Rev2 1866/2022 3.5.16.3.3; naknada štete zbog izgubljene zarade

Republika Srbija
VRHOVNI KASACIONI SUD
Rev2 1866/2022
08.02.2023. godina
Beograd

U IME NARODA

Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: Zvezdane Lutovac, predsednika veća, Dragane Marinković, Ivane Rađenović, Vladislave Milićević i Tatjane Matković Stefanović, u parnici iz radnog odnosa tužioca AA iz ..., čiji je punomoćnik Saša Filipović, advokat iz ..., protiv tuženog Građevinskog preduzeća „Planum“ sa sedištem u Beogradu, radi naknade štete, odlučujući o reviziji tužioca izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž1 1762/19 od 08.10.2020. godine, koja je ispravljena rešenjem istog suda Gž1 1762/19 od 26.11.2020. godine, u sednici održanoj 08.02.2023. godine, doneo je

P R E S U D U

PRIHVATA SE odlučivanje o reviziji tužioca izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž1 1762/19 od 08.10.2020. godine, koja je ispravljena rešenjem istog suda Gž 1762/19 od 26.11.2020. godine, kao izuzetno dozvoljenoj.

PREINAČUJU SE presuda Apelacionog suda u Beogradu Gž1 1762/19 od 08.10.2020. godine, koja je ispravljena rešenjem istog suda Gž 1762/19 od 26.11.2020. godine u stavu prvom i četvrtom izreke i presuda Trećeg osnovnog suda u Beogradu P1 301/16 od 28.11.2018. godine u stavu trećem izreke i dopunska presuda Trećeg osnovnog suda u Beogradu P1 301/16 od 11.03.2019. godine, tako što se USVAJA tužbeni zahtev tužioca i obavezuje tuženi da tužiocu na ime naknade štete u visini izgubljene zarade za period od maja 2008. do avgusta 2011. godine isplati sledeće iznose i to:

-za mesec maj 2008. godine iznos od 19.748,41 dinar sa zakonskom zateznom kamatom počev od 21.07.2008. godine do isplate;

-za mesec jun 2008. godine iznos od 20.488,41 dinar sa zakonskom zateznom kamatom počev od 11.08.2008. godine do isplate;

-za mesec jul 2008. godine iznos od 18.704,41 dinar sa zakonskom zateznom kamatom počev od 05.09.2008. godine do isplate;

-za mesec avgust 2008. godine iznos od 21.293,58 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od 23.09.2008. godine do isplate;

-za mesec septembar 2008. godine iznos od 17.165,58 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od 24.10.2008. godine do isplate;

-za mesec oktobar 2008. godine iznos od 22.489,90 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od 10.11.2008. godine do isplate;

-za mesec novembar 2008. godine iznos od 21.432,67 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od 29.12.2008. godine do isplate;

-za mesec decembar 2008. godine iznos od 22.434,90 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od 28.01.2009. godine do isplate;

-za mesec januar 2009. godine iznos od 20.647,74 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od 17.03.2009. godine do isplate;

-za mesec februar 2009. godine iznos od 17.244,81 dinar sa zakonskom zateznom kamatom počev od 27.03.2009. godine do isplate;

-za mesec mart 2009. godine iznos od 17.817,96 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od 10.06.2009. godine do isplate;

-za mesec april 2009. godine iznos od 16.713,88 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od 13.08.2009. godine do isplate;

-za mesec maj 2009. godine iznos od 15.970,18 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od 07.09.2009. godine do isplate;

-za mesec jun 2009. godine iznos od 12.267,58 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od 14.10.2009. godine do isplate;

-za mesec jul 2009. godine iznos od 12.135,58 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od 01.12.2009. godine do isplate;

-za mesec avgust 2009. godine iznos od 12.398,58 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od 10.12.2009. godine do isplate;

-za mesec septembar 2009. godine iznos od 11.496,58 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od 16.12.2009. godine do isplate;

-za mesec oktobar 2009. godine iznos od 11.699,07 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od 11.01.2010. godine do isplate;

-za mesec novembar 2009. godine iznos od 12.608,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od 24.02.2010. godine do isplate;

-za mesec decembar 2009. godine iznos od 10.879,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od 30.03.2010. godine do isplate;

-za mesec januar 2010. godine iznos od 12.901,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od 16.04.2010. godine do isplate;

-za mesec februar 2010. godine iznos od 12.932,05 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od 21.05.2010. godine do isplate;

-za mesec mart 2010. godine iznos od 10.291,05 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od 04.06.2010. godine do isplate;

-za mesec april 2010. godine iznos od 12.236,52 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od 15.07.2010. godine do isplate;

-za mesec maj 2010. godine iznos od 14.180,98 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od 16.07.2010. godine do isplate;

-za mesec jun 2010. godine iznos od 14.342,45 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od 17.09.2010. godine do isplate;

-za mesec jul 2010. godine iznos od 15.044,45 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od 21.09.2010. godine do isplate;

-za mesec avgust 2010. godine iznos od 13.641,45 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od 15.11.2010. godine do isplate;

-za mesec septembar 2010. godine iznos od 13.642,45 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od 06.12.2010. godine do isplate;

-za mesec oktobar 2010. godine iznos od 14.624,22 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od 24.12.2010. godine do isplate;

-za mesec novembar 2010. godine iznos od 12.877,94 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od 24.02.2011. godine do isplate;

-za mesec decembar 2010. godine iznos od 11.968,94 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od 18.04.2011. godine do isplate;

-za mesec januar 2011. godine iznos od 14.637,94 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od 20.04.2011. godine do isplate;

-za mesec februar 2011. godine iznos od 15.476,94 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od 24.05.2011. godine do isplate;

-za mesec mart 2011. godine iznos od 13.030,94 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od 28.06.2011. godine do isplate;

-za mesec april 2011. godine iznos od 27.686,63 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od 29.06.2011. godine do isplate;

-za mesec maj 2011. godine iznos od 20.634,11 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od 27.07.2011. godine do isplate;

-za mesec jun 2011. godine iznos od 22. 163,93 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od 19.08.2011. godine do isplate;

-za mesec jul 2011. godine iznos od 24.274,89 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od 22.09.2011. godine do isplate;

-za mesec avgust 2011. godine iznos od 19.837,50 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od 20.10.2011. godine do isplate, sve u roku od 15 dana od dana prijema otpravka ove presude.

OBAVEZUJE SE tuženi da na ime tužioca izvrši uplatu doprinosa za obavezno penzijsko i invalidsko osiguranje Republičkom fondu PIO, Filijali Beograd, za period od maja 2008. do avgusta 2011. godine, na iznose utvrđene u stavu 2. izreke ove presude u skladu sa važećim osnovicama za obračun doprinosa u trenutku isplate, u roku od 15 dana od dana prijema otpravka ove presude.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Trećeg osnovnog suda u Beogradu P1 301/16 od 28.11.2018. godine, stavom prvim izreke, usvojen je tužbeni zahtev tužioca i obavezan tuženi da mu na ime naknade štete u visini izgubljene zarade za period od marta 2013. do marta 2015. godine isplati pojedinačne mesečne iznose sa zakonskom zateznom kamatom bliže opisane u tom delu izreke. Stavom drugim izreke, obavezan je tuženi da za tužioca na navedene iznose uplati doprinose za obavezno penzijsko i invalidsko osiguranje. Stavom trećim izreke, odbijen je tužbeni zahtev tužioca kojim je tražio da se obaveže tuženi da mu na ime naknade štete u visini izgubljene zarade za period od maja 2008. do marta 2013. godine isplati pojedinačne mesečne iznose sa zakonskom zateznom kamatom bliže opisane u tom delu izreke. Stavom četvrtim izreke, obavezan je tuženi da tužiocu naknadi troškove parničnog postupka.

Dopunskom presudom Trećeg osnovnog suda u Beogradu P1 301/16 od 11.03.2019. godine odbijen je tužbeni zahtev tužioca kojim je tražio da se obaveže tuženi da na njegovo ime izvrši uplatu Republičkom fondu PIO Filijali Beograd doprinosa za obavezno penzijsko i invalidsko osiguranje za period od maja 2008. do februara 2013. godine u skladu sa važećim osnovicama za obračun doprinosa u trenutku isplate.

Presudom Apelacionog suda u Beogradu Gž1 1762/19 od 08.10.2020. godine, koja je ispravljena rešenjem istog suda Gž 1762/19 od 26.11.2020. godine, stavom prvim izreke, odbijena je kao neosnovana žalba tužioca i potvrđena prvostepena presuda u delu stava trećeg izreke kojim je odbijen tužbeni zahtev tužioca da se obaveže tuženi da mu na ime naknade štete u visini izgubljene zarade za period od maja 2008. zaključno sa avgustom 2011. godine, isplati pojedinačne mesečne iznose sa zakonskom zateznom kamatom od dana dospelosti svakog do isplate. Stavom drugim izreke, preinačena je prvostepena presuda u preostalom delu stava trećeg izreke, tako što je usvojen tužbeni zahtev tužioca i obavezan tuženi da mu na ime naknade štete u visini izgubljene zarade za period od septembra 2011. do februara 2013. godine, isplati iznose sa zakonskom zateznom kamatom bliže opisane u tom delu izreke. Stavom trećim izreke, odbačena je žalba tužioca izjavljena protiv stava drugog izreke prvostepene presude. Stavom četvrtim izreke, odbijena je kao neosnovana žalba tužioca i potvrđena dopunska prvostepena presuda u delu izreke kojim je odbijen tužbeni zahtev tužioca da se obaveže tuženi da na njegovo ime izvrši uplatu Republičkom fondu PIO Filijali Beograd doprinose za obavezno penzijsko i invalidsko osiguranje za period od maja 2008. zaključno sa avgustom 2011. godine u skladu sa važećim osnovicama za obračun doprinosa u trenutku isplate kao neosnovan. Stavom petim izreke, preinačena je prvostepena dopunska presuda u preostalom delu izreke, tako što je usvojen tužbeni zahtev tužioca i obavezan tuženi da za ime tužioca izvrši uplatu Republičkom fondu PIO Filijali Beograd doprinose za obavezno penzijsko i invalidsko osiguranje za period od septembra 2011. zaključno sa februarom 2013. godine u skladu sa važećim osnovicama za obračun doprinosa u trenutku isplate. Stavom šestim izreke, obavezan je tuženi da tužiocu naknadi troškove drugostepenog postupka.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu u stavu prvom i četvrtom izreke, tužilac je izjavio reviziju zbog pogrešne primene materijalnog prava pozivajući se na član 404. ZPP.

Odlučujući o dozvoljenosti revizije u smislu člana 404. stav 1. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“ broj 72/11 ... 18/20), Vrhovni kasacioni sud je ocenio da su ispunjeni uslovi za odlučivanje o posebnoj reviziji tužioca radi ujednačavanja sudske prakse, pa je na osnovu člana 404. stav 2. tog zakona odlučio kao u stavu prvom izreke.

Ispitujući pravilnost pobijane presude u smislu člana 408. ZPP, Vrhovni kasacioni sud je našao da je revizija osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju Vrhovni kasacioni sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, presudom Prvog osnovnog suda u Beogradu P1 3481/10 od 16.03.2011. godine poništeno je rešenje tuženog od 08.07.2005. godine kojim je tužiocu otkazan ugovor o radu, obavezan tuženi da ga vrati na rad, na radno mesto ... i da tužiocu naknadi materijalnu štetu u visini izgubljene zarade koju bi ostvario da je radio na radnom mestu ..., za period od 10.08.2005. do aprila 2008. godine u ukupnom iznosu od 441.802,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom na pojedinačne mesečne novčane iznose, kao i da za navedeni period na ime tužioca uplati pripadajuće doprinose za obavezno socijalno osiguranje. Presudom Apelacionog suda u Beogradu Gž1 3443/14 od 10.11.2014. godine potvrđena je navedena presuda u delu kojim je poništeno rešenje tuženog od 08.07.2005. godine kojim je tužiocu otkazan ugovor o radu i obavezan tuženi da ga vrati na rad na radno mesto ... kao i u delu kojim je obavezan tuženi da tužiocu naknadi materijalnu štetu u visini izgubljene zarade koju bi ostvario za period od 10.08.2005. do aprila 2008. godine u ukupnom iznosu od 441.802,00 dinara sa zateznom kamatom na pojedinačne mesečne novčane iznose i da tužiocu za ovaj period uplati pripadajuće doprinose za obavezno socijalno osiguranje. Navedenim rešenjem tuženog od 08.07.2005. godine tužiocu je otkazan ugovor o radu zbog smanjenog obima posla prema Programu rešavanja viška zaposlenih kod tuženog. Tužilac je 19.03.2015. godine vraćen na rad kod tuženog i raspoređen na poslove ... . Iz obračuna o visini zarada tužioca za period od 01.05.2008. do 30.03.2015. godine utvrđena je visina njegove neto zarade sa datumima isplate koju bi tužilac ostvario radom kod tuženog. Iz potvrde preduzeća Medico Pharma Service od 06.03.2009. godine utvrđena je zarada tužioca za 2007, 2008, 2009, 2010, 2011, 2012, 2013, 2014. i januar i februar 2015. godine. Tužilac nije bio registrovan kao preduzetnik kod Agencije za privredne registre ili kao zastupnik u periodu od 01.03.2008. do 31.03.2015. godine. Tužilac je bio prijavljen kao nezaposleno lice u periodu od 18.08. do 21.12.2005. godine od 20.09. do 27.11.2006. godine, a bio je korisnik novčane naknade u periodu od 07.09. do 26.11.2006. godine i bio je u statusu nezaposlenog lica od 26.02. do 30.03.2015. godine. Tužilac se ne nalazi na službenoj evidenciji kao poreski obveznik u Poreskoj upravi. Bio je prijavljen na osiguranje u periodu 06.10.1980. godine, te od 31.03.2015. godine i dalje. Prilikom utvrđivanja visine potraživanja tužioca na ime naknade štete po osnovu izgubljene zarade, prvostepeni sud je imao u vidu izveštaj tuženog koji je sačinio obračun zarade koju bi tužilac ostvario da je radio u spornom periodu, u skladu sa kojim je tužilac opredelio tužbeni zahtev koji je umanjen za iznose zarade koju je tužilac ostvario radom kod drugog poslodavca u spornom periodu, čiju visinu tuženi nije osporavao.

Kod ovako utvrđenog činjeničnog stanja, prvostepeni sud je odbio tužbeni zahtev tužioca za period od maja 2008. zaključno sa februarom 2013. godine, jer je ceneći istaknuti prigovor tuženog o zastarelosti potraživanja našao da je isti osnovan, budući da je za navedeni period protekao rok od tri godine iz člana 196. Zakona o radu, od dana nastanka novčane obaveze do podnošenja tužbe 24.03.2016. godine. S obzirom da je za ovaj period odbio zahtev za isplatu naknade štete u vidu izgubljene zarade, odbio je i zahtev tužioca za uplatu pripadajućih doprinosa.

Po oceni drugostepenog suda, prvostepeni sud je pogrešno ocenio istaknuti prigovor zastarelosti potraživanja jer je rok od tri godine iz člana 196. Zakona o radu počeo da teče od 10.11.2014. godine – kao dana pravnosnažnosti presude kojom je poništeno rešenje o otkazu ugovora o radu tužiocu. Sledom navedenog, zaključio je da potraživanje tužioca za period od maja 2008. zaključno sa avgustom 2011. godine jeste zastarelo i u tom delu potvrdio prvostepenu presudu, dok potraživanje za period od septembra 2011. zaključno sa februarom 2013. godine nije zastarelo i u tom delu je preinačenjem prvostepene presude dosudio traženu naknadu štete u visini izgubljene zarade sa pripadajućim doprinosima.

Prema članu 191. Zakona o radu ("Sl. glasniku RS", broj 24/2005) koji je važio u vreme donošenja rešenja o otkazu ugovora o radu tužiocu, ako sud donese pravnosnažnu odluku kojom je utvrđeno da je zaposlenom nezakonito prestao radni odnos, zaposleni ima pravo da se vrati na rad, ako to zahteva. Pored vraćanja na rad, poslodavac je dužan da zaposlenom isplati naknadu štete u visini izgubljene zarade i drugih primanja koja mu pripadaju po zakonu, opštem aktu i ugovoru o radu i uplati doprinose za obavezno socijalno osiguranje. Naknada štete umanjuje se za iznos prihoda koje je zaposleni ostvario po osnovu rada, po prestanku radnog odnosa. Po članu 196. zakona, sva novčana potraživanja iz radnog odnosa zastarevaju u roku od tri godine od dana nastanka obaveze.

Po članu 361. stav 1. Zakona o obligacionim odnosima (ZOO) zastarelost počinje teći prvog dana posle dana kada je poverilac imao pravo da zahteva ispunjenje obaveze, ako zakonom za pojedine slučajeve nije što drugo propisano. Prema članu 362. istog zakona, zastarelost nastupa kada istekne poslednji dan zakonom određenog vremena.

U ovom slučaju, tužilac je stekao pravo da zahteva ispunjenje obaveze (naknadu štete) danom prijema pravnosnažne presude kojom je poništeno rešenje o otkazu ugovora o radu. Presudom Apelacionog suda u Beogradu Gž1 3443/14 od 10.11.2014. godine potvrđena je prvostepena presuda kojom je poništeno rešenje tuženog o otkazu ugovora o radu tužiocu i do podnošenja tužbe 24.03.2016. godine u ovoj parnici nije protekao zakonski rok zastarelosti od tri godine, pa tužilac ima pravo na naknadu štete na ime izgubljene zarade i za period od maja 2008. zaključno sa avgustom 2011. godine sa pripadajućim doprinosima po članu 191. Zakona o radu.

Na osnovu člana 416. stav 1. ZPP, odlučeno je kao u izreci.

Predsednik veća - sudija

Zvezdana Lutovac, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić