.jpg "Sudska praksa")
Republika Srbija
VRHOVNI KASACIONI SUD
Rev2 2198/2021
03.02.2022. godina
Beograd
U IME NARODA
Vrhovni kasacioni sud u veću sastavljenom od sudija: Branislava Bosiljkovića predsednika veća Branke Dražić i Danijele Nikolić članova veća, u parnici tužilje AA iz sela ..., čiji je punomoćnik Radojica Trajković, advokat iz ..., protiv tuženog Privrednog društva „FINAGRO“ DOO Raška iz Raške, čiji je punomoćnik Svetislav Pantović advokat iz ..., radi utvrđenja radnog odnosa i uplate doprinosa, odlučujući o reviziji tuženog izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Kragujevcu Gž1 2342/2020 od 14.05.2021. godine, u sednici veća održanoj 03.02.2022. godine, doneo je
P R E S U D U
ODBIJA SE kao neosnovana revizija tuženog izjavljena protiv presude Apelacionog suda u Kragujevcu Gž1 2342/2020 od 14.05.2021. godine, stava prvog izreke.
O b r a z l o ž e nj e
Presudom Osnovnog suda u Raškoj P1 103/19 od 25.02.2020. godine, stavom prvim izreke, utvrđeno je da je tužilja bila u radnom odnosu kod tuženog na radnom mestu ..., VI stepen stručne spreme, počev od 09.04.2015. godine do 19.08.2017. godine. Stavom drugim izreke, obavezan je tuženi da tužilji uplati poreze i doprinose za PIO – Filijala Kraljevo u iznosu od 211.390,60 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od dospeća svakog pojedinačnog iznosa do konačne isplate, kao i da nadležnoj službi Fonda PIO Filijala Kraljevo dostavi M4 obrasce. Stavom četvrtim izreke, obavezana je tužena da tužilji na ime troškova parničnog postupka plati iznos od 231.528,00 dinara.
Presudom Apelacionog suda u Kragujevcu Gž1 2342/2020 od 14.05.2021. godine, stavom prvim izreke, odbijena je kao neosnovana žalba tuženog i potvrđena presuda Osnovnog suda u Raškoj P1 103/19 od 25.02.2020. godine u stavu prvom izreke, u delu stava drugog izreke kojim je obavezan tuženi da tužilji uplati doprinose za PIO – Filijala Kraljevo u iznosu od 211.390,60 dinara i da nadležnoj službi Fonda PIO – Filijala Kraljevo dostavi M4 obrazac. Stavom drugim izreke, ukinuta je presuda Osnovnog suda u Raškoj P1 103/19 od 25.02.2020. godine u delu stava drugog izreke, kojim je obavezan tuženi da tužilji uplati poreze, i u tom delu tužba tužilje odbačena. Stavom trećim izreke, preinačena je presuda Osnovnog suda u Raškoj P1 103/19 od 25.02.2020. godine u preostalom delu stava drugog izreke, u odnosu na dosuđenu zakonsku zateznu kamatu na pojedinačne mesečne iznose doprinosa za penzijsko i invalidsko osiguranje, tako što je odbijen zahtev da se obaveže tužena da tužilji uplati zakonsku zateznu kamatu na iznose doprinosa za penzijsko i invalidsko osiguranje kao neosnovan. Stavom četvrtim izreke konstatovano je da odluka o troškovima parničnog postupak ostaje neizmenjena.
Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu – stava prvog izreke, tuženi je blagovremeno izjavio reviziju (pogrešno označena kao žalba) zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka i pogrešne primene materijalnog prava.
Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijanu odluku primenom člana 408. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“, broj 72/11, 49/13-US, 74/13-US, 55/14 i 87/18 – u daljem tekstu: ZPP) i utvrdio da revizija nije osnovana.
U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti. Ukazivanje tuženog na učinjenu bitnu povredu odredaba parničnog postupka i člana 374. stav 2. tačka 12. ZPP nije od značaja jer se shodno članu 407. stav 1. tačka 2. ZPP revizija ne može izjaviti zbog označene bitne povrede odredaba parničnog postupka.
Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilja je u periodu od 09.04.2015. godine do 19.08.2017. godine po osnovu usmenog sporazuma sa tuženim bila u radnom odnosu kod tuženog, gde je obavljala poslove ... . Pre stupanja na rad tužilja i tuženi nisu zaključili nijedan od zakonom predviđenih ugovora o zasnivanju radnog odnosa ili rada van radnog odnosa u pismenoj formi. Tužilja je zaradu 25.000,00 dinara u početku primala na ruke, a nakon toga zarada je iznosila 28.000,00 dinara dok je na ime troškova prevoza tužilja primala iznos od 5.000,00 dinara. Tužilja je napustila posao.
Polazeći od ovako utvrđenog činjeničnog stanja, po oceni Vrhovnog kasacionog suda, pravilno su nižestepeni sudovi primenili materijalno pravo kad su usvojili tužbeni zahtev i utvrdili da je tužilja bila u radnom odnosu kod tuženog počev od 09.04.2015. godine do 19.08.2017. godine i obavezali tuženog da tužilji uplati pripadajuće doprinose za penzijsko i invalidsko osiguranje.
Odredbom člana 32. stav 1. Zakona o radu propisano je da se radni odnos zasniva zaključenjem ugovora o radu, a ako ugovor nije zaključen radni odnos se zasniva stupanjem zaposlenog na rad.
Radni odnos se po pravilu zasniva ugovorom o radu, koga zaključuju zaposleni i poslodavac, i smatra se da je zaključen kada ga potpišu zaposleni i direktor, odnosno preduzetnik kako je to predviđeno članom 30. Zakona o radu. Članom 32. stav 2. propisano je da ako poslodavac sa zaposlenim ne zaključi ugovor o radu u skladu sa stavom 1. ovog člana, smatra se da je zaposleni zasnovao radni odnos na neodređeno vreme danom stupanja na rad.
Iz citiranih zakonskih odredbi proizlazi da je ugovor o radu formalan jer se zaključuje u pisanom obliku, teretan i komutativan. U cilju sprečavanja zloupotrebe na tržištu rada i eliminacije tzv. rada na crno (faktičkog rada), zakonodavac je Zakonom o radu iz 2001. godine uveo pravilo o postojanju radnog odnosa, koje je sada u zakonu izraženo (propisano u članu 32. stav 2.).
Dakle za primenu citirane zakonske odredbe, dovoljno je da je radnik stupio na rad pa se smatra da je danom početka rada zasnovao radni odnos. Pravilo iz člana 30. i 32. Zakona o radu važi za sve vidove zasnivanja radnog odnosa (radni odnos na neodređeno vreme, radni odnos na određeno vreme, probni rad i za ostale modalitete sa nepunim radnim vremenom, rad van prostorija poslodavca i za radni odnos sa kućnim i pomoćnim osobljem).
Stoga su, i po oceni Vrhovnog kasacionog suda, pravilno nižestepeni sudovi primenili materijalno pravo kada su usvojili tužbeni zahtev tužilje, utvrdivši da je tužilja bila u radnom odnosu kod tuženog u periodu od 09.04.2015. godine do 19.08.2017. godine, budući da je tokom postupka nesumnjivo utvrđeno da je tužilja stupila na rad kod tuženog na radno mesto ... i to po osnovu usmenog dogovora sa tuženim dana 09.04.2015. godine, da je ovako uspostavljeni odnos po svojoj sadržini i kvalitetu imao sve karakteristike radnog odnosa, kako u pogledu kvaliteta rada tako i u pogledu prava, obaveza i odgovornosti koja proizlazi iz radnog odnosa, obzirom da je tužilja za svoj rad primala zaradu, imala određeno radno vreme, mesto rada i sl. Postojanje pomenutih karakteristika radnog odnosa, tuženi tokom postupka nije sporio, niti je sporio da je tužilja uredno i savesno obavljala poslove ..., pa kako do zaključenja ugovora o radu u pisanom obliku nije došlo krivicom tuženog kao poslodavca, a da ja tužilja u periodu od 09.04.2015. godine do 19.08.2017. godine provela na radu, to je osnovan tužbeni zahtev za utvrđenje da je tužilja u navedenom periodu bila u radnom odnosu.
Na osnovu odredbe člana 414. stav 1. ZPP, Vrhovni kasacioni sud odlučio je kao u izreci.
Predsednik veća-sudija
Branislav Bosiljković, s.r.
Za tačnost otpravka
Upravitelj pisarnice
Marina Antonić
