Protiv pravnosnažne presude donesene u drugom stepenu tužilac je izjavio reviziju zbog bitnih povreda odredaba parničnog postupka i pogrešne primene materijalnog prava.

Ispitujući pravilnost pobijane presude u smislu člana 408. ZPP, Vrhovni kasacioni sud je našao da je revizija neosnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju Vrhovni kasacioni sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac ima III stepen stručne spreme, zanimanje automehaničar, i kao lice koje se stručno osposobljava zaključio je sa tuženim ugovor o stručnom osposobljavanju i usavršavanju 18.07.2016. godine. Članom 1. ugovora utvrđeno je da se ugovor zaključuje radi stručnog osposobljavanja usavršavanja i sticanja posebnih znanja i veština za samostalan rad na poslovima fizičko-tehničkog obezbeđenja, za vreme utvrđeno posebnim nastavnim planom i programom stručnog osposobljavanja i usavršavanja u ukupnom trajanju od tri meseca. Članom 2. ugovora utvrđeno je da je lice koje se stručno osposobljava dužno da počne sa osposobljavanjem i usavršavanjem 01.08.2016. godine i da se isto završi najkasnije 31.10.2016. godine. Članom 4. utvrđeno je da za vreme stručnog osposobljavanja i usavršavanja lice ima pravo na novčanu naknadu u iznosu od 121,00 dinar neto po času koja se ne smatra zaradom u smislu zakona, kao i druga prava u skladu sa zakonom i opštim aktom poslodavca, kao i da se novčana naknada isplaćuje do kraja tekućeg meseca za prethodni mesec. Identičan ugovor (osim iznosa novčane naknade u trećem ugovoru) parnične stranke su zaključile 12.10.2016. godine za period osposobljavanja i usavršavanja od 01.11.2016. do 31.01.2017. godine i 26.12.2016. godine za period 01.01.2017. do 31.03.2017. godine. Iz obračuna naknade po ugovoru o stručnom usavršavanju za mesec mart 2017. godine utvrđeno je da je u tom mesecu za tužioca obračunata neto zarada u iznosu od 26.520,00 dinara, u novembru mesecu 2016. godine u iznosu od 21.089,00 dinara. Iz nalaza i mišljenja sudskog veštaka ekonomsko- finansijske struke utvrđena je razlika neisplaćene zarade na ime prekovremenog rada, noćnog rada i rada u dane državnog praznika, razlika neisplaćenih putnih troškova za period utuženja od 01.08.2016. do 31.03.2017. godine. Članom 6. Pravilnika o organizaciji i sistematizaciji radnih mesta sa opisom poslova tuženog od 15.01.2015. godine propisano je da zaposleni koji se nalaze u radnom odnosu kao i zaposleni koji se primaju u radni odnos mogu obavljati poslove ako ispunjavaju tražene uslove koji su utvrđeni ovim pravilnikom. Pod glavom ''opis poslova'' utvrđeno je da je za radna mesta službenik obezbeđenja u sektoru obezbeđenja kao uslov za zaposlenje predviđen III i IV stepen stručne spreme kao i radno iskustvo do jedne godine.

Kod ovako utvrđenog činjeničnog stanja pravilno su nižestepeni sudovi primenili materijalno pravo kada su odbili tužbeni zahtev tužioca.

Prema članu 201. Zakona o radu ugovor o stručnom osposobljavanju može da se zaključi radi obavljanja pripravničkog staža odnosno polaganja stručnog ispita, kad je to zakonom odnosno pravilnikom predviđeno kao poseban uslov za samostalan rad u struci (stav 1). Ugovor o stručnom usavršavanju može da se zaključi radi stručnog usavršavanja i sticanja posebnih znanja i sposobnosti za rad u struci odnosno obavljanja specijalizacije za vreme utvrđeno programom usavršavanja odnosno specijalizacije u skladu sa posebnim propisom (stav 2). Poslodavac može licu na stručnom osposobljavanju ili usavršavanju da obezbedi novčanu naknadu i druga prava u skladu sa zakonom, opštim aktom ili ugovorom o stručnom osposobljavanju i usavršavanju (stav 3). Novčana naknada iz stava 3. ovog člana ne smatra se zaradom u smislu ovog zakona (stav 4).

Imajući u vidu zakonsku regulativu navedenog ugovora, u pitanju je ugovor koji se zaključuje radi stručnog usavršavanja i sticanja posebnih znanja i sposobnosti za rad u struci, pri čemu je u pitanju rad van radnog odnosa. U konkretnom slučaju, tužilac je zaključio tri ugovora na periode od po tri meseca. Zaključivanje ovih ugovora nije vodilo zasnivanju radnog odnosa već sticanju posebnih znanja i sposobnosti za rad u struci što je između ostalog i predstavljalo kauzu ovih ugovora. Imajući u vidu da je tužilac kod tuženog radio po osnovu ovako zaključenih ugovora koji nisu osnov za zasnivanje radnog odnosa, to je takav njegov tužbeni zahtev pravilno odbijen.

Novčana naknada koja je ugovorena između parničnih stranaka i koju je tuženi isplaćivao tužiocu, po zakonu nema karakter zarade. Naime, Zakonom o radu propisano je da zaposleni imaju pravo na zaradu (član 104), pravo na uvećanu zaradu na ime prekovremenog rada, noćnog rada, rada na dane državnih praznika (član 108) i pravo na troškove dolaska i odlaska sa rada (član 118). S obzirom da tužilac nije imao status zaposlenog kod tuženog, kao i da je zakonom isključeno pravo na zaradu u slučaju ugovora o stručnom osposobljavanju, pravilno je odbijen zahtev tužioca za tražene naknade za uvećanu zaradu i troškove prevoza.

Na osnovu člana 414. ZPP odlučeno je kao u izreci.

Predsednik veća sudija

Zvezdana Lutovac,s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić