Presudom Osnovnog suda u Staroj Pazovi sudska jedinica u Inđiji P1 243/19 od 10.07.2020. godine odbijeni su kao neosnovani tužbeni zahtevi tužioca BB iz ... da se obavežu tuženi GG iz ... i M&B TRANS DOO Novi Slankamen, da tom tužiocu solidarno isplate iznos od 31.230 evra sa kamatom na pojedinačno navedene iznose po eskontnoj stopi Centralne Evropske banke od svakog označenog datuma do dana 25.12.2012. godine i sa zakonskom zateznom kamatom određenom Zakonom o zateznoj kamati na valutu evro od dana 25.12.2012. godine do isplate, sve u dinarskoj protivvrednosti po srednjem kursu NBS na dan isplate, i da se obavežu tuženi ĐĐ iz ... i M&B TRANS FRIGO DOO Novi Slankamen da tom tužiocu solidarno isplate iznos od 1.010 evra sa kamatom po eskontnoj stopi Centralne Evropske banke od dana 16.04.2011. godine do dana 25.12.2012. godine i sa zakonskom zateznom kamatom određenom Zakonom o zateznoj kamati na valutu evro od dana 25.12.2012. godine do isplate, sve u dinarskoj protivvrednosti po srednjem kursu NBS na dan isplate; tužbeni zahtev tužioca AA iz ... da se obavežu tuženi GG iz ... i M&B TRANS DOO Novi Slankamen da tom tužiocu solidarno isplate iznos od 60.690 evra sa kamatom na pojedinačno navedene iznose po eskontnoj stopi Centralne Evropske banke od svakog označenog datuma do dana 25.12.2012. godine i sa zakonskom zateznom kamatom određenom Zakonom o zateznoj kamati na valutu evro od dana 25.12.2012. godine do isplate, sve u dinarskoj protivvrednosti po srednjem kursu NBS na dan isplate, i da se obavežu tuženi DD iz ... i M&B TRANS FRIGO DOO Novi Slankamen da tom tužiocu solidarno isplate iznos od 3.065 evra i kamatu na iznos od 280 evra od dana 11.12.2007. godine do isplate, 995 evra od 02.08.2008. godine do isplate, 680 evra od 11.09.2008. godine do isplate i 1.110 evra od 03.08.2010. godine do isplate, po eskontnoj stopi Centralne Evropske banke od svakog označenog datuma do dana 25.12.2012. godine i sa zakonskom zateznom kamatom određenom Zakonom o zateznoj kamati na valutu evro od dana 25.12.2012. godine do isplate, sve u dinarskoj protivvrednosti po srednjem kursu NBS na dan isplate; tužbeni zahtev tužioca VV iz ... da se obavežu tuženi GG iz ... i M&B TRANS FRIGO DOO Novi Slankamen da tom tužiocu solidarno isplate iznos od 80.975 evra i kamatu na pojedinačno opredeljene novčane iznose počev od opredeljenih datuma do isplate po eskontnoj stopi Centralne Evropske banke od svakog označenog datuma do dana 25.12.2012. godine i sa zakonskom zateznom kamatom određenom Zakonom o zateznoj kamati na valutu evro od dana 25.12.2012. godine do isplate, sve u dinarskoj protivvrednosti po srednjem kursu NBS na dan isplate; kao i zahtev da se tuženi obavežu da tužiocima solidarno naknade troškove parničnog postupka sa zakonskom zateznom kamatom od dana donošenja prvostepene presude do isplate. Obavezani su tužioci da tuženima naknade troškove parničnog postupka u iznosu od 2.278.500,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od izvršnosti odluke do isplate, dok je u preostalom delu odbijen kao neosnovan zahtev tuženih za naknadu troškova parničnog postupka odnosno u iznosu od 2.876.925,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od izvršnosti odluke do isplate. Tužioci su oslobođeni plaćanja troškova sudskih taksi.

Presudom Apelacionog suda u Novom Sadu Gž1 2707/20 od 16.06.2021. godine odbijene su kao neosnovane žalbe stranaka i potvrđena je navedena prvostepena presuda u delu kojim su odbijeni tužbeni zahtevi i odlučeno o troškovima parničnog postupka.

Protiv pravnosnažne drugostepene presude tužioci AA i VV su izjavili blagovremenu reviziju zbog bitnih povreda odredaba parničnog postupka i zbog pogrešne primene materijalnog prava, a tužilac BB iz ... je izjavio blagovremenu posebnu reviziju, zbog potrebe da se razmotre pravna pitanja u interesu ravnopravnosti građana i radi ujednačavanja sudske prakse.

Tuženi su podneli odgovor na reviziju tužilaca.

Protiv navedene drugostepene presude u delu u kome je odlučeno o troškovima postupka, tuženi su izjavili blagovremenu reviziju, pozivajući se na odredbu člana 404. Zakona o parničnom postupku.

Protiv odluke drugostepenog suda u delu kojim je potvrđena prvostepena presuda kojom je odbijen tužbeni zahtev tužioca VV i odbijen tužbeni zahtev tužioca AA u odnosu na tužene M&B TRANS DOO Novi Slankamen i GG, revizija je dozvoljena u smislu odredbe člana 403. stav 3. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“, br. 72/11 ... 18/20), pa je u tom delu Vrhovni kasacioni sud ispitao pobijanu presudu u granicama propisanih odredbom člana 408. Zakona o parničnom postupku i odlučio da je revizija tužilaca neosnovana.

U sprovedenom postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti. Drugih bitnih povreda odredaba parničnog postupka koje mogu predstavljati revizijski razlog nema. Navodi revidenta u vezi ocene dokaza i pogrešno i nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja ne mogu biti revizijski razlozi kod pobijanja drugostepene presude, u smislu člana 407. Zakona o parničnom postupku. Takođe, navodima revizije da drugostepena odluka ima nedostatke zbog kojih se ne može ispitati, odnosno da postoji protivrečnost između razloga presude i sadržine spisa, ukazuje se na bitnu povredu odredbe parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 12. Zakona o parničnom postupku, što prema odredbi člana 407. stav 1. Zakona o parničnom postupku ne može biti revizijski razlog.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju na kome su zasnovane nižestepene presude tužioci su bili u radnom odnosu kod tuženog M&B TRANS DOO Novi Slankamen i tuženog M&B TRANS FRIGO DOO Novi Slankamen, gde su obavljali poslove vozača drumskih vozila, a za svoj rad su ugovorili minimalnu zaradu u koju je bio uključen dodatak za minuli rad, dodatak za rad u smenama, naknada za ishranu u toku rada i naknada za regres. Između tužilaca i tuženih poslodavaca usmeno je ugovorena ukupna visina primanja od 10% do 12% od cene prevezene ture, s tim da je u tom iznosu sadržana i zarada na osnovu ugovora o radu koja je isplaćivana na njihove račune u dinarskim iznosima, sa naknadom troškova i uvećanjima. U postupku je bila sporna činjenica da li su u isplaćenim iznosima bile sadržane i dnevnice za službeno putovanje. Tužioci su imali otvorene devizne račune kod Erste bank, te su tužena fizička lica ovlastili za podizanje deviznog novca sa njihovih računa, a ovlašćenja su podrazumevala da punomoćnici u svoje ime, a za račun tužilaca raspolažu sredstvima sa njihovih deviznih računa. Na navedene račune tužilaca od strane tuženih privrednih društava uplaćivani su devizni iznosi po osnovu konačnih obračuna putnih naloga za službeno putovanje ili akontacije za službeno putovanje. Tokom postupka je utvrđeno da su prilikom upućivanja tužilaca na put u inostranstvo radi obavljanja prevoza, poslodavci vozačima isplaćivali akontaciju u stranoj valuti radi pokrivanja troškova koji nastanu u toku putovanja, a odnose se na plaćanje carine, špediterskih usluga, putarine, troškova parkinga i slično. Po povratku sa puta vršio bi se obračun, a nakon izvršenog obračuna preostali iznos deviza bi vozači zadržavali, dok je obračun primanja do 10% ili 12 % vršen na kraju svakog meseca i primanja vozača su bila proporcionalna broju tura odnosno prevoza koje su oni obavili, a tada je uračunat i dinarski iznos uplaćen na tekući račun po osnovu zarade. Tokom postupka tužioci su tvrdili da je u usmeno ugovorenim primanjima, određenim procentualno, sadržana samo zarada, a da su im dnevnice uplaćivane na devizne račune odmah i podizane sa računa i zadržane od strane tuženih fizičkih lica. Tokom postupka je veštačenjem utvrđen iznos izvršenih uplata odnosno isplata sa računa tužilaca, te je utvrđeno da se svi uplaćeni iznosi odnose na više putnih naloga koje tuženi nisu dostavili kao dokaz, da su prenosi na račune tužilaca vršeni i po osnovu troškova službenog putovanja, ali bez navođenja osnova uplate i to nakon dužeg perioda po okončanju službenog puta, kao i da su tužiocima morala biti isplaćena devizna sredstva u vidu akontacija pre polaska na put uz utvrđenje da je ostatak od tih isplata zadržavan od strane tužilaca i naknadno sačinjavan obračun poslodavaca usled čega veštak nije mogla da se izjasni da li su obračunati i isplaćeni iznosi bili adekvatni ugovorenim odnosno pripadajućim. Nakon podizanja novca sa deviznih računa tužilaca, tužena fizička lica novac su odnosila u blagajnu pravnih lica kako bi se iz tog novca izvršio obračun dnevnica i troškova za naredne ture prevoza.

Predmet tužbenog zahteva je isplata deviznih sredstava koja su tužena fizička lica podigla sa računa tužilaca.

Imajući u vidu utvrđeno činjenično stanje prvostepeni sud zaključuje da su tužena fizička lica dokazala da je tužiocima isplaćeno sve što im pripada u skladu sa usmeno zaključenim dogovorom, prihvata pisane izjave tužilaca prema čijoj sadržini tužioci potvrđuju da su u potpunosti namireni sa svim potraživanjima u odnosu na svoje poslodavce, te odbija tužbeni zahtev. U delu zahteva koji se odnosi na potraživanja prema tuženim fizičkim licima, prvostepeni sud nalazi da tužioci nisu dokazali da devizna sredstva uplaćena na njihove račune čine njihovu imovinu, te odbija kao neosnovane zahteve za isplatu stečenog bez osnova.

Drugostepeni sud potvrđuje prvostepenu odluku prihvatajući u svemu navode prvostepenog suda, te zaključuje da su tužioci bili dužni da dokažu da su stekli svojinu na deviznom novcu koji su tužena pravna lica po fiktivnom osnovu uplaćivala na njihove račune pozivajući se na obračune po putnim nalozima i troškove za službena putovanja, a u određenim slučajevima i bez navođenja osnova uplate, te da uplata sredstava na bankovni račun jeste način sticanja, ali osnov čini pravni posao uplatioca i vlasnika računa koji u konkretnom slučaju nije nastao kako to proizilazi iz zaključenih ugovora o radu u pisanoj formi, odnosno usmeno postignutog sporazuma između tužilaca i njihovih poslodavaca. Stoga ovaj sud nalazi da je pravilan zaključak prvostepenog suda da su tužioci primili isplate o kojima su se sa tuženima sporazumeli. Takođe, ovaj sud ističe da tužioci nisu dostavili svoje evidencije o dužini putovanja, odnosno vremenu provedenom na putu van zemlje, te da veštak nije mogao da utvrdi visinu pripadajućih dnevnica tužiocima ukoliko bi se pri obračunu primenila Uredba o naknadi troškova i otpremnini državnih službenika i nameštenika, kao i da uplata na devizne račune tužilaca po osnovu izvršenih obračuna iz putnih naloga vremenski nije povezana sa obavljenim prevozom, a da su tužioci po povratku sa puta mesečno nakon izvršenog obračuna primali isplate u gotovini potvrđujući svojim potpisima da nemaju drugih potraživanja prema poslodavcu.

Navedene odluke nižestepeni sudovi donose primenom odredbe člana 118. Zakona o radu („Službeni glasnik RS“, br.24/05...75/14).

Po nalaženju Vrhovnog kasacionog suda, pravilno su nižestepeni sudovi primenili materijalno pravo, uz obrazloženje koje prihvata i revizijski sud, čija pravilnost se revizijskim navodima nije dovela u sumnju.

U konkretnom slučaju tokom postupka utvrđeno je da je tužiocima isplaćeno sve što im pripada u skladu sa ugovorima o radu i usmeno zaključenim dogovorom, te da devizna sredstva uplaćena na račune tužilaca na čije podizanje su tužena fizička lica bila ovlašćena, ne čine imovinu tužilaca. Stoga pravilno drugostepeni sud zaključuje da uplata sredstava na bankovni račun jeste način sticanja, ali osnov čini pravni posao platioca i vlasnika računa koji je u konkretnom slučaju izostao. Na navedeno upućuju i pisane izjave tužilaca kojim su potvrđeni prijemi ugovorenih iznosa. Razlozima revizije tužilaca u celosti se ukazuje na pogrešno i nepotpuno utvrđeno činjenično stanje, te se ističe pogrešna ocena izvedenih dokaza i pogrešna primena pravila o teretu dokazivanja i na osnovu toga utvrđeno činjenično stanje. Prema člana 407. stav 2. ZPP, revizija se ne može izjaviti zbog pogrešno i nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja, osim u slučaju iz člana 403. stav 2. tog zakona koji u ovom postupku nije ostvaren.

Prema tome, kako ne stoje za relevantne i osnovane razlozi zbog kojih je revizija izjavljena, a nema ni razloga na koje pazi po službenoj dužnosti kojima bi pravilnost pravnosnažne presude bila dovedena upitanje, Vrhovni kasacioni sud je na osnovu ovlašćenja iz člana 414. stav 1. Zakona o parničnom postupku odlučio o revizijama tužilaca VV i AA kao u izreci presude.

Vrhovni kasacioni sud je utvrdio da nisu uspunjeni uslovi za odlučivanje o reviziji tužioca BB kao o izuzetno dozvoljenoj, na osnovu odredaba člana 404. ZPP.

Prema odredbi člana 404. stav 1. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“ br 72/11 .... 18/20), revizija je izuzetno dozvoljena zbog pogrešne primene materijalnog prava i protiv drugostepene presude koja ne bi mogla da se pobija revizijom, ako je po oceni Vrhovnog kasacionog suda potrebno da se razmotre pravna pitanja od opšteg interesa ili pravna pitanja u interesu ravnopravnosti građana, radi ujednačavanja sudske prakse, kao i kada je potrebno novo tumačenje prava (posebna revizija). Prema odredbi stava 2. istog člana, o dozvoljenosti i osnovanosti revizije iz stava 1. tog člana, odlučuje Vrhovni kasacioni sud u veću od 5 sudija.

Ocenjujući ispunjenost uslova za dozvoljenost revizije izjavljene na osnovu citirane zakonske odredbe, Vrhovni kasacioni sud je ocenio da u ovoj vrsti spora ne postoji potreba za ujednačavanjem sudske prakse. O pravima tužioca sudovi su odlučili uz primenu materijalnog prava koja nije u suprotnosti sa pravnim shvatanjima izraženim kroz pravnosnažne presude i odluke Vrhovnog kasacionog suda, a tužilac na suprotno određeno ne ukazuje, zbog čega u konkretnom slučaju ne postoji potreba za razmatranjem pravnih pitanja od opšteg interesa ili u interesu ravnopravnosti građana, kao ni potreba ujednačavanja sudske prakse ili novog tumačenja prava. Tužilac revizijom ne konkretizuje razlog zbog kojeg predlaže primenu člana 404. ZPP, a ni pravno pitanje koje bi se razmatralo kroz institut izuzetne dozvoljenosti revizije, već osporava utvrđeno činjenično stanje, što u smsislu člana 407. ZPP, kako je rečeno, ne predstavlja razlog zbog kojeg se posebna revizija može izjaviti. Stoga, po oceni Vrhovnog kasacionog suda u ovom delu nema uslova za odlučivanje o reviziji kao izuzetno dozvoljenoj, te je o dozvoljenosti posebne revizije tužioca BB odlučeno u izreci, u trećem stavu.

Ispitujući dozvoljenost revizije tužioca BB i dela revizije tužioca AA izjavljene protiv dela presude kojim je odbijen tužbeni zahtev u odnosu na tuženu DD, primenom člana 410. stav 2. tačka 5. ZPP, Vrhovni kasacioni sud je našao da revizija tužilaca nije dozvoljena.

Prema članu 403. stav 3. ZPP revizija nije dozvoljena u imovinskopravnim sporovima ako vrednost predmeta spora pobijanog dela ne prelazi dinarsku protivvrrednost od 40.000 evra po srednjem kursu Narodne banke Srbije na dan podnošenja tužbe.

Tužba u ovoj pravnoj stvari podneta je 11.03.2015. godine. Vrednost predmeta spora ovog pobijanog dela na dan podnošenja tužbe iznosi: po tužbi tužioca BB 31.230,00 evra i 1.010,00 evra, a tužioca AA 5.850,00 evra.

Kako vrednost predmeta spora ovog pobijanog dela presude ne prelazi dinarsku protivvrednost od 40.000 evra po srednjem kursu Narodne banke Srbije na dan podnošenja tužbe, to revizija tužilaca nije dozvoljena.

Na osnovu člana 413. u vezi člana 410. stav 2. tačka 5. ZPP, Vrhovni kasacioni sud je odlučio u drugom i u četvrtom stavu izreke.

Ocenjujući ispunjenost uslova za dozvoljenost revizije tuženih izjavljene na osnovu citirane odredbe člana 404. Zakona o parničnom postupku, Vrhovni kasacioni sud je našao da u konkretnom slučaju nisu ispunjeni zakonski uslovi za izjavljivanje posebne revizije, budući da razlozi revizije ne ukazuju na potrebu da se razmotre pravna pitanja od opšteg interesa ili pravna pitanja u interesu ravnopravnosti građana, niti je potrebno novo tumačenje prava. Nema potrebe ni za ujednačavanjem sudske prakse. Troškovi postupka predstavljaju sporedno potraživanje koje ne čini glavni zahtev i različiti su za svaki slučaj posebno. Zato ne mogu biti predmet ocene prava na izjavljivanje revizije u smislu ujednačavanja sudske prakse.

Iz tih razloga je primenom odredbe člana 404. stav 2. Zakona o parničnom postupku odlučeno u stavu petom izreke.

Ispitujući dozvoljenost izjavljene revizije na osnovu odredbe člana 410. stav 2. tačka 5. Zakona o parničnom postupku Vrhovni kasacioni sud je našao da revizija tuženih nije dozvoljena.

Kada je za izjavljivanje revizije merodavna vrednost predmeta spora, to se na osnovu člana 28. stav 1. Zakona o parničnom postupku, uzima u obzir samo vrednost glavnog zahteva, dok se prema stavu 2. istog člana ne uzimaju u obzir kamate, ugovorna kazna i ostala sporedna traženja, kao i troškovi postupka ako ne čine glavni zahtev. Pravo na podnošenje revizije u smislu navedene odredbe zakona ocenjuje se sa stanovišta vrednosti glavnog potraživanja, a ne sporednih potraživanja među koja spadaju i troškovi postupka. Imajući u vidu da je u konkretnom slučaju revizija izjavljena protiv drugostepene odluke u delu u kome je potvrđena odluka prvostepenog suda o troškovima postupka, što u ovoj pravnoj stvari ne predstavlja glavni zahtev već sporedno potraživanje, to Vrhovni kasacioni sud nalazi da revizija tuženih nije dozvoljena.

Na osnovu izloženog, Vrhovni kasacioni sud je odbacio reviziju tuženih, primenom člana 413. u vezi sa članom 420. stav 6. Zakona o parničnom postupku, u stavu šestom izreke.

Odluka o zahtevima stranaka za naknadu troškova postupka po reviziji, doneta je primenom članova 153. stav 1., 154. i 165. stav 1. ZPP. Stranke nisu uspele u postupku po reviziji i zato nemaju pravo na naknadu troškova revizijskog postupka, a troškovi tuženih za odgovor na reviziju, po oceni Vrhovnog kasacionog suda, nisu bili potrebni za vođenje ove parnice.

Predsednik veća – sudija

Branko Stanić,s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić