhovni kasacioni sud nalazi da se revizijom osnovano ukazuje da je prilikom odlučivanja o tužbenom zahtevu za isplatu neisplaćenog dela zarade po osnovu neredovnosti u radu, odnosno po osnovu rada u dane državnih i verskih praznika, prekovremenog rada, noćnog rada i pripravnosti je pogrešno primenjeno materijalno pravo, zbog čega je i činjenično stanje ostalo nepotpuno utvrđeno.

Odredbom člana 146. stav 1. Zakona o policiji („Službeni glasnik RS“, broj 101/05 i 65/09), koji je bio na snazi u periodu za koji tužilac potražuje razliku zarade, propisano je da policijski službenici i drugi zaposleni u Ministarstvu imaju pravo na platu koja se sastoji od osnovice koju utvrđuje Vlada i osnovnog i dodatnog koeficijenta u odnosu na zvanje, posebne uslove rada, opasnost, odgovornost i složenost posla. Visinu koeficijenta, iz stava 1. ovog člana, utvrđuje ministar, aktom o platama zaposlenih u Ministarstvu, uz saglasnost Vlade (član 146. stav 3. istog Zakona). Zbog posebnih uslova rada, opasnosti za život i zdravlje, odgovornosti, težine i prirode posla, rada na dan praznika koji je neradan, noćnog rada, rada u smenama, prekovremenog rada, dežurstva, pripravnosti i drugih vidova neredovnosti u radu, članom 147. stav 1. istog Zakona, propisano je da se zaposlenima u Ministarstvu mogu utvrditi koeficijenti za obračun plate koji su od 30 do 50% nominalno veći od koeficijenata za druge državne službenike, a u visini mase sredstava potrebnih za isplatu dodatnih koeficijenata iz člana 146. stav 1. ovog Zakona. Odredbom člana 147. stav 2. istog Zakona, propisano je da uz saglasnost Vlade, za pojedine kategorije zaposlenih mogu se utvrditi dodatni koeficijenti koji omogućavaju uvećanje i za više od 50%. Pravilnikom o platama zaposlenih u MUP-u od 26.06.2006. godine, određeni su dodatni koeficijenti zaposlenih.

Pravilna primena navedenih zakonskih odredaba podrazumeva da policajci i ovlašćena službena lica zaposlena kod tužene počev od stupanja na snagu Pravilnika o platama od 26.06.2006. godine do 08.12.2011. godine, kada su stupile na snagu izmene Zakona o policiji (“Sl.glasnik RS” 92/11), nemaju pravo na uvećanje plate po osnovu neredovnosti u slučaju da je njihova plata već uvećana 30 do 50% u odnosu na plate drugih državnih službenika.

Naime, sama sadržina odredbe člana 147. Zakona o policiji, ukazuje da se uvećanje ceni u odnosu na plate drugih državnih službenika, iz čega proizlazi da prilikom utvrđivanja da li je tužiocu već uvećana plata po ovom osnovu uporedni radnik može biti policajac koji ima status ovlašćenog službenog lica i obavlja poslove radnog mesta za koje je predviđena ista školska sprema, ali nema izrazite neredovnosti u radu. Stoga uporedni radnik po ovom osnovu ne može biti nameštenik odnosno vozač, daktilograf, higijeničar, a kako je učinjeno u sprovedenom postupku pred nižestepenim sudovima, već policajac ovlašćeno službeno lice sa istim stepenom stručne spreme kao tužilac, ali koji nema neredovnosti u radu.

Imajući ovo u vidu, Vrhovni kasacioni sud nalazi da je pobijanom odlukom pogrešno primenjeno materijalno pravo kada je okolnost - da li je tužiocu već priznato i utvrđeno pravo na uvećanu zaradu po osnovu prekovremenog i noćnog rada, rada u dane državnih i verskih praznika, kao i po osnovu pripravnosti, utvrđena stavljanjem u srazmeru koeficijenta tužioca sa koeficijentom referenta kome je po osnovu platnog razreda i radnog mesta već određen znatno niži koeficijent za obračun plate.

Na ovaj način, pobijanom odlukom je o osnovanosti tužbenog zahteva u ovom delu, odlučeno uz pogrešnu primenu materijalnog prava, zbog čega je činjenično stanje ostalo nepotpuno utvrđeno, pa je Vrhovni kasacioni sud, primenom člana 407. stav 2. Zakona o parničnom postupku, odlučio kao u stavu trećem izreke.

U ponovnom postupku prvostepeni sud će utvrditi činjenično stanje u skladu sa primedbama iz ovog rešenja i uz pravilnu primenu materijalnog prava, doneti novu i zakonitu odluku o ovom delu tužbenog zahteva.

Predsednik veća - sudija

Vesna Popović, s.r.