Presudom Apelacionog suda u Beogradu Gž1 693/21 od 23.03.2021. godine odbijene su žalbe parničnih straka i umešača i potvrđena prvostepena presuda u drugom, trećem, četvrtom i petom stavu izreke i odbijen zahtev parničnih stranaka i umešača za naknadu troškova žalbenog postupka.

Protiv navedene drugostepene presude tuženi je blagovremeno izjavio reviziju zbog pogrešne primene materijalnog prava, sa predlogom da se odluči u skladu sa odredbom člana 404. ZPP.

Odredbom člana 404. stava 1. Zakona o parničnom postupku ("Službeni glasnik RS", br. 72/11...18/20) propisano je da je revizija izuzetno dozvoljena zbog pogrešne primene materijalnog prava i protiv drugostepene presude koja ne bi mogla da se pobija revizijom, ako je po oceni Vrhovnog kasacionog suda potrebno da se razmotre pravna pitanja od opšteg interesa ili pravna pitanja u interesu ravnopravnosti građana, radi ujednačavanja sudske prakse, kao i ako je potrebno novo tumačenje prava (posebna revizija). O dozvoljenosti i osnovanosti revizije, shodno odredbi stava 2. istog člana, odlučuje Vrhovni kasacioni sud u veću od pet sudija. Imajući u vidu različitu sudsku praksu u istoj pravnoj situaciji izraženim u presudama Vrhovnog kasacionog suda, ispunjeni su uslovi iz člana 404. Zakona o parničnom postupku da se revizija smatra izuzetno dozvoljenom, pa je radi potrebe ujednačavanja sudske prakse doneo odluku kao u stavu prvom izreke.

Ispitujući pravilnost pobijane presude u smislu člana 408. ZPP, Vrhovni kasacioni sud je našao da je revizija osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju Vrhovni kasacioni sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenim činjenicama, tužilac je u periodu 01.10.2016 - 01.09.2019. godine bio u radnom odnosu kod tuženog. Posebnim kolektivnim ugovorom za javna preduzeća u komunalnoj delatnosti na teritoriji Srbije (na snazi od 26.03.2015. godine) i Posebnim kolektivnim ugovorom za javna i javno-komunalna preduzeća Grada Pančeva (na snazi od 03.07.2015. godine) propisano je da zaposleni ima pravo na regres za korišćenje godišnjeg odmora, sa pripadajućim porezima i doprinosima, najmanje u visini 1/12 mesečno od 75% prosečno isplaćene zarade po zaposlenom u Republici Srbiji prema poslednjem objavljenom podatku republičkog organa nadležnog za statistiku za prethodnu godinu. U istom periodu poslodavac je naknadu regresa za korišćenje godišnjeg odmora isplaćivao zaposlenima u skladu sa programom poslovanja tuženog za 2016, 2017, 2018. i 2019. godinu u iznosu od 897,00 dinara bruto mesečno. Tuženi je zaposlenima, među kojima je bio i tužilac, isplaćivao regres za korišćenje godišnjeg odmora u manjem iznosu od predviđenog navedenim posebnim kolektivnim ugovorima. Visina potraživanja tužioca na ime razlike između pripadajućeg i isplaćenog regresa za korišćenje godišnjeg odmora utvrđena je na osnovu nalaza i mišljenja veštaka ekonomsko-finansijske struke.

Nižestepeni sudovi su primenjujući članove 118. stav 1. tačka 6, 246. stav 1. i 2, 256. i 257. Zakona o radu, član 9. st. 1. i 2. Zakona o privremenom uređivanju osnovice za obračun i isplatu plata odnosno zarada i drugih stalnih primanja kod korisnika javnih sredstava, član 66. Posebnog kolektivnog ugovora za javna preduzeća u komunalnoj delatnosti na teritoriji Republike Srbije i član 85. Posebnog kolektivnog ugovora za javna i javno komunalno preduzeće grada Pančeva ocenili da tužilac osnovano potražuje naknadu regresa za korišćenje godišnjeg odmora u skladu sa posebnim kolektivnim ugovorima i da se pravila iz člana 4. Zakona o privremenom uređivanju osnovica za obračun i isplatu plata odnosno zarade i drugih primanja kod korisnika javnih sredstava ne odnose na naknadu regresa za korišćenje godišnjeg odmora.

Stanovište nižestepenih sudova nije pravilno.

Odredbom člana 1. Zakona o privremenom uređivanju osnovice za obračun i isplatu plata, odnosno zarade drugih stalnih primanja kod korisnika javnih sredstava („Službeni glasnik RS“, broj 116/14 – stupio na snagu 28.10.2014. godine) propisano je da se ovim zakonom privremeno uređuje osnovica, odnosno vrednost radnog časa, vrednost boda i vrednost osnovne zarade, za obračun i isplatu plata, odnosno zarada kao i drugih stalnih primanja izabranih, imenovanih, postavljenih i zaposlenih lica kao korisnika javnih sredstava sa ciljem očuvanja finansijskog sistema u Republici Srbiji i sistema plate i zarada u javnom sektoru. U članu 3. stav 1. navedenog zakona, propisano je da se u ovom zakonu platom smatra zarada zaposlenog kod korisnika javnih sredstava utvrđen u skladu sa zakonom koji uređuje radne odnose, odnosno plate izabranog, imenovanog i postavljenog lica, zaposlenog kod korisnika javnih sredstava utvrđenog u skladu sa zakonom koji uređuje platu u državnim organima, organima lokalne vlasti, organizacijama obaveznog socijalnog osiguranja i javnim službama. U članu 4. istog zakona, propisano je da su ništave odredbe opšteg ili pojedinačnog akta kojima se povećavaju osnovice, koeficijenti i drugi elementi, odnosno uvode novi elementi na osnovu kojih se povećava iznos plate i drugih stalnih primanja kod subjekata iz člana 2. ovog zakona, donet za vreme primene ovog zakona.

Tuženi je korisnik budžetskih sredstava, pa se na njega, osim pomenutog zakona, primenjuje i Zakon o budžetu i Zakon o budžetskom sistemu, pa obaveze koje preuzima moraju odgovarati aproprijaciji koja mu je odobrena za tu namenu u odgovarajućoj budžetskoj godini (član 54. Zakona o budžetskom sistemu).

Pod zaradom smatraju primanja iz radnog odnosa kao što je, između ostalog, regres za korišćenje godišnjeg odmora, a što proizlazi iz odredbe člana 105. Zakona o radu, a pojam zarade u skladu sa Zakonom o privremenom uređivanju osnovice za obračun i isplatu plata, odnosno zarada i drugih stalnih primanja kod korisnika javnih sredstava, podrazumeva zaradu utvrđenu u skladu sa zakonom koji uređuje radne odnose. Drugačijim tumačenjem pojma zarade ne bi bio ispunjen cilj Zakona o privremenom uređivanju osnovnice za obračun i isplatu plata, odnosno zarada i drugih stalnih primanja kod korisnika javnih sredstava (član 1), jer bi to značilo selektivnu primenu zakona, imajući u vidu i da koeficijent za obračun plate izabranih, imenovanih i postavljenih lica i zaposlenih u skladu sa Zakonom o platama u državnim organima i javnim službama, sadrži i dodatak na ime naknade za ishranu u toku rada i regresa za korišćenje godišnjeg odmora, na koje se kao i na zaposlene kod tuženog primenjuje Zakon o privremenom uređivanju osnovica za obračun i isplatu plata, odnosno zarade i drugih stalnih primanja kod korisnika javnih sredstava.

S obzirom da su pravila iz Zakona o privremenom uređivanju osnovnice za obračun i isplatu plata, odnosno zarada i drugih stalnih primanja kod korisnika javnih sredstava, Zakona o budžetu i Zakona o budžetskom sistemu imperativne prirode koja se moraju bezuslovno poštovati, bez prava da se u njima bilo šta menja, kod budžetskog finansiranja plata kod tuženog nije moguće primeniti korektivno pravilo iz člana 8. stav 2. Zakona o radu jer je upravo zakonom određen način utvrđivanja osnovice za plate. Zbog toga i po shvatanju ovog suda, odredbe Posebnog kolektivnog ugovora, donete nakon stupanja na snagu Zakona o privremenom uređivanju osnovice za obračun i isplatu plata, odnosno zarada i drugih stalnih primanja kod korisnika javnih sredstava, ništave su i kao takve ne mogu da proizvode pravno dejstvo (PKU ne može biti suprotan zakonu na osnovu člana 103. ZOO u vezi člana 240. Zakona o radu) zbog čega su nižestepene presude preinačene i tužbeni zahtev odbijen.

Na osnovu člana 416. ZPP odlučeno je kao u stavu drugom izreke.

Na osnovu člana 165. stav 2. ZPP, tužilac je obavezan da tuženom naknadi troškove postupka u iznosu od 73.579,00 dinara i to na ime nagrade punomoćniku za sastav odgovora na tužbu u iznosu od 6.000,00 dinara, za zastupanja na dva održana ročišta (17.09.2020, 15.12.2020) u iznosima od po 7.500,00 dinara, za sastav žalbe i revizije u iznosima od po 12.000,00 dinara i sudskih taksi na odgovor na tužbu u iznosu od 2.334,00 dinara, na reviziju u iznosu od 10.494,00 dinara i revizijsku odluku u iznosu od 15.741,00 dinara, sve odmereno prema važećoj AT i TT. Tuženom nije dosuđena naknada troškova za sastav podnesaka od 17.09.2020. godine i 27.08.2020. godine i troškovnika jer nisu bili potrebni za ovu parnicu, kao ni naknada sudskih taksi u žalbenom postupku jer zahtev za te troškove nije opredeljen u skladu sa članom 163. stavom 2. ZPP.

Predsednik veća - sudija

dr Dragiša B. Slijepčević, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić