.jpg "Sudska praksa")
Republika Srbija
VRHOVNI SUD
Rev2 1845/2023
22.06.2023. godina
Beograd
U IME NARODA
Vrhovni sud, u veću sastavljenom od sudija: Branislava Bosiljkovića, predsednika veća, Dragane Boljević i Radoslave Mađarov, članova veća, u parnici tužilje AA iz ..., čiji je punomoćnik Slobodan Jovanović advokat iz ..., protiv tužene Republike Srbije - Ministarstvo zdravlja, koju zastupa Državno pravobranilaštvo - Odeljenje u Leskovcu, radi isplate, odlučujući o reviziji tužene izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Nišu Gž1 207/2023 od 10.02.2023. godine, u sednici veća održanoj dana 22.06.2023. godine, doneo je
P R E S U D U
PREINAČUJE SE presuda Apelacionog suda u Nišu Gž1 207/2023 od 10.02.2023. godine tako što SE ODBIJA kao neosnovana žalba tužene i POTVRĐUJE presuda Osnovnog suda u Vranju P1 186/22 od 06.12.2022. godine i ODBIJA zahtev tužene za naknadu troškova postupka u iznosu od 55.500,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od izvršnosti presude do isplate.
OBAVEZUJE SE tužena da na ime troškova postupka po reviziji isplati tužilji iznos od 29.664,00 dinara u roku od 15 dana od dostavljanja prepisa presude, sa zakonskom zateznom kamatom od izvršnosti presude do isplate.
O b r a z l o ž e nj e
Presudom Apelacionog suda u Nišu Gž1 207/2023 od 10.02.2023. godine, stavom prvim izreke, preinačena je presuda Osnovnog suda u Vranju P1 186/22 od 06.12.2022. godine tako što je odbijen tužbeni zahtev kojim je tužilja tražila da se obaveže tužena da joj na ime potraživanja koje ima prema Zdravstvenom centru u Vranju po rešenju Osnovnog suda u Vranju II 4136/17 od 17.07.2017. godine, isplati na ime duga zbog neplaćenih troškova prevoza za dolazak i odlazak sa rada za period od aprila 2013. godine do kraja novembra 2014. godine novčane iznose navedene u tom stavu izreke sa zakonskom zateznom kamatom na svaki novčani iznos počev od označenih datuma do isplate, kao i iznos od 49.372,00 dinara na ime troškova parničnog postupka sa zakonskom zateznom kamatom od 10.04.2017. godine do isplate i iznos od 6.972,00 dinara na ime troškova izvršnog postupka u predmetu Osnovnog suda u Vranju II 4136/17, te da joj na ime naknade troškova parničnog postupka plati iznos od 72.832,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od izvršnosti presude do isplate. Stavom drugim izreke, obavezana je tužilja da naknadi tuženoj troškove parničnog postupka u iznosu od 55.500,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od izvršnosti odluke o troškovima postupka do isplate.
Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu tužilja je blagovremeno izjavila reviziju, zbog pogrešne primene materijalnog prava.
Odlučujući o izjavljenoj reviziji u skladu sa članom 403. stav 2. tačka 2. i članom 408. ZPP, Vrhovni sud je našao da je tužiljina revizija osnovana.
U sprovedenom postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti.
Prema utvrđenom činjeničnom stanju, rešenjem o izvršenju Osnovnog suda u Vranju II 4136/17 od 17.07.2017. godine određeno je izvršenje na novčanim sredstvima na računu tužiljinog poslodavca, Zdravstvenog centra u Vranju, radi naplate njenog novčanog potraživanja iz radnog odnosa dosuđenog sudskim poravnanjem P1 637/16 od 09.03.2017. godine, sa troškovima parničnog i izvršnog postupka. Izvršenje sprovodi javni izvršitelj koji je 07.08.2017. godine doneo zaključak o sprovođenju izvršenja II 1592/17. Izvršenje predloženim sredstvom izvršenja nije sprovedeno jer je izvršni dužnik u neprekidnoj blokadi od 11.05.2016. godine. Tužena je osnivač tužiljinog poslodavca koji se finansira iz različitih izvora, pretežno iz ustupljenih javnih prihoda.
Polazeći od tako utvrđenog činjeničnog stanja, prvostepeni sud je primenom odredbe člana 14. stav 1. i 3. Zakona o stečaju u vezi sa članom 11. stav 1. i 3. istog zakona usvojio tužbeni zahtev. Po stanovištu tog suda, tužena solidarno odgovara za obaveze tužiljinog poslodavca čiji je osnivač, a nad kojim se ne može sprovesti stečajni postupak iako je ostvaren jedan od uslova za otvaranje stečaja - trajna nesposobnost plaćanja. Po oceni prvostepenog suda, istaknuti prigovor zastarelosti tužiljinog potraživanja, zasnovan na odredbi člana 196. Zakona o radu, nije osnovan jer je tužiljino potraživanje utvrđeno izvršnom ispravom.
Drugostepeni sud je, odlučujući o žalbi tužene, preinačio prvostepenu presudu i odbio tužbeni zahtev. Po stanovištu tog suda, solidarna odgovornost tužene u smislu člana 14. stav 3. Zakona o stečaju mogla bi se ustanoviti tek ukoliko bi postupak izvršenja protiv izvršnog dužnika - Zdravstvenog centra u Vranju, bio obustavljen primenom člana 129. stav 1. tačka 6. Zakona o izvršenju i obezbeđenju, jer je izvršenje postalo nemoguće ili ne može da se sprovede iz drugih razloga (propao je predmet izvršenja, izvršni dužnik nema imovinu i slično).
Po oceni Vrhovnog suda, izloženo pravno stanovište drugostepenog suda nije pravilno, zbog čega su osnovani navodi revidenta o pogrešnoj primeni materijalnog prava.
Odredbom člana 14. stav 3. Zakona o stečaju uspostavljena je zakonska solidarna odgovornost osnivača pravnog lica nad kojim se ne sprovodi stečajni postupak. Prema stavu 1. tog člana, stečajni postupak se ne sprovodi prema pravnim licima čiji je osnivač Republika Srbija, Autonomna pokrajina ili jedinica lokalne samouprave, a koja se isključivo ili pretežno finansiraju kroz ustupljene javne prihode ili iz republičkog budžeta, odnosno budžeta Autonomne pokrajine ili jedinice lokalne samouprave. Zakonska solidarna odgovornost osnivača, predviđena navedenom zakonskom odredbom, aktivira se bez ispunjenja nekog dodatnog uslova uvek kada se u odnosu na pravno lice nad kojim se ne sprovodi stečajni postupak ostvari neki od uslova za otvaranje stečaja propisanih članom 11. Zakona o stečaju.
Odredbom člana 414. stav 1. Zakona o obligacionim odnosima predviđeno je da svaki dužnik solidarne obaveze odgovara poveriocu za celu obavezu i poverilac može zahtevati njeno ispunjenje od koga hoće sve dok ne bude u potpunosti ispunjena, ali kad jedan dužnik ispuni obavezu, ona prestaje i svi se dužnici oslobađaju.
U konkretnom slučaju, tužena je osnivač Zdravstvenog centra Vranje - tužiljinog poslodavca, koji je pravnosnažnom i izvršnom sudskom odlukom obavezan na isplatu novčanog potraživanja tužilje iz radnog odnosa. Poslodavac tužlje se pretežno finansira iz ustupljenih javnih prihoda (doprinosa za obavezno zdravstveno osiguranje) dobijenih od Republičkog fonda za zdravstveno osiguranje. Tužiljin dužnik je u neprekidnoj blokadi duži vremenski period, zbog čega je ispunjen uslov za otvaranje stečaja predviđen članom 11. stav 2. tačka 1. i stav 3. Zakona o stečaju, ali se nad njim stečajni postupak ne može sprovesti u smislu člana 14. stav 1. tog zakona, zbog čega je i nastala solidarna odgovornost tužene propisana stavom 3. tog člana za obaveze tužiljinog poslodavca utvrđene izvršnom ispravom.
Pravno stanovište drugostepenog suda da solidarna odgovornost tužene nastaje tek nakon obustave izvršnog postupka iz razloga predviđenog članom 129. stav 1. tačka 6. Zakona o izvršenju i obezbeđenju nije prihvatljivo. Takvo pravno stanovište nema utemeljenje u odredbi člana 14. stav 3. Zakona o stečaju, a njegovo prihvatanje značilo bi isključenje solidarne odgovornosti tužene i uspostavljanje njene supsidijerne odgovornosti.
Pravilno je prvostepeni sud ocenio i osnovanost istaknutog prigovora zastarelosti tužiljinog potraživanja. Primeni odredbe člana 196. Zakona o radu kojom je propisano da sva novčana potraživanja iz radnog odnosa zastarevaju u roku od tri godine od dana nastanka obaveze ima mesta samo do podnošenja tužbe kojom zaposleni zahteva naplatu tih potraživanja. Kada je o tom potraživanju odlučeno pravnosnažnom sudskom odlukom ili odlukom drugog nadležnog organa, ili poravnanjem pred sudom ili drugim nadležnim organom, primenjuje se rok zastarelosti propisan članom 379. stav 1. Zakona o obligacionim odnosima u trajanju od 10 godina, i za ona potraživanja za koja zakon inače predviđa kraći rok zastarelosti. U konkretnom slučaju, tužiljino novčano potraživanje utvrđeno je sudskim poravnanjem P1 637/16 od 09.03.2017. godine sa rokom ispunjenja obaveze njenog poslodavca od 30 dana. Tužba u ovom sporu je podneta 21.04.2021. godine, pre isteka roka zastarelosti propisanog članom 379. stav 1. Zakona o obligacionim odnosima.
Iz navedenih razloga, na osnovu člana 416. stav 1. ZPP, odlučeno je kao u prvom stavu izreke.
Odluka o troškovima postupka postupka po reviziji, sadržana u drugom stavu izreke, doneta je na osnovu člana 165. stav 2. u vezi sa članovima 153. stav 1. i 154. ZPP. Tužilja je uspela u postupku po reviziji i zato ima pravo na naknadu troškova tog postupka za sastav revizije u iznosu od 18.000,00 dinara i za sudsku taksu za reviziju i za odluku po reviziji u traženim iznosima od po 5.832,00 dinara.
Predsednik veća - sudija
Branislav Bosiljković, s.r.
Za tačnost otpravka
Upravitelj pisarnice
Marina Antonić
