Protiv preinačujućeg dela pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tužilac je izjavio blagovremenu reviziju zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka, pogrešno i nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja i pogrešne primene materijalnog prava.

Tuženi je podneo odgovor na reviziju tužioca. Troškove revizijskog postupka je tražio opredeljeno.

Vrhovni sud je ispitao pravnosnažnu presudu u pobijanom - preinačujućem delu, primenom odredbe člana 408. u vezi člana 403. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“, br. 72/11... 18/20) i člana 92. Zakona o uređenju sudova („Službeni glasnik RS“, broj 10/23) pa je utvrdio da revizija nije osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku, na koju Vrhovni sud pazi po službenoj dužnosti. Revizijom tužioca ukazuje se na kontradiktornost izreke i obrazloženja drugostepene presude, kao i na njene nejasne razloge, što je sadržaj bitne povrede odredba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 12. Zakona o parničnom postupku, međutim, ta bitna povreda nije razlog zbog kog revizija može da se izjavi na osnovu odredbe člana 407. stav 1. tačka 2. istog Zakona.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac je u utuženom periodu bio u radnom odnosu kod tuženog i obavljao poslove ..., sa koeficijentom zarade do aprila 2018. godine od 1,7 (1020 bodova), od marta 2018. godine do aprila 2018. godine od 1,8 (1080 bodova) a od maja 2020. godine do kraja spornog perioda 2,0 (1200 bodova). Kolektivnim ugovorom tuženog od 03.03.2014. godine ugovoreno je, pored ostalog, da su elementi za obračun i isplatu osnovne zarade: cena rada za najjednostavniji rad i koeficijenti utvrđeni kolektivnim ugovorom i pojedinačnim kolektivnim ugovorom (član 51); da se cena rada za najjednostavniji rad utvrđuje mesečno i iznosi 50% od prosečne zarade po zaposlenom u Republici Srbiji prema poslednjem objavljenom podatku republičkog organa za poslove statistike (član 52. stav 1). U spornom periodu je do 01.01.2020. godine bio u primeni Zakon o privremenom uređivanju osnovice za obračun i isplatu plata odnosno zarada i drugih stalnih primanja kod korisnika javnih sredstava, koji se primenjivao počev od 01.11.2014. godine i kojim su privremeno bile uređene osnovice odnosno vrednost radnog časa, vrednost boda i vrednost osnovne zarade za obračun i isplatu zarada i drugih stalnih primanja zaposlenih kod javnih preduzeća osnovanih od strane lokalne vlasti. Sporazumima zaključenim između tuženog i predsednika sindikata zaposlenih kod tuženog od 10.10.2018. godine, 31.12.2018. godine i 08.01.2020. godine, utvrđena je osnovica za obračun i isplatu zarada kod tuženog – cena rada za najjednostavniji rad u iznosu od 19.258,20 dinara bruto sa vrednošću boda od 32,10 dinara, koji obračun je tuženi primenjivao u spornom periodu. Poslednji objavljeni podatak o prosečnoj zaradi u RS koji je bio poznat u oktobru 2014. godine je podatak o prosečnoj zaradi za septembar 2014. godine i iznosi 60.803,00 dinara bruto, pa 50% osnovice umanjene za 10% iznosi 27.361,35 dinara, a umanjeno za 5% iznosi 28.281,42 dinara. Za oktobar 2014. godine, tuženi je isplatio osnovnu zaradu svojim zaposlenima po vrednosti boda od 32,10 dinara a u periodu od novembra 2014. godine do decembra 2018. Godine, tuženi je isplaćivao osnovnu zaradu svojim zaposlenima po vrednosti boda od 28,77 dinara. U 2019. godini, tuženi je isplaćivao osnovnu zaradu po vrednosti boda od 30,41 dinar da bi od 01.01.2020. godine isplaćivao zaradu sa vrednosti boda od 32,10 dinara. Programom poslovanja tuženog za 2014. godinu, na koju je osnivač Grad Novi Sad, dao saglasnost, planirana je masa sredstava za zarade u bruto iznosu od 298.752.091,00 dinara. Za oktobar 2014. godine, Programom poslovanja su planirana sredstva za zaradu u visini od 26.555.300,00 dinara, dok je tuženi, za taj mesec, iskoristio sredstva u visini od 25.792.756,00 dinara, pa je ostao neiskorišćeni iznos od 762.544,00 dinara. Da je tuženi u oktobru 2014. godine iskoristio celokupnu masu sredstava za zarade mogao je da isplati zarade po vrednosti boda od 33,41 dinar umesto realizovane vrednosti boda od 32,10 dinara. Razlika između isplaćene zarade tužiocu za ceo sporni period i zarada obračunate primenom cene rada prema masi sredstva planiranoj Programom poslovanja tuženog za oktobar 2014. godine, uz umanjenje shodno Zakonu o privremenom uređivanju osnovica za obračun i isplatu plata odnosno zarada i drugih stalnih primanja kod korisnika javnih sredstava, iznosi ukupno 4.377,18 dinara. Kolektivnim ugovorom tuženog iz 2014, 2015. i 2018. godine, ugovoreno je da se naknada troškova regresa za korišćenje godišnjeg odmora može isplatiti odjednom ili u više mesečnih rata tokom kalendarske godine. Tuženi je prilikom izrade Programa poslovanja za te godine, planirao isplatu naknade troškova regresa na mesečnom nivou ali istu nije isplaćivao zaposlenima niti mesečno niti na kraju godine. Zaposlenima je tuženi naknadu troškova regresa za 2014. Godinu, utvrđenu u iznosu od 34.198,71 dinar (80% prosečne bruto zarade za novembar 2014. godine), isplatio u tri navrata i to: 29.09.2015. godine iznos od 20.000,00 dinara; 28.04.2016. godine iznos od 11.000,00 dinara i 01.08.2016. godine iznos od 3.198,71 dinar. Te isplate regresa tuženi nije iskazao kroz obračun zarade za decembar 2014. godine, niti je dokumentovao iz kojih sredstava je te isplate vršio u 2015. i 2016. godine. Navedenim isplatama regresa za 2014. godinu tuženi nije prekoračio planiranu masu sredstava za zarade za oktobar 2014. godine u odnosu na koju je utvrđeno da postoji nerealizovana planirana masa sredstava za zarade. U oktobru 2014. godine kod tuženog je bilo 27 zaposlenih više u odnosu na broj zaposlenih predviđenih Programom poslovanja. Za oktobar 2014. godine tuženi je za zarade „prekobrojno zaposlenih“, utrošio sredstva u iznosu od prosečno 66.476,00 dinara po zaposlenom odnosno ukupan iznos od 1.794.852,00 dinara. Kada se ovaj iznos, koji je isplaćen po osnovu zarada za 27 više zaposlenih, koji nisu planirani Programom poslovanja za 2014. godinu, sabere sa utvrđenim iznosom nerealizovanih sredstava planiranih za isplatu zarada za taj mesec, tada bi vrednost boda za 2014. godinu iznosila 36,97 dinara. U 2017. i 2018. godini vrednost boda bi iznosila 33,27 dinara a u 2019. godini vrednost boda bi, u tom slučaju, iznosila 35,12 dinara dok bi u 2020. godini vrednost boda iznosila 36,97 dinara. Razlika između isplaćene zarade tužiocu za ceo sporni period i zarada obračunate u odnosu na nerealizovanu masu sredstava zarade u koju bi ušle i isplaćene zarade za 27 više zaposlenih u oktobru 2014. godine, iznosi ukupno 62.019,93 dinara.

Polazeći od ovako utvrđenog činjeničnog stanja, prvostepeni sud je tužbeni zahtev tužioca usvojio u odnosu na glavno potraživanje u celini i tuženog obavezao da mu isplati iznos od 62.019,93 dinara pošto je zaključio da se planirana i odobrena masa sredstava za zaradu nije mogla raspoređivati i isplaćivati zaposlenima koji su bili „prekobrojni“ u odnosu na planirani broj zaposlenih, zbog čega je prilikom utvrđivanja pripadajućih iznosa niže isplaćene zarade tužiocu, u utuženom periodu, u visinu ukupne preostale, a neutrošene mase sredstava za zarade, uračunat i iznos prosečne zarade za 27 više zaposlenih u oktobru 2014. godine.

Drugostepeni sud je, pobijanim delom presude, preinačio prvostepenu presudu delimičnim usvajanjem tužbenog zahteva tužioca za iznos razlike između isplaćene i pripadajuće zarade za sporni period od 4.377,18 dinara, sa pripadajućom zakonskom zateznom kamatom, nalazeći da je planirana masa sredstava za isplatu zarada merodavna za utvrđivanje vrednosti radnog časa za zaposlene, ali da pri utvrđivanju postojanja razlike zarade, u spornom periodu, u odnosu na Programom planiranu a nerealizovanu masu zarade, nije mogla da bude uračunata zarada 27 zaposlenih čije zaposlenje tuženi u oktobru 2014. godine nije planirao, a isplatio im je zaradu. Po mišljenju drugostepenog suda, pitanja pravilnosti poslovanja tuženog koja su u vezi sa zapošljavanjem koje nije planirano Programom poslovanja i za koje tuženi nije imao saglasnost osnivača, kao i izvora sredstava za isplatu naknade troškova regresa zaposlenima, te neoveravanja obrazaca za kontrolu obračuna i isplatu zarade, su u nadležnosti državne revizorske institucije koja se o navedenom za sporni period izjašnjavala kroz svoje izveštaje o poslovanju tuženog.

Po oceni Vrhovnog suda, drugostepeni sud je pravilno primenio materijalno pravo.

Zakonom o privremenom uređivanju osnovica za obračun i isplatu plata, odnosno zarada i drugih stalnih primanja kod korisnika javnih sredstava (''Službeni glasnik RS'', br. 116/14 ... 95/18), koji je stupio na snagu 28.10.2014. godine, a primenjivao se od obračuna i isplate zarade za novembar 2014. godine i bio u primeni do 01.01.2020. godine, uređene su osnovice, odnosno vrednost radnog časa, vrednost boda i vrednost osnovne zarade (osnovice) za obračun i isplatu zarada i drugih stalnih primanja zaposlenih kod javnih preduzeća osnovanih od strane lokalnih vlasti, sa ciljem očuvanja finansijskog sistema u Republici Srbiji i sistema plata i zarada u javnom sektoru i to od obračuna i isplate zarade za novembar 2014. godine. Na osnovu odredbe člana 4. tog Zakona, propisano je da su ništave odredbe opšteg ili pojedinačnog akta (osim pojedinačnog akta kojim se plata povećava po osnovu napredovanja), kojim se povećavaju osnovice, koeficijenti i drugi elementi, odnosno uvode novi elementi na osnovu kojih se povećava iznos plata i drugih stalnih primanja kod javnih preduzeća, donet za vreme primene tog Zakona. Na osnovu odredbe člana 5. Zakona o privremenom uređivanju osnovice za obračun i isplatu plate, odnosno zarade i drugih stalnih primanja, kod korisnika javnih sredstava, osnovica za obračun i isplatu plata kod korisnika javnih sredstava, utvrđena zakonom, drugim propisom, ili drugim opštim ili pojedinačnim aktom, koji je u primeni na dan donošenja ovog Zakona, umanjuje se za 10%, odnosno za 5% od januara 2019. godine. Zaposleni čija je osnovna neto plata pre početka primene ovog Zakona za puno radno vreme bila niža od 25.000,00 dinara, zadržava svoju neto platu, a ukoliko bi se primenom umanjene osnovice, u smislu ovog zakona, utvrdila osnovna neto plata niža od 25.000,00 dinara, tom zaposlenom se, za puno radno vreme, isplaćuje osnovna neto plata u iznosu od 25.000,00 dinara. Zakonom o prestanku važenja Zakona o privremenom uređivanju osnovice za obračun i isplatu plata, odnosno zarada i drugih stalnih primanja kod korisnika javnih sredstava (''Službeni glasnik RS'', br. 86/19) koji je stupio na snagu 01.01.2020. godine, propisano je da će se osnovica za obračun i isplatu zarada kod javnih preduzeća osnovanih od strane organa lokalne vlasti primenjivati u visini koja je bila utvrđena do dana stupanja na snagu tog Zakona.

Poseban kolektivni ugovor za javna komunalna preduzeća i druga javna preduzeća Grada Novog Sada (''Službeni list Grada Novog Sada'' br. 37/17 i 34/20, u primeni od 04.08.2017. godine), je u odredbi člana 23.propisao da su elementi za obračun i isplatu osnovne zarade: vrednost radnog časa, koeficijenti posla i vreme provedeno na radu, utvrđeni u skladu sa ovim kolektivnim ugovorom, odnosno kolektivnim ugovorom kod poslodavca i ugovorom o radu. Na osnovu odredbe člana 24. Posebnog kolektivnog ugovora, vrednost radnog časa (cena rada po radnom času) utvrđuje se Programom poslovanja (stav 1.); cena rada po radnom času za zaposlene za tekući mesec utvrđuje se na osnovu planiranih sredstava za isplatu zarade za odgovarajući mesec (stav 2); ukoliko se u toku kalendarske godine bitno promene okolnosti i pretpostavke na osnovu kojih je utvrđena vrednost radnog časa (cena rada po radnom času) iz stava 1. i 2. ovog člana, utvrđena vrednost radnog časa (cena rada po radnom času) može se promeniti u skladu sa izmenjenim okolnostima, o čemu poslodavac i sindikat kod poslodavca zaključuju sporazum. Na osnovu odredbe člana 25. Posebnog kolektivnog ugovora, predviđeno je da se u Programu poslovanja preduzeća određuje masa sredstava za isplatu zarada na godišnjem i mesečnom nivou, za svaki mesec pojedinačno u skladu sa zakonom, smernicama Vlade Republike Srbije, tim kolektivnim ugovorom i drugim propisima koje se odnose na zaradu. Tako utvrđena masa sredstava predstavlja gornju granicu za isplatu zarada. Odredbom člana 26. Posebnog kolektivnog ugovora, predviđeno je da se osnovna zarada zaposlenog utvrđuje tako što se vrednost radnog časa iz člana 24. pomnoži sa vremenom provedenim na radu i koeficijentima složenosti poslova, odgovornosti, uslova rada i stručne spreme koji su uslov za rad na određenim poslovima, a koji su predviđeni u ovim opštim aktima. Na osnovu odredbe člana 80. Posebnog kolektivnog ugovora, predviđeno je da će se za vreme važenja Zakona o privremenom uređivanju osnovica za obračun i isplatu plata, odnosno zarada i drugih stalnih primanja kod korisnika javnih sredstava, zarada zaposlenih obračunavati i isplaćivati u skladu sa tim zakonom.

U konkretnom slučaju, tuženi u oktobru 2014. godine nije iskoristio celokupnu masu sredstava za zarade planiranu Programom poslovanja, pa je ostalo nerealizovanih sredstava za zarade za mesec oktobar 2014. godine od 762.544,00 dinara. Da je tuženi iskoristio celokupnu planiranu masu sredstava za zarade za oktobar 2014. godine, u odnosu na sve zaposlene (i planirane Programom i one koji nisu bili planirani Programom poslovanja) vrednost boda za isplatu zarade za redovni rad, sa uvećanjima, umesto 32,10 dinara iznosila bi 33,41 dinar, odnosno uz umanjenje od 10% do 31.12.2018. godine 30,07 dinara, za 2019. godinu 31,74 dinara, a od 01.01.2020. godine 33,41 dinar. U odnosu na tužioca, to znači da razlika njegove zarade za sporni period između obračunate zarade primenom cene rada prema planiranoj masi sredstava za zarade za oktobar 2014. godine na osnovu Programa poslovanja tuženog, uz umanjenja po Zakona o privremenom uređivanju osnovica za obračun i isplatu plata, odnosno zarada i drugih stalnih primanja kod korisnika javnih sredstava, koji je stupio na snagu 28.10.2014.godine i isplaćene zarade tužiocu, iznosi 4.377,18 dinara. To što je u tom periodu tuženi imao 27 zaposlenih više od planiranog broja zaposlenih (388 umesto 361) nije od uticaja na obračun neisplaćenog dela zarade tužioca, imajući u vidu da svi zaposleni imaju pravo na isplatu zarade, pod istim uslovima, što znači i na istu vrednost boda (cenu sata rada). Zakon o radu, odredbom člana 104. stav 2. propisuje da se zaposlenima garantuje jednaka zarada za isti rad ili rad iste vrednosti koji ostvaruju kod poslodavca. Zbog toga, tužilac neosnovano u reviziji ukazuje na pogrešnu primenu materijalnog prava.

Pravilna je i odluka o troškovima parničnog postupka jer je doneta pravilnom primenom odredbe člana 165. stav 2., u vezi člana 153. stav 2. i 154. Zakona parničnom postupku, imajući u vidu njegov ishod.

Iz izloženih razloga, Vrhovni sud je odluku kao u stavu prvom izreke doneo primenom odredbe člana 414. stav 1. Zakona parničnom postupku.

Troškovi revizijskog postupka na ime angažovanja punomoćnika, advokata, za sastav odgovora na reviziju i za sudske takse tuženom nisu bili potrebni, u smislu odredbe člana 154. Zakona o parničnom postupku, pa je zahtev tuženog za naknadu tih troškova odbijen.

Na osnovu odredbe člana 165. stav 1. Zakona o parničnom postupku, Vrhovni sud je odlučio kao u stavu drugom izreke.

Predsednik veća – sudija

Gordana Komnenić,s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić