Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tužilja je blagovremeno izjavila reviziju zbog bitnih povreda odredaba parničnog postupka, pogrešno i nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja i pogrešne primene materijalnog prava.

Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijanu presudu, primenom odredbe člana 408, u vezi člana 403. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“, br. 72/11...18/20) i ocenio da revizija tužilje nije osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku, na koju Vrhovni kasacioni sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilja je zaposlena kod tužene na radnom mestu ..., sa koeficientom za obračun plate od 6,30, koja se uvećava za procenat minulog rada. Tužena je u utuženom periodu platu obračunavala množenjem navedenog koeficijenta i propisane osnovice, dopunjujući istu do minimalne zarade, koja je tužilji isplaćivana. U spornom periodu tužena u obračunskim listama plata tužilje nije iskazivana kao posebna stavka naknada za regres za korišćenje godišnjeg odmora, dok su troškovi za ishranu u toku rada prikazani kao stavka „topli obrok“ ali nisu tužilji plaćeni. Visina utuženih potraživanja tužilje obračunata je prema odredbama Posebnog kolektivnog ugovora za predškolske ustanove u Republici Srbiji („Službeni glasnik RS“, br. 57/91 od 23.09.1991. godine) – I varijanta i prema odredbama Opšteg kolektivnog ugovora iz 2008. godine („Službeni glasnik RS“ br. 50/08, 104/08-Aneks I i 8/09-Aneks II) – II varijanta.

Kod ovako utvrđenog činjeničnog stanja, prvostepeni sud je usvojio tužbeni zahtev tužilje u visini utvrđenoj veštačenjem prema I varijanti obračuna, sa pripadajućom kamatom, jer je zaključio da u iznosu minimalne zarade, po definiciji iz člana 111. Zakona o radu, ne može da bude sadržana predmetna naknada troškova, nezavisno od činjenice što je odredbom člana 4. stav 1. Zakona o platama u državnim organima i javnim službama propisano da koeficijent izražava složenost poslova, odgovornost, uslove rada i stručnu spremu, a stavom 2. istog člana da koeficijent sadrži i dodatak na ime naknade za ishranu u toku rada i regresa za korišćenje godišnjeg odmora. Po stanovištu prvostepenog suda u situaciji kada je tužena tužilji isplaćivala minimalnu zaradu, proizlazi da tužilji nisu isplaćeni troškovi za ishranu u toku rada i za regres za korišćenje godišnjeg odmora.

Drugostepeni sud je preinačio prvostepenu presudu tako što je odbio tužbeni zahtev tužilje za isplatu navedenih naknada sa obračunatom zateznom kamatom od dospelosti svakog mesečnog potraživanja do 02.02.2022. godine kao dana veštačenja, zaključujući da je prvostepeni sud pogrešno primenio materijalno pravo, budući da je tužilja zaposlena u predškolskoj ustanovi pa se na utvrđivanje i obračun njene plate, kao i naknade i dodataka po osnovu rada primenjuju propisi kojima se uređuju plate, naknade i druga primanja zaposlenih u javnim službama, odnosno Zakon o platama u državnim organima i javnim službama, kao i Posebni kolektivni ugovor za zaposlene u ustanovama predškolskog vaspitanja i obrazovanja čiji je osnivač Republika Srbija, autonomna pokrajina i jedinica lokalne samouprave („Službeni glasnik RS“, br. 97/20).

Neosnovano se revizijom ukazuje da se navedeni zaključak drugostepenog suda zasniva na pogrešnoj primeni materijalnog prava.

Odredbom člana 52. stav 1. Zakona o predškolskom vaspitanju i obrazovanju („Službeni glasnik RS“ br. 18/10...157/2020), propisano je da se visina plate, naknade i drugih primanja utvrđuje jedinstveno za sve zaposlene u predškolskim ustanovama čiji je osnivač Republika Srbija, autonomna pokrajina ili jedinica lokalne samouprave, u skladu sa propisima kojima se uređuju plate, naknade i druga primanja iz radnog odnosa u javnim službama, a stavom 2. istog člana propisano je da osnovica za obračun i isplatu plata u predškolskim ustanovama ne može biti niža od osnovice za obračun i isplatu u osnovnom obrazovanju i vaspitanju, ali može biti uvećana iz sredstava koje ostvari ustanova ili jedinica lokalne samouprave.

Zakon o platama u državnim organima i javnim službama („Službeni glasnik RS“, br. 34/01...86/19) propisuje način utvrđivanja plata, dodataka, naknada i ostalih primanja zaposlenih u javnim službama koje se finansiraju iz budžeta Republike Srbije, autonomne pokrajine i jedinice lokalne samouprave (član 1. stav 1. tačka 3.). Odredbom člana 3. stav 1. tog zakona propisano je da osnovicu za obračun i isplatu plata utvrđuje Vlada, osim za predsednika republike, narodne poslanike i imenovana, postavljena i zaposlena lica u službama predsednika republike i Narodne skupštine Republike Srbije. Na osnovu odredbe člana 4. stav 1. istog zakona propisano je da koeficijent izražava složenost poslova, odgovornost, uslove rada i stručnu spremu, a stav 2. istog člana da koeficijent sadrži i dodatak na ime naknade za ishranu u toku rada i regresa za korišćenje godišnjeg odmora.

Poseban kolektivni ugovor za zaposlene u ustanovama predškolskog vaspitanja i obrazovanja čiji je osnivač Republika Srbija, autonomna pokrajina i jedinica lokalne samouprave („Službeni glasnik RS“, br. 43/17, 85/20 i 97/20 koji je važio do 13.07.2020. godine), u odredbi člana 35. stav 1. propisuje da zaposleni ima pravo na platu u skladu sa zakonom, a stavom 2. da se plata zaposlenog utvrđuje na osnovu: osnovice za obračun plate, koeficijenta, dodatka na platu i obaveza koja zaposleni plaća po osnovu poreza i doprinosa za obavezno socijalno osiguranje iz plata u skladu sa zakonom. Odredbom člana 36. navedenog Kolektivnog ugovora propisano je da osnovna plata zaposlenog predstavlja proizvod osnovice i koeficijenta u skladu sa zakonom, a koje odredbe su sadržane i u odredbama članova 36. i 37. važećeg Kolektivnog ugovora za zaposlene u ustanovama predškolskog vaspitanja i obrazovanja čiji je osnivač Republika Srbija, autonomna pokrajina i jedinica lokalne samouprave („Službeni glasnik RS“, br. 97/2020 od 07.07.2020. godine).

Odredbom člana 118. stav 1. Zakona o radu („Službeni glasnik RS“, br. 24/05...95/18) propisano je da zaposleni ima pravo na naknadu troškova u skladu sa opštim aktom i ugovorom o radu i to, između ostalog, za ishranu u toku rada, ako poslodavac ovo pravo nije obezbedio na drugi način (tačka 5.) i regres za korišćenje godišnjeg odmora (tačka 6.), a prema stavu 2. istog člana visina troškova iz stava 1. tačka 5. ovog člana mora biti izražena u novcu. Odredbe ovog zakona primenjuju se i na zaposlene u državnim organima, organima teritorijalne autonomije i lokalne samouprave i javnim službama, ako zakonom nije drugačije određeno na osnovu odredbe člana 2. stav 2. tog zakona.

Uredbom o koeficijentima za obračun na isplatu plata zaposlenih u javnim službama („Službeni glasnik RS“, br. 44/01...58/14) koja Vlada Republike Srbije donela na osnovu člana 8. Zakona o platama u državnim organima i javnim službama, utvrđeni su koeficijenti za obračun plata zaposlenih u javnim službama koje se finansiraju iz budžeta Republike Srbije, autonomne pokrajine i jedinice lokalne samouprave. Odredbom člana 2. stav 1 tačka 6b. navedene uredbe, utvrđeni su koeficijenti za obračun isplata zaposlenih iz člana 1. ove uredbe koja se primenjuje na zaposlene u predškolskom obrazovanju i vaspitanju.

U konkretnom slučaju tužilja je zaposlena u predškolskoj ustanovi, pa se na utvrđivanje i obračun njene plate, kao i naknade i dodataka po osnovu rada prema odredbi člana 52. stav 1. Zakona o predškolskom vaspitanju i obrazovanju, primenjuju propisi kojima se uređuju plate, naknade i druga primanja zaposlenih u javnim službama. Supsidijarna primena Zakona o radu propisana je samo za slučaj kada posebnim zakonom položaj, prava, obaveze i odgovornosti zaposlenih nisu drugačije uređeni. Pošto poseban zakon – Zakon o platama u državnim organima i javnim službama propisuje da koeficijent za obračun plate sadrži i dodatak za ishranu u toku rada i regresa za korišćenje godišnjeg odmora, sledi da ta odredba posebnog zakona isključuje primenu opšte norme iz Zakona o radu. Posebnim kolektivnim ugovorom za zaposlene u ustanovama predškolskog vaspitanja i obrazovanja čiji je osnivač Republika Srbija, autonomna pokrajina i jedinica lokalne samouprave nije predviđeno pravo zaposlenih na naknadu troškova za ishranu u toku rada i troškova regresa za korišćenje godišnjeg odmora. Dakle, kako na osnovu člana 4. stav 2. citiranog zakona proizlazi da su primanja po osnovu naknade za ishranu u toku rada i regresa za korišćenje godišnjeg odmora sadržanog u koeficijentu kao jednom od elemenata plate, to ne postoji pravni osnov za ostvarivanje predmetnog prava tužilje, a taj osnov ne postoji ni u opštem aktu. Na osnovu iznetog tužilji ne pripada pravo na naknadu troškova za ishranu u toku rada i regresa za korišćenje godišnjeg odmora pošto su te naknade sadržane u koeficijentu njene plate, pa je iz tih razloga bez uticaja činjenica da joj je u spornom periodu isplaćivana minimalna zarada na osnovu odredbe citiranih članova 35. i 36. (odnosno 36. i 37.) Posebnog kolektivnog ugovora za zaposlene u ustanovama predškolskog vaspitanja i obrazovanja čiji je osnivač Republika Srbija, autonomna pokrajina i jedinica lokalne samouprave jer ona ne aktivira prava iz Zakona o radu kao opšteg zakona.

Iz iznetih razloga, Vrhovni kasacioni sud je primenom člana 414. stav 1. ZPP odlučio kao u stavu prvom izreke.

Budući da tužilja nije uspela u postupku po reviziji, to je primenom odredbe člana 165. stav 1, u vezi članova 153. i 154. ZPP odlučeno kao u stavu drugom izreke.

Predsednik veća - sudija

Gordana Komnenić s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić