Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, u delu kojim je preinačena prvostepena presuda, tužilac je blagovremeno izjavio reviziju zbog bitne povrede odredaba postupka, pogrešno i nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja i pogrešne primene materijalnog prava.

Tuženi je odgovorio na reviziju.

Revizija je dozvoljena po članu 403. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku - ZPP („Službeni glasnik RS“ br. 72/11 ... 10/23), pa je Vrhovni sud ispitao presudu u pobijanom delu primenom člana 408. ZPP i utvrdio da je revizija neosnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju Vrhovni sud pazi po službenoj dužnosti, a povreda iz člana 374. stav 2. tačka 12. ZPP na koju se revizijom ukazuje, ne predstavlja razlog zbog koga se revizija može izjaviti prema članu 407. stav 1. ZPP.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac je u radnom odnosu kod tuženog na poslovima radnika. Utvrđena je sadržina člana 48. do 53. Kolektivnog ugovora tuženog od 03.03.2014. godine na koje utvrđenje se upućuje radi izbegavanja nepotrebnog ponavljanja. U novembru 2014. godine stupio je na snagu Zakon o privremenom uređivanju osnovice za obračun i isplatu plata, odnosno zarada i drugih stalnih primanja kod korisnika javnih sredstava („Službeni glasnik RS“ broj 116/2014). Utvrđena je sadržina odredaba člana 20. stav 1, člana 24. stav 1. i člana 25. Posebnog kolektivnog ugovora za javna komunalna preduzeća i druga javna preduzeća Grada Novog Sada od 03.02.2015. godine, te člana 20, 24. i 25. Posebnog kolektivnog ugovora za javna komunalna i druga javna preduzeća Grada Novog Sada koji je u primeni počev od 29.08.2017. godine. Utvrđena je sadržina sporazuma između tuženog i predsednika sindikata zaposlenih u komunalno stambenoj delatnosti kod tuženog zaključenih dana 10.10.2018. godine, 31.12.2018. godine i 08.01.2020. godine. Poslednji objavljen podatak o prosečnoj zaradi u RS koji je bio poznat u oktobru 2014. godine je podatak o prosečnoj zaradi za septembar 2014. godine (60.803,00 dinara bruto) 50% osnovice umanjene za 10% iznosi 27.361,35 dinara, a osnovica umanjena za 5% iznosi 28.881,42 dinara. U oktobru 2014. godine tuženi je isplatio osnovnu zaradu po vrednosti boda od 32,10 dinara, a u novembru je isplatio osnovnu zaradu u vrednosti boda od 28,77 dinara. Vrednost boda od 28,77 dinara isplaćena je do decembra 2018. godine, a u 2019. godini vrednost boda je bio 30,41 dinar, a u 2020. godini vrednost boda je iznosio 32,10 dinara. Tuženi je, da bi poštovao odredbe člana 111. Zakona o radu i člana 5. Zakona o privremenom uređivanju osnovice za obračun i isplatu plata, odnosno zarada i drugih stalnih primanja kod korisnika javnih sredstava, zaposlenima sa nižim koeficijentom korigovao vrednost boda (što je vidljivo iz obračunskih lista) do visine minimalne zarade. Tuženi je prilikom izrade programa poslovanja planirao isplatu naknade za regres na mesečnom nivou, ali istu nije isplaćivao ni mesečno ni na kraju godine. U toku 2017. godine tuženi je realizovao 13.710.406,00 dinara manje od planiranog, ali je u toku 2018. godine isplatio iznos od 18.157.903,90 dinara i time premašio planirani iznos zarada za 2017. godinu u visini od 4.447.497,90 dinara. U roku 2018. godine tuženi je realizovao 14.372.018,00 dinara manje od planiranog iznosa, ali je u toku 2019. godine isplatio iznos od 19.500.051,19 dinara i time premašio planirani iznos zarade za 2018. godinu u visini od 5.128.033,29 dinara. U toku 2019. godine tuženi je realizovao 12.984.395,00 dinara manje od planiranog iznosa, ali je u toku 2020. godine isplatio iznos od 18.665.535,33 dinara i time premašio planirani iznos zarade za 2019. godinu u visini od 5.680.840,33 dinara. U toku 2020. godine tuženi je realizovao 42.939.586,00 dinara manje od planiranog iznosa, ali je u toku 2021. godine tuženi vršio isplate. Programom poslovanja tuženog za 2014. godinu na koji je osnivač Grad Novi Sad dao saglasnost masa zarada (bruto 1) je planirana u visini od 298.752.091,00 dinara za mesec oktobar 2014. godine. Programom su bila planirana sredstva u visini od 26.555.300,00 dinara, a tuženi je iskoristio 25.792.756,00 dinara, što znači da tuženi nije iskoristio 762.544,00 dinara. Za obračun eventualno pripadajuće razlike zarade treba imati u vidu da tuženi prilikom obračuna koristi broj bodova koji se dobija kada se pomnoži koeficijent radnog mesta sa brojem ... Neiskorišćena masa sredstava za zarade treba da se iskoristi isključivo za utvrđivanje nove vrednosti boda, a iz razloga što promena vrednosti boda u tekućem mesecu nije do značaja za obračun iznosa naknade zarade za vreme odsustva i naknade troškova za ishranu i regres jer se isti obračunavaju na osnovu dvanaestomesečnog proseka ili fiksnih parametara. Da je tužni u oktobru 2014. godine iskoristio celokupnu masu sredstava zarade u tom slučaju tuženi bi mogao da isplati zaradu za redovan rad sa uvećanjem vrednosti boda u iznosu od 33.000,41 dinar, umesto 32.000,10 dinara. Na osnovu nalaza veštaka utvrđeno je da potraživanje tužioca prema tuženom po osnovu razlike obračunate pune i isplaćene neto zarade u periodu od 01.12.2017. godine do 31.01.2021. godine prema obračunu u kome je razlika obračunata prema raspoloživim, a neiskorišćenim sredstvima u programima poslovanja koji su bili na snazi u spornom periodu, a spram učešća koeficijenta tužioca u ukupnom zbiru koeficijenata za sve zaposlene za sporni period, a tužioca iznosi 36.152,86 dinara što je iskazano i po mesecima na devetoj strani prvostepene presude na koje utvrđenje upućuje radi izbegavanja nepotrebnog ponavljanja. Tuženi je prilikom izrade programa poslovanja za 2014. godine u odeljku politika zarada i zapošljavanja i to pod tačkom 6.1 troškovi zaposlenih naveo da masa sredstava zarade zavisno od planiranog broja radnika, kao mesečnog fonda časova, a isplaćivaće se u skladu sa finansijskim mogućnostima preduzeća. Navedeno je da preduzeće iz prihoda koje ostvaruju iz poslovanja ne može da finansira postojeći broj zaposlenih i da tuženi formira radnu grupu za pripremu pravilnika o reorganizaciji i sistematizaciji poslova. Dana 21.10.2014. godine donet je Pravilnik o reorganizaciji i sistematizaciji poslova, a istog dana nadzorni odbor je doneo odluku o pokretanju postupka za utvrđivanje viška zaposlenih i utvrđeno je da je neophodno smanjiti broj zaposlenih za 20 lica ukidanjem radnih mesta, a utvrđenom višku zaposlenih će se otkazati ugovor o radu iz razloga što je prethodna organizaciona struktura bila izuzetno razgranata sa velikim brojem izvršioca koji su obavljali poslove rukovodilaca. Nadalje je navedeno da će finansijska sredstva za rešavanje viška zaposlenih biti obezbeđenja subvencijom iz budžeta Grada Novog Sada. Tuženi je prilikom planiranja mase zarada primenjivao osnovicu u visini vrednosti boda koji je utvrdio u oktobru 2014. godine. U izveštaju o realizaciji programa za 2014. godinu tuženi navodi da je sve mere preduzeo i da je utvrđenom višku zaposlenih otkazan ugovor o radu 25.12.2014. godine. Tuženi konstatuje da za isplatu regresa nije bilo sredstava. Tuženi je regres za 2014. godinu obračunao spram poslednjeg objavljenog podatka u decembru 2014. godine, a to je podatak o prosečnoj bruto zaradi za novembar 2014. godine u iznosu od 60.982,00 dinara. Navedni iznos pomnožen sa koeficijentom od 0.701 i utvrđenoj visini od 80% kako je visina regresa ugovorena kolektivnim ugovorom kod tuženog iz 2014. godine, daje iznose regresa od 34.198,71 dinar. Navedeni iznos od 34.198,71 dinar tuženi je isplatio zaposlenima kod tuženog u tri isplate i to od 11.000,00 dana 28.04.2016. godine, iznos od 20.000,00 dinara dana 29.09.2015. godine i iznos od 3.198,71 dinar dana 01.08.2016. godine. Tuženi navedene tri isplate nije iskazao za obračun zarade za mesec decembar 2014. godine te su navedene isplate u pogledu opisa svrhe uplate poreza i doprinosa različite u odnosu na pojedinačnu poresku prijavu koja se odnosila na decembar 2014. godine, te je u opisu prilikom uplate poreza i doprinosa za isplatu iznosa od 11.000,00 dinara naznačeno 04.2016. godine za iznos od 3.198,71 dinar naznačen 08.2016. godine za 20.000,00 dinara naznačeno 09.2015. godine što se podudara sa godinom i mesecom isplate. U oktobru 2014. godine kod tuženog je bilo 27 više zaposlenih u odnosu na programom planiranih (uz obavezu smanjenja za 27 od 2014. godine, što je učinjeno u decembru 2014. godine) kao proizvod većeg broja zaposlenih (27) i prosečne zarade kod tuženog (66.476,00 dinara) i na taj način je utvrđen ukupan iznos nenamenski utrošenih sredstava u visini od 1.794.852,00 dinara. Ako bi se eventualno pripadajuće vrednost boda utvrdila spram ovako utvrđenih parametara, a primenom metodologije iz osnovnog nalaza, gde je utvrđena razlika između planirane i realizovane mase sredstava za oktobar 2014. godine u visini od 762.544,00 dinara, vrednost boda u oktobru 2014. godine iznosila bi 36,97 dinara, a vrednost u toku 2017. godine i 2018. godine bila bi u visini od 33,27 dinara, a tokom 2019. godine u visini od 35,12 dinara i tokom 2020. godine u visini od 36,97 dinara. U tom smislu potraživanje tužioca prema tuženom po osnovu razlike tako obračunate pune i isplaćene neto zarade u periodu od 01.12.2017. godine do 31.01.2021. godine prema obračunu u kome je razlika obračunata primenom cene rada spram planirane mase sredstava i realizovane mase zarade uz prekobrojne zaposlene u oktobru 2014. godine u odnosu na program poslovanja od 1.794.852,00 dinara a na dan stupanja na snagu Zakona o privremenom uređivanju osnovice za obračun i isplatu plata, odnosno zarada i drugih primanja kod korisnika javnih sredstava sa umanjenjem po Zakonu za sporni period za tužioca iznosi 148.346,43 dinara, što je utvrđeno i po mesecima. Utvrđeno je da je tuženi u toku 2018. i 2019. godine imao veći broj zaposlenih od broja koji je ograničen programom poslovanja, dok je u toku 2020. godine tokom cele godine imao manji broj zaposlenih od broja koji je limitiran programom poslovanja. Tuženi je u 2015., 2016., 2017., 2018. i 2019. godini isplatio veći iznos na ime zarada od iznosa koji mu je odobren programom poslovanja, iz razloga što je imao veći broj zaposlenih od broja koji mu je odobren programom poslovanja i što je isplatom naknade troškova na ime regresa za korišćenje godišnjeg odmora isplaćivao naknadno, iz kog razloga tuženi nije dobio saglasnost osnivača na ZIP obrascima, jer je naknadnim isplatama premašio masu sredstava odobrenih programom poslovanja.

Polazeći od utvrđenog činjeničnog stanja, prvostepeni sud je tužiocu dosudio iznos od 148.346,43 dinara, u opredeljenim mesečnim iznosima, a za period od 01.12.2017. godine do 31.01.2021. godine prihvatajući varijantu iz nalaza sudskog veštaka, a prema kojoj je tužilac opredelio tužbeni zahtev.

Drugostepeni sud nije prihvatio ovakav obračun, nalazeći da se ne mogu uzeti u obzir kao preostala neutrošena masa sredstava za zarade iznosi koji su isplaćeni za 27 više zaposlenih u oktobru 2014. godine. Zauzeo je stanovište da su svi zaposleni kod tuženog imali pravo na zaradu u skladu sa opštim aktima i zakonom, pa se na utvrđena prava na neisplaćenu razliku u visini raspoloživih a neisplaćenih sredstava za oktobar 2014. godine od 762.544,00 dinara ne može dodati ono što je isplaćeno prekobrojnim zaposlenima kod tuženog. Ocenio je da za sporni vremenski period postoji razlika zarade koja nije isplaćena tužiocu ali u visini od 36.152,86 dinara, pa je tužbeni zahtev preko ovog iznosa odbio kao neosnovan.

Po oceni Vrhovnog suda, na potpuno i pravilno utvrđeno činjenično stanje, drugostepeni sud je pravilno primenio materijalno pravo.

Prema odredbama članova 104, 105.-107. i 110. Zakona o radu, tužiocu pripada odgovarajuća zarada u skladu sa zakonom, opštim aktima i ugovorima o radu.

Tuženi je u skladu sa odredbama članova 1, 4. i 5. Zakona o privremenom uređivanju osnovica za obračun i isplatu plata, odnosno zarada i drugih stalnih primanja kod korisnika javnih sredstava („Službeni glasnik RS“ br. 116/14) od 01.11.2014. godine bio u obavezi da osnovice za obračun i isplatu plata umanji za 10%, te mu je bilo zabranjeno da povećava osnovice, koeficijente i druge elemente, odnosno uvodi nove elemente na osnovu kojih se povećava iznos plata i drugih stalnih primanja.

Odredbom člana 62. Zakona o javnim preduzećima („Službeni glasnik RS“ br. 15/2016 i 88/2019) propisano je da ukoliko u javnom preduzeću do početka kalendarske godine nije donet godišnji, odnosno trogodišnji program poslovanja, do donošenja tog programa zarade se obračunavaju i isplaćuju na način i pod uslovima utvrđenim godišnjim, odnosno trogodišnjim programom poslovanja za prethodnu godinu.

Po Posebnom kolektivnom ugovoru za javna komunalna i druga javna preduzeća Grada Novog Sada i Kolektivnom ugovoru tuženog od 03.03.2014. godine, zaposleni imaju pravo na odgovarajuću zaradu sa polazištem na vrednost radnog časa, koja se za sve zaposlene utvrđuje za tekući mesec na osnovu planiranih sredstava za isplatu zarada za odgovarajući mesec. Utvrđena vrednost radnog časa može se promeniti u skladu sa izmenjenim okolnostima, o čemu poslodavac i sindikat kod poslodavca zaključuju sporazum.

Imajući u vidu navedeno materijalno pravo, pravilno je drugostepenom presudom tužiocu priznata razlika zarada obračunata primenom cene rada prema planiranoj masi sredstava koja je tuženom odobrena Programom poslovanja za zarade za oktobar 2014.godine, sa umanjenjem po Zakonu o privremenom uređivanju osnovica za obračun i isplatu plata, odnosno zarada i drugih stalnih primanja kod korisnika javnih sredstava, koji je tada stupio na snagu.

Vrhovni sud ne prihvata navode revizije da je nezakonito postupanje tuženog u raspolaganju sredstvima zarada trebalo sankcionisati tako što bi se tužiocu priznala razlika koja za osnov obračuna ima i isplaćene zarade prekobrojnim zaposlenima. Ovo stoga što su svi zaposleni kod tuženog imali pravo na zaradu u skladu sa opštima aktima i zakonom, odnosno pravo na istu vrednost boda, pa se, kao što je to drugostepeni sud pravilno zaključio, ne mogu uzeti u obzir kao preostala neiskorišćena masa sredstava za zarade planirane Programom iznosi isplaćeni prekobrojnim zaposlenim kod tuženog, odnosno za 27 više zaposlenih u oktobru 2014. godine.

Odluka o troškovima postupka doneta je u skladu sa odredbama članova 165. stav 2, 153. stav 2. i 154. ZPP, spram uspeha stranaka u postupku.

Iz iznetih razloga, na osnovu člana 414. stav 1. ZPP, Vrhovni sud je odlučio kao u stavu prvom izreke.

Kako sastav odgovora na reviziju nije trošak koji je bio neophodan tuženom za vođenje ove parnice, to je Vrhovni sud primenom člana 154. stav 1. u vezi člana 165. stav 1. ZPP odlučio kao u stavu drugom izreke.

Predsednik veća – sudija

Vesna Subić, s.r.

Za tačnost otpravka

Zamenik upravitelja pisarnice

Milanka Ranković