Presudom Apelacionog suda u Novom Sadu Gž1 1029/22 od 23.03.2022. godine, odbijena je žalba tužene i potvrđena presuda Osnovnog suda u Novom Sadu P1 686/2021 od 03.12.2021. godine, kojom je u stavu prvom i drugom izreke usvojen je tužbeni zahtev i obavezana tužena da isplati tužilji AA iznos od 120.221,50 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom od 09.02.2021. godine do isplate na ime naknade troškova za ishranu u toku rada za period od 01.01.2018. godine do 31.12.2020. godine, kao i iznos od 17.924,91 dinara na ime obračunate kamate do 08.02.2021. godine. Stavom trećim izreke obavezana tužena da isplati tužilji BB iznos od 82.640,89 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom od 09.02.2021. godine do isplate na ime regresa za korišćenje godišnjeg odmora, za period od 01.01.2018. godine do 31.12.2020. godine, kao i iznos od 11.799,41 dinar na ime obračunate kamate do 08.02.2021. godine. Stavom četvrtim izreke obavezana je tužena da isplati tužilji BB iznos od 105.851,00 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom od 09.02.2021. godine do isplate na ime naknade troškova za ishranu u toku rada za period od 01.01.2018. godine do 31.12.2020. godine, kao i iznos od 15.171,39 dinara na ime obračunate kamate do 08.02.2021. godine. Stavom petim izreke obavezana je tužena da isplati tužilji BB iznos od 82.640,89 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 09.02.2021. godine do isplate na ime regresa za korišćenje godišnjeg odmora za period od 01.01.2018. godine do 31.12.2020. godine, kao i iznos od 11.799,41 dinar na ime obračunate zakonske zatezne kamate do 08.02.2021. godine. Stavom šestim izreke obavezana je tužena da isplati tužiljama iznos od 108.875,00 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom od izvršnosti presude do isplate na ime troškova parničnog postupka, a stavom sedmim izreke tužilje su oslobođenje obaveze plaćanja sudske takse.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tužena je blagovremeno izjavila reviziju zbog pogrešne primene materijalnog prava, ukazujući na razloge za primenu člana 404. Zakona o parničnom postupku.

Ispitujući pobijanu presudu na osnovu člana 404. stav 2. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“ br. 72/11...18/20), Vrhovni kasacioni sud je našao da su ispunjeni uslovi za odlučivanje o reviziji kao posebnoj, radi ujednačavanja sudske prakse, zbog čega je odlučeno kao u prvom stavu izreke.

Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijanu presudu u smislu člana 408. ZPP i našao da je revizija osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2) Zakona o parničnom postupku, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti, kao ni druge bitne povrede odredaba parničnog postupka zbog kojih se revizija može izjaviti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilje su bile zaposlene na poslovima ... kod tužene sa koeficijentom radnog mesta za obračun plate od 6,3. Tužena je, u periodu od 01.01.2018. godine do 31.12.2020. godine, obračunavala plate tužiljama, tako što je osnovicu, koju utvrđuje Vlada Republike Srbije, množila sa koeficijentom radnog mesta i isplaćivana plata tužilja bila je niža od minimalne zarade, pa je tužena, u tom periodu, vršila tužiljama doplatu zarade do visine minimalne zarade.

Polazeći od tako utvrđenog činjeničnog stanja, nižestepeni sudovi su usvojili tužbeni zahtev, nalazeći da tužiljama u spornom periodu nisu isplaćivane naknade na ime troškova za ishranu u toku rada i regresa za korišćenje godišnjeg odmora, jer kada se koeficijent tužilja pomnoži sa cenom rada, plata tužilja nije odgovarala ni visini minimalne zarade, iz čega proizlazi da u koeficijent za obračun plate tužilja, nisu bile sadržane predmetne naknade, pri čemu nisu prikazane ni kao posebne stavke za obračun plate na obračunskim listama. Veštačenjem je utvrđeno da, na osnovu prisustva na radu i najpovoljnijeg kriterijuma u uporednim važećim Kolektivnim ugovorima u Republici Srbiji, između ostalog PKU za javna preduzeća u komunalnoj delatnosti na teritoriji Republike Srbije, dnevni iznos toplog obroka je 250,00 dinara bruto, a regres iznosi 75% prosečne isplaćene zarade po zaposlenom u Republici Srbiji. Po obračunu veštaka ekonomsko – finansijske struke neisplaćeni topli obrok za tužilju AA u periodu od 01.01.2018. godine do 31.12.2020. godine iznosi 120.221,50 dinara, a zakonska zatezna kamata obračunata do veštačenja je 17.924,91 dinara, dok neisplaćeni regres u istom periodu iznosi 82.640,89 dinara, a zakonska zatezna kamata obračunata do dana veštačenja je 11.799,41 dinara. Neisplaćeni topli obrok za tužilju BB u spornom periodu iznosi od 105.851,00 dinara, a obračunata zakonska zatezna kamata obračunata do dana veštačenja iznosi 15.171,39 dinare, dok neisplaćeni regres iznosi 82.640,89 dinara, a obračunata kamata do dana veštačenja je 11.799,41 dinara.

Po oceni Vrhovnog kasacionog suda, revizijom se osnovano ukazuje na pogrešnu primenu materijalnog prava.

Odredbom člana 187. stav 3. Zakon o osnovama sistema obrazovanja i vaspitanja („Službeni glasnik RS“ br. 88/2017... 129/2021) propisano je da se na utvrđivanje i obračun plata, naknada i dodataka zaposlenih u ustanovi primenjuju propisi kojima se uređuju plate, naknade i druga primanja zaposlenih u javnim službama.

Zakon o platama u državnim organima i javnim službama („Službeni glasnik RS“, br. 34/01... 86/19) propisuje način utvrđivanja plata, dodataka, naknada i ostalih primanja zaposlenih u javnim službama koje se finansiraju iz budžeta Republike Srbije, autonomne pokrajine i jedinica lokalne samouprave (član 1. stav 1. tačka 3)). Odredbom člana 3. stav 1. tog zakona, propisano je da osnovicu za obračun i isplatu plata utvrđuje Vlada, osim za predsednika Republike, narodne poslanike i imenovana, postavljena i zaposlena lica u službama predsednika Republike i Narodne skupštine Republike Srbije. Prema odredbi člana 4. stav 1. navedenog zakona, koeficijent izražava složenost poslova, odgovornost, uslove rada i stručnu spremu, a prema stavu 2. istog člana koeficijent sadrži i dodatak na ime naknade za ishranu u toku rada i regresa za korišćenje godišnjeg odmora.

Poseban Kolektivni ugovor za zaposlene u osnovnim i srednjim školama i domovima učenika („Službeni glasnik RS“ broj 21/15 i 27/22), u odredbi člana 20. određuje elemente za utvrđivanje plate, tako da se plata utvrđuje na osnovu: osnovice za obračun plata, koeficijenta sa kojim se množi osnovica, dodataka na platu i obaveza koje zaposleni plaća po osnovu poreza i doprinosa za obavezno socijalno osiguranje iz plata u skladu sa zakonom (stav 1.), a ukoliko je osnovna plata zaposlenog, koja je utvrđena na osnovu osnovice za obračun plata i koeficijenta iz propisa o koeficijentima za obračun i isplatu plata, za puno radno vreme i ostvareni standardni učinak, manja od minimalne zarade, osnovna plata zaposlenog utvrđena na napred opisan način, isplaćuje se u visini minimalne zarade (stav 2.).

Odredbama člana 118. stav 1. tač. 5) i 6) Zakona o radu („Službeni glasnik RS“, br. 24/05... 95/18), propisano je da zaposleni ima pravo na naknadu troškova u skladu sa opštim aktom i ugovorom o radu, pored ostalog, za ishranu u toku rada, ako poslodavac ovo pravo nije obezbedio na drugi način i za regres za korišćenje godišnjeg odmora, a stavom 2. ovog člana propisano je da visina troškova iz stava 1. tačka 5) ovog člana mora biti izražena u novcu. Odredbe ovog zakona primenjuju se i na zaposlene u državnim organima, organima teritorijalne autonomije i lokalne samouprave i javnim službama, ako zakonom nije drukčije određeno (član 2. stav 2).

Uredbom o koeficijentima za obračun i isplatu plata zaposlenih u javnim službama, koju je Vlada Republike Srbije donela na osnovu člana 8. Zakona o platama u državnim organima i javnim službama, utvrđeni su koeficijenti za obračun plata zaposlenih u javnim službama, koje se finansiraju iz budžeta Republike Srbije, autonomne pokrajine i jedinice lokalne samouprave. Odredbom člana 2. stav 1. tačka 1) te Uredbe, utvrđeni su koeficijenti za obračun plata zaposlenih iz člana 1. ove Uredbe, koje se primenjuju na zaposlene u osnovnom obrazovanju.

U konkretnom slučaju, tužilje su zaposlene u školi, pa se na utvrđivanje i obračun njihovih plata, kao i naknada i dodataka po osnovu rada, primenjuju propisi kojima se uređuju plate, naknade i druga primanja zaposlenih u javnim službama. Supsidijarna primena Zakona o radu propisana je samo za slučaj kada posebnim zakonom položaj, prava, obaveze i odgovornosti zaposlenih nisu drugačije uređeni. Kako je odredbom člana 4. stav 2. Zakona o platama u državnim organima i javnim službama propisano da koeficijent za obračun plate sadrži i dodatak za ishranu u toku rada i regresa za korišćenje godišnjeg odmora, sledi da ta odredba posebnog zakona isključuje primenu odredaba člana 118. stav 1. tač. 5) i 6) Zakona o radu, kao i da Posebnim kolektivnim ugovorima za zaposlene u javnim službama nije predviđeno pravo zaposlenih na naknadu troškova za ishranu u toku rada i troškova regresa za korišćenje godišnjeg odmora. To pravo nije predviđeno ni Posebnim kolektivnim ugovorom za zaposlene u osnovnim i srednjim školama i domovima učenika („Službeni glasnik RS“ broj 21/2015), kao ni prethodno važećim Posebnim kolektivnim ugovorom iz 2009. godine. Važećim Posebnim kolektivnim ugovorom za zaposlene u osnovnim i srednjim školama je utvrđeno pravo zaposlenih na isplatu plate u visini minimalne zarade, ali ne i pravo na naknadu troškova za ishranu u toku rada i regresa za korišćenje godišnjeg odmora zaposlenima koji primaju platu u visini minimalne zarade. S obzirom na to da je naknada troškova za ishranu u toku rada i regresa za korišćenje godišnjeg odmora u spornom periodu tužiljama isplaćivana kroz koeficijent za obračun njihovih plata, tužiljama ne pripada pravo na dodatnu isplatu naknade ovih troškova koju tužbom potražuju, bez obzira na činjenicu da im je plata isplaćivana u visini minimalne zarade.

Zbog svega izloženog, Vrhovni kasacioni sud je odluku kao u stavu drugom izreke doneo primenom odredbe člana 416. stav 1. Zakona o parničnom postupku.

Tužena je uspela u postupku po reviziji pa joj, na osnovu odredbe člana 165. stav 2. u vezi člana 153. stav 1. i člana 154. ZPP, pripadaju u reviziji opredeljeni troškovi tih postupaka na ime angažovanja javnog pravobranilaštva, na osnovu odredbe člana 162. ZPP, u iznosu od 18.000,00 dinara, uz uvećanje od 9.000,00 dinara za svaku narednu stranku, odnosno ukupan iznos od 27.000,00 dinara, odmeren primenom važeće Advokatske tarife („Službeni glasnik RS“ broj 37/21 od 14.04.2021. godine).

Iz tih razloga, Vrhovni kasacioni sud je odlučio kao u stavu trećem izreke.

Predsednik veća – sudija

Marina Milanović,s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić