Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tužioci su blagovremeno izjavili reviziju, zbog pogrešne primene materijalnog prava, pozivajući se na odredbu člana 404. ZPP.

Ispitujući pobijanu presudu na osnovu člana 408. u vezi člana 403. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku - ZPP („Službeni glasnik RS“, br. 72/11 ... 18/20), Vrhovni sud je utvrdio da revizija tužilaca nije osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju Vrhovni sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužiocu su zaposleni kod tužene na neodređeno vreme i na osnovu zaključenih ugovora o radu od 01.12.2006. godine obavljaju poslove radnog mesta „...“. Na osnovu člana 6. navedenih ugovora o radu, osnovna zarada se obračunava na osnovu koeficijenta posla i vrednosti radnog časa koji se utvrđuje u visini i na način predviđen kolektivnim ugovorom i mesečnim fondom ostvarenih časova rada. U periodu od 21.08.2011. godine do 29.07.2014. godine tužioci su radili u režimu 12+24 (rad danju – 24 sata slobodno) odnosno 12+48 (rad noću – 48 sati slobodno). Prema nalazu i mišljenju sudskog veštaka ekonomsko- finansijske struke smenski rad tužilaca u obračunskim listama vrednovan je kao rad u turnusu sa uvećanjem od 7,5% za tužioca AA i sa uvećanjem od 8% za tužioca BB. Sudski veštak je obračunao razliku između isplaćene zarade koja je bila uvećana za rad u turnusu od 7,5%, odnosno od 8% i uvećane zarade do 26%.

Polazeći od tako utvrđenog činjeničnog stanja, prvostepeni sud je primenom člana 56. stav 1, 57, 62. stav 1. i 108. stav 1. tačka 2. Zakona o radu usvojio zahteve tužilaca, sa obrazloženjem da je tužiocima određen koeficijent uvećanja u okviru osnovnog koeficijenta za rad u turnusu, a ne rad u smenama, iako je u radnoj listi naveden rad kao smenski rad, da smenski rad, s obzirom na režim rada tužilaca, nije obuhvaćen osnovnim koeficijentom, i da im pripada puni iznos za smenski rad od 26%.

Po oceni Vrhovnog suda, drugostepeni sud je pravilnom primenom materijalnog prava pravilno odlučio kada je preinačio prvostepenu presudu i odbio, kao neosnovane tužbene zahteve tužilaca.

Članom 108. stav 1. tačka 2. Zakona o radu („Službeni glasnik RS“, br. 24/05 ...) propisano je da zaposleni ima pravo na uvećanu zaradu u visini utvrđenoj opštim aktom i ugovorom o radu i to, između ostalog za rad noću, ako takav rad nije vrednovan pri utvrđivanju osnovne zarade – najmanje 26% od osnovice, dok je stavom 5. istog člana propisano da osnovicu za obračun uvećane zarade čini osnovna zarada utvrđena u skladu sa zakonom, opštim aktom i ugovorom o radu.

Prema članu 7. Ugovora o radu, tužioci imaju pravo na uvećanje zarade u slučajevima i u visini utvrđenoj kolektivnim ugovorom.

Članom 32. stav 6. Kolektivnog ugovora Elektrovojvodina d.o.o. Novi Sad od 04.02.2010. godine, ugovoreno je da će smenski rad biti posebno vrednovan Metodologijom za vrednovanje poslova za određivanje osnovne zarade u kolektivnim ugovorima kod poslodavca, a što je propisano i članom 32. stav 6. Kolektivnog ugovora Elektrovojvodina d.o.o. Novi Sad od 05.02.2013. godine. Prema Metodologiji za vrednovanje radnih meta sa tabelarnim delom koeficijenata tipskih radnih mesta i razvrstanih radnih mesta iz Pravilnika o organizaciji i sistematizaciji poslova kod tužene od 27.06.2011. godine, „...“ je tipsko radno mesto broj .. sa koeficijentom 2,25 kao zbir koeficijenata za zahteve utvrđene metodologijom od čega se koeficijent 0.18 odnosi na režim i vrste rada (rad u turnusu), iz čega sledi da je koeficijent osnovne zarade 2,07 (2,25-0,18) i da je po osnovu rada u turnusu predviđeno uvećanje od 8%.

Iz navedenog sledi da je tužena svojim aktima predvidela vrednovanje smenskog rada u koeficijentu, po kome je tužiocima isplaćivana zarada u spornom periodu, što znači da je u osnovnoj zaradi sadržana vrednost kroz koju se iskazuje i naknada za rad u smeni. Naime, smenski rad i rad noću vrednuje se u alternativi i to pri utvrđivanju osnovne zarade ili najmanje 26% od osnovice. Pri tome, izraz „najmanje 26% od osnovice“ može biti primenjen samo ako takav rad nije vrednovan pri utvrđivanju osnovne zarade. U situaciji kada je takav rad vrednovan pri utvrđivanju osnovne zarade tada je isključena mogućnost primene uvećanja zarade od najmanje 26% od osnovice, jer je u toj situaciji smenski rad vrednovan kroz utvrđenu osnovu zaradu. Osim toga, prema direktivi Evropske unije 2003/88 – ES smenski rad je definisan kao način organizacije rada u kome radnici menjaju jedni druge na istom radnom mestu ili u skladu sa određenim obrascem, uključujući obrazac rotiranja koji može biti neprekidan ili bez prekida (kontinuiran ili diskontinuiran) iskazujući potrebu da radnik radi u različito vreme tokom određenog perioda ili noću, a turnuse u svom jezičkom značenju izjednačava sa smenskim radom (per turnum, po redu, redom). Sobzirom da se pod turnusom podrazumeva utvrđen red u kome više lica jedno za drugim obavljaju neki posao radeći naizmenično i smenjujući se, između ova dva pojma nema nikakve razlike, predstavljaju sinonime. Direktiva Evropske unije nije izvor prava, ali njena sadržina pomaže tumačenju pojma smenskog rada koje naši zakoni ne sadrže.

Kod utvrđenog da je tužena isplaćivala uvećane zarade tužiocima po osnovu smenskog rada, kroz koeficijent zarade, koji je utvrđen na osnovu Pravilnika o organizaciji i sistematizaciji poslova kod tužene od 27.06.2011. godine, za radno mesto na kome su tužioci radili „...“, to je pravilno zaključio drugostepeni sud da tužena nema obavezu da po osnovu smenskog rada isplati tužiocima uvećanje zarade do 26% od osnovice, jer je smenski rad vrednovan opštim aktom tužene kao element za utvrđivanje osnovne zarade i da se u toj situaciji ne može primeniti član 108. stav 1. tačka 2. Zakona o radu, koji se može primeniti samo u situaciji kada smenski rad nije vrednovan kao element za utvrđivanje osnovne zarade. Stoga je, suprotno navodima revizije, drugostepeni sud pravilno primenio materijalno pravo kada je preinačio prvostepenu presudu i odbio, kao neosnovane tužbene zahteve tužilaca.

Sa iznetih razloga, saglasno članu 414. ZPP, odlučeno je kao u izreci.

Predsednik veća – sudija

Dobrila Strajina,s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić