U IME NARODA

Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: Zvezdane Lutovac, predsednika veća, Jelene Borovac i Branka Stanića, članova veća, u parnici tužioca AA iz ..., čiji je punomoćnik Predrag Vulović, advokat iz ..., protiv tuženih BB i VV, radi naknade troškova za ishranu i regresa za korišćenje godišnjeg odmora, odlučujući o reviziji tužioca izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Kragujevcu Gž1 3995/18 od 10.01.2019. godine, u sednici održanoj 02.10.2019. godine, doneo je

P R E S U D U

PREINAČUJE SE presuda Apelacionog suda u Kragujevcu Gž1 3995/18 od 10.01.2019. godine, tako što SE ODBIJA kao neosnovana žalba tuženih i POTVRĐUJE presuda Osnovnog suda u Kragujevcu P1 649/17 od 14.02.2018. godine.

OBAVEZUJU SE tužene da tužiocu solidarno isplate troškove revizijskog postupka od 90.188,00 dinara, u roku od 15 dana od dana prijema otpravka presude.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Osnovnog suda u Kragujevcu P1 649/17 od 14.02.2018. godine, usvojen je tužbeni zahtev tužioca, pa su tužene obavezane da mu solidarno na ime neisplaćenog toplog obroka za period od 10.04.2014. godine zaključno sa julom 2015. godine isplate, iznose bliže označene u stavu prvom izreke sa pripadajućom zakonskom zateznom kamatom. Tuženi VV je obavezan da tužiocu na ime neisplaćenog toplog obroka za period od avgusta 2015. godine do 10.04.2017. godine, isplati iznose bliže označene u stavu drugom izreke, sa pripadajućom zakonskom zateznom kamatom; dok je takav zahtev u odnosu na tuženog BB, odbijen kao neosnovan. Tuženi su obavezani da tužiocu solidarno na ime naknade regresa za korišćenje godišnjeg odmora za period od 10.04.2014. godine do 31.12.2014. godine i za period od 01.01.2015. godine do 01.08.2015. godine isplate iznose bliže označene u stavu četvrtom izreke, sa pripadajućom zakonskom zateznom kamatom. Stavom petim izreke, tuženo VV je obavezana da tužiocu na ime naknade regresa za korišćenje godišnjeg odmora za period od 01.08.2015. godine do 31.12.2016. godine isplati iznose bliže označene u stavu petom izreke, dok je zahtev tužioca za solidarno obavezivanje tuženog BB, za isplatu naknade regresa za korišćenjeg odmora za isti period, odbijen kao neosnovan. Tuženi su obavezani da tužiocu solidarno naknade troškove postupka od 70.317,00 dinara.

Presudom Apelacionog suda u Kragujevcu Gž1 3995/18 od 10.01.2019. godine, preinačena je prvostepena presuda u usvajajućem delu, tako što je odbijen kao neosnovan tužbeni zahtev tužioca u celosti i odlučeno da svaka stranka snosi svoje troškove postupka.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu tužilac je blagovremeno izjavio reviziju na osnovu člana 403. stav 2. tačka 2. i člana 404. ZPP.

Revizija tužioca dozvoljena je na osnovu člana 403. stav 2. tačka 2. ZPP, pa nema razloga za odlučivanje po posebnoj reviziji.

Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijanu presudu na osnovu člana 408., u vezi člana 403. stav 2. tačka 2. ZPP („Službeni glasnik RS“, broj 72/11 ... 55/14), pa je našao da je revizija tužioca osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac je zasnovao radni odnos kod prvotuženog po osnovu ugovora o radu od 05.02.2003. godine, a nakon izvršenih statusnih promena od 10.08.2015. godine drugotuženi je kao novoosnovano privredno društvo preuzeo tužioca kao zaposlenog, i kolektivni ugovor i sve ugovore koji su važili na dan promene poslodavca. U postupku je utvrđeno da u obračunskim listama zarade tužioca za utuženi period, nije iskazana naknada za topli obrok i naknade regresa za korišćenje godišnjeg odmora kao posebna stavka. Visina naknade troškova za ishranu u toku rada i regresa za korišćenje godišnjeg odmora, utvrđena je na osnovu nalaza i mišljenja sudskog veštaka ekonomsko-finansijske struke.

Kod utvrđenog činjeničnog stanja, prvostepeni sud je usvojio tužbeni zahtev za isplatu toplog obroka i regresa, u utvrđenoj visini na osnovu člana 118. tačke 5. i 6. Zakona o radu („Službeni glasnik RS“ br. 24/05 sa izmenama), smatrajući da tuženi na kojima je bio teret dokazivanja nisu dokazali da su u zaradu uključena i ova primanja.

Drugostepeni sud je preinačio prvostepenu presudu i odbio tužbeni zahtev za isplatu naknade troškova za ishranu u toku rada i regresa. Iz obrazloženja proizlazi da kada je u opštem aktu poslodavca propisano da se u cenu radnog časa uračunava i vrednost po osnovu regresa i dodatka za ishranu u toku rada, tada zaposleni ne može ostvariti naknadu ovih troškova jer je to pravo ostvario kroz vrednost obračunatih i isplaćenih časova rada. Kada ugovor o radu i Kolektivni ugovor ne utvrđuju visinu naknade ovih troškova već se kao ovde opštim aktom određuju, da se oni uračunavaju u cenu radnog sata, po oceni drugostepenog suda zaposleni ne može sa uspehom potraživati posebnu isplatu novčanih iznosa iz ovih osnova jer nema odgovarajućeg Kolektivnog ugovora kao opšteg akta, kao istrumenta za njihovu konkretnu realizaciju. Opšti kolektivni ugovor je prestao da važi 24.09.2005. godine istekom roka od šest meseci od stupanja na snagu Zakona o radu iz 2005. godine na osnovu člana 284. stav 2. Zakona o radu, a primena Opšteg kolektivnog ugovora u pogledu ovih prava predviđenih članom 32. alineja 6. i 7. privremeno je odloženo u skladu sa sporazumom o razvoju socijalnog dijaloga kojim je određeno da će datum početka njegove primene biti određen posebnim aneksom Opšteg kolektivnog ugovora (čl. 1. i 2. aneksa 2 Opšteg kolektivnog ugovora) koji u međuvremenu nije zaključen.

Stanovište drugostepenog suda nije pravilno.

Posebni kolektivni ugovor nije utvrdio odnos zarada i ostalih primanja koje ulaze u zaradu, niti je to učinjeno ugovorom o radu iako im to pravo zakon priznaje. Posledice nejasnog opšteg akta ne sme da trpi zaposleni. Ako jača ugovorna strana (poslodavac) pripremi tekst ugovora (kao u ovom slučaju), nejasne ili nedovoljno određene odredbe tumače se u korist druge strane (član 100. ZOO). Kada opšti akt, ugovor o radu, a ni obračunska lista ne konkretizuju i ne vrše razdvajanje (tuženi ni veštaku o tome nije dostavio precizne podatke), pravilan je stav prvostepenog suda da to pravo tužiocu treba priznati jer ga Zakon o radu priznaje u članu 118. Iz svih istaknutih razloga, imajući u vidu i da tuženi, na koga pada teret dokazivanja, nije do zaključenja glavne rasprave izvršio preciziranje i razdvajanje regresa i toplog obroka u strukturi zarade, pravilno je tužbeni zahtev od strane prvostepenog suda usvojen.

Visina regresa i toplog obroka može biti utvrđena veštačenjem na osnovu parametara iz ranijih opštih akata po osnovu zakonske ili sudske analogije, kao i na osnovu slobodne ocene bez veštačenja ako se novčana obaveza ne može utvrditi odnosno može se utvrditi sa nesrazmernim teškoćama (član 232. ZPP).

Na osnovu člana 416. stav 1. ZPP, odlučeno je kao u stavu prvom izreke.

Tužiocu koji je uspeo u revizijskom postupku pripadaju opredeljeni troškovi na ime sastava revizije 18.000,00 dinara, takse na reviziju 36.094,00 dinara i revizijsku odluku 36.094,00 dinara, na osnovu člana 153. stav 1. i 154. stav 2. ZPP, pa je Vrhovni kasacioni sud na osnovu člana 165. stav 2. ZPP, prema vrednosti spora, uspeha sa revizijom i u okviru postavljenog zahteva za troškove revizijskog postupka, odlučio kao u drugom stavu izreke.

Predsednik veća - sudija

Zvezdana Lutovac,s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić