Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tuženi je blagovremeno izjavio reviziju zbog bitnih povreda odredaba parničnog postupka, pogrešne primene materijalnog prava i pogrešno i nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja.

Ispitujući pobijanu presudu u granicama revizijskih navoda u smislu odredbe člana 408. i 441. Zakona o parničnom postupku – ZPP („Službeni glasnik RS“ br. 7211...10/23), Vrhovni sud je našao da je revizija osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP na koju Vrhovni sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac je 12.02.2020. godine, sa tuženim zaključio Ugovor o radu na određeno vreme u trajanju do tri meseca, počev od 10.02.2020. godine, na poslovima radnog mesta ... u ... pogonu u PJ Kuršumlija. Zaključenjem Aneksa 1 br. .. ugovora o radu od 20.03.2020. godine, radni odnos mu je produžen na period do tri meseca, najduže do 09.08.2020. godine. Dana 21.08.2020. godine, tužiocu je ponuđeno zaključenje Aneksa 2 br. .. ugovora o radu od 10.08.2020. godine kojim mu se radni odnos produžava za period do mesec dana, najduže do 10.09.2020. godine. Tužilac je odbio da potpiše ponuđeni Aneks 2, a na primerku aneksa, svojeručno zapisao da mu je navedeni aneks ponuđen na potpis dana 21.08.2020. godine, u 11,57 časova u prostorijama BSS BZP Kušumlija (...). U ovoj zabelešci tužilac je tražio zaključenje ugovora o radu na neodređeno vreme, budući da je nakon isteka vremena prethodnog aneksa (09.08.2020. godine) ostao na radu kod tuženog bez ugovora o radu, u kontinuitetu od 10 radnih dana, zbog čega smatra da su ispunjeni uslovi iz čl. 37. Zakona o radu, da mu radni odnos na određeno vreme preraste u radni odnos na neodređeno vreme. Nakon toga tužilac je putem mejla dobio obaveštenje od rukovodioca ... pogona u Velikoj Plani, da se javi na razgovor, kada mu je rečeno da treba da potpiše navedeni aneks zbog ugleda firme i da će u protivnom izgubiti posao. Nakon što je potpisao Aneks 3, vratio se na posao u selo ... i nastavio dalji rad. Osporenim rešenjem tuženog, bez broja i datuma, tužiocu je prestao radni odnos otkazom ugovora o radu zbog isteka roka na koji je zaključen, zaključno sa 10.09.2020. godine.

Polazeći od ovako utvrđenog činjeničnog stanja prvostepeni sud je usvojio tužbeni zahtev s pozivom na odredbu člana 37. Zakona o radu, nalazeći da tuženi nije dokazao da je tužilac po isteku perioda na koji je njegov radni odnos kod tuženog bio zasnovan aneksom ugovora o radu od 20.03.2020. godine, bio upoznat da će mu radni odnos na određeno vreme biti produžen, zbog čega je protekom vremena od pet radnih dana po isteku vremena za koje je navedeni aneks zaključen, nastupila fikcija preobražaja radnog odnosa tužioca na određeno vreme u radni odnos na neodređeno vreme u smislu odredbe člana 37. stav 6. Zakona o radu. Kako su ispunjeni uslovi za preobražaj tužiočevog radnog odnosa kod tuženog u radni odnos na neodređeno vreme, to je poništeno kao nezakonito rešenje tuženog o otkazu ugovora o radu i obavezan tuženi da tužioca vrati na rad,

Drugostepeni sud je prihvatio činjenično stanje utvrđeno prvostepenom presudom i zaključio da je prvostepeni sud donoseći presudu pravilno primenio materijalno pravo, te ocenio da žalba tuženog nije osnovana i iz kojih razloga.

Po oceni Vrhovnog suda, izneti zaključci nižestepenih sudova za sada se ne mogu prihvatiti kao pravilni, jer je zbog pogrešne primene materijalnog prava činjenično stanje ostalo nepotpuno utvrđeno.

Zakonom o izmenama i dopunama Zakona o budžetskom sistemu („Službeni glasnik RS“ broj 108/2013 od 06.12.2013. godine), koji je bio u primeni u vreme nastanka spornog odnosa, u članu 27e dodati su novi stavovi 34. i 35. kojima je propisano da korisnici javnih sredstava ne mogu zasnivati radni odnos sa novim licima radi popunjavanja slobodnih, odnosno upražnjenih radnih mesta do 31.12.2015. godine, a izuzetno od tog stava radni odnos sa novim licima može se zasnovati uz saglasnost tela Vlade, na predlog nadležnog ministarstva, odnosno drugog nadležnog organa, uz prethodno pribavljeno mišljenje ministarstva. Postupak za pribavljanje saglasnosti propisan je Uredbom o postupku za pribavljanje saglasnosti za novo zapošljavanje i dodatno radno angažovanje kod korisnika javnih sredstava („Službeni glasnik RS „ br. 113/2013, 21/2014, 118/2014, 22/2015 i 59/2015). Navedena odredba člana 27e stav 34. Zakona, novelirana je kasnijim izmenama i dopunama („Službeni glasnik RS“ broj 142/2014 od 25. 12. 2014. godine, 103/2015 od 14.12.2015. godine, 99/2016 od 12.12.2016. godine, 113/2017 od 17.12.2017. godine, 95/2018 od 08.12.2018. godine, 31/2019 od 29.04.2019. godine, 72/2019 od 07.10.2019 godine i 149/2020 od 11.12.2020. godine), tako da korisnici javnih sredstava ne mogu zasnivati radni odnos sa novim licima radi popunjavanja slobodnih odnosno upražnjenih radnih mesta do 31. decembra 2020. godine. Članom 105. navedenog zakona propisano je da ako su odredbe drugih zakona, odnosno propisa u suprotnosti sa ovim zakonom, primenjuju se odredbe ovog zakona.

Odredbama člana 37. Zakona o radu („Službeni glasnik RS“, br. 24/05...75/14) pored ostalog je propisano: da ugovor o radu može da se zaključi na određeno vreme, za zasnivanje radnog odnosa čije je trajanje unapred određeno objektivnim razlozima koji su opravdani rokom ili izvršenjem određenog posla ili nastupanjem određenog događaja, za vreme trajanja tih potreba (stav 1); da poslodavac može zaključiti jedan ili više ugovora o radu iz stava 1. ovog člana na osnovu kojih se radni odnos sa istim zaposlenim zasniva za period koji sa prekidima ili bez prekida ne može biti duži od 24 meseca (stav 2). Ako je ugovor o radu na određeno vreme zaključen suprotno odredbama ovog zakona ili ako zaposleni ostane da radi kod poslodavca najmanje pet radnih dana po isteku vremena za koje je ugovor zaključen, smatra se da je radni odnos zasnovan na neodređeno vreme (stav 6).

Odredbe Zakona o budžetskom sistemu kojima se propisuje zabrana zasnivanja radnog odnosa sa novim licem radi popunjavanja slobodnih, odnosno upražnjenih radnih mesta su lex specialis u odnosu na odredbe Zakona o radu kojima se propisuju uslovi za preobražaj radnog odnosa sa određenog na neodređeno vreme, što proizlazi iz člana 105. Zakona o budžetskom sistemu. Naime, propisi kojima se ograničava broj zaposlenih na neodređeno vreme su imperativnog karaktera i ne mogu biti derogirani prezumpcijom preobražaja radnog odnosa na određeno vreme u radni odnos na neodređeno vreme ako bi ona dovela do povećanja broja zaposlenih na neodređeno vreme u odnosu na maksimalno utvrđeni broj zaposlenih na neodređeno vreme kod poslodavca koji kao korisnik javnih sredstava podleže zakonskim ograničenjima.

Imajući u vidu izloženo, u konkretnom slučaju nižestepeni sudovi se nisu bavili pitanjem da li je tuženi korisnik javnih sredstava, te da li se u konkretnom slučaju imaju primeniti navedene odredbe Zakona o budžetskom sistemu, s obzirom na činjenicu da je citiranim odredbama Zakona o budžetskom sistemu koji je bio u primeni u vreme nastanka spornog odnosa, propisana zabrana novog zapošljavanja, odnosno zasnivanja radnog odnosa mimo prethodno pribavljene saglasnosti nadležnog organa.

Kako zbog pogrešne primene materijalnog prava, činjenično stanje u pogledu navedenih okolnosti, koje su od značaja za pravilnu odluku o tužbenom zahtevu, nije potpuno utvrđeno, Vrhovni sud je ukinuo obe nižestepene presude i predmet vratio prvostepenom sudu na ponovno suđenje.

U ponovnom postupku, prvostepeni sud će će imati u vidu primedbe izložene u ovom rešenju i ispitati činjenice na koje je ukazano od kojih zavisi ocena o osnovanosti tužbenog zahteva, nakon čega će pravilnom primenom materijalnog prava, ponovo odlučiti o tužbenom zahtevu.

Ukinuta je i odluka o troškovima parničnog postupka, s obzirom da ista zavisi od konačnog ishoda parnice.

Iz navedenih razloga, primenom člana 416.stav 2. ZPP, odlučeno je kao u izreci.

Predsednik veća – sudija

Jelica Bojanić Kerkez, s.r.

Za tačnost otpravka

Zamenik upravitelja pisarnice

Milanka Ranković