U IME NARODA

Vrhovni kasacioni sud u veću sastavljenom od sudija: Slađane Nakić Momirović,  predsednika veća, Dobrile Strajina i Marine Milanović, članova veća, u parnici tužilje AA iz ..., čiji je punomoćnik Predrag Stojković, advokat iz ..., protiv tužene Republike Srbije, Ministarstvo odbrane – Sektor za materijalne resurse, Uprava za opštu logistiku, Direkcija za usluge standarda VU „Dedinje“, iz Beograda, koju zastupa Vojno pravobranilaštvo, radi utvrđenja diskriminacije, odlučujući o reviziji tužilje izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž1 654/20 od 28.02.2020. godine, u sednici veća održanoj 28.01.2021. godine, doneo je

P R E S U D U

ODBIJA SE kao neosnovana revizija tužilje izjavljena protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž1 654/20 od 28.02.2020. godine.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Višeg suda u Beogradu P 315/2017 od 10.04.2018. godine, stavom prvim izreke, utvrđeno je da je povređeno načelo jednakih prava i obaveza čime je izvršena diskriminacija u oblasti rada na taj način što tužilji nije isplaćena jednokratna novčana pomoć na osnovu četiri pojedinačne odluke Ministarstva odbrane  RS, Sektora za budžet i finansije i to: dana 25.01.2013. godine nije izvršena isplata po odluci od 24.01.2013. godine, dana 12.07.2013. godine nije izvršena isplata po odluci od 11.07.2013. godine, dana 03.10.2013. godine nije izvršena isplata po odluci od 01.10.2013. godine i dana 25.12.2013. godine nije izvršena isplata po odluci od 23.12.2013. godine.

Presudom Apelacionog suda u Beogradu Gž1 654/20 od 28.02.2020. godine, stavom prvim izreke, preinačena je prvostepena presuda i odbijen tužbeni zahteva (stav 1. izreke). Preinačeno je rešenje o troškovima parničnog postupka sadržano u stavu drugom izreke prvostepene presude, tako što je odbijen zahtev tužilje za naknadu troškova parničnog postupka u iznosu od 41.500,00 dinara, sa zateznom kamatom od izvršnosti presude do isplate i obvezana tužilja da tuženoj naknadi troškove parničnog postupka u iznosu od 16.500,00 dinara (stav 2. izreke). Odbijen je zahtev tužene da se obaveže tužilja da joj naknadi troškove parničnog postupka preko dosuđenog izosa od 16.500,00 dinara do traženog iznosa od 36.000,00 dinara (stav 3. izreke).

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tužilja je izjavila reviziju, zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka, pogrešne primene materijalnog prava i pogrešno i nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja.

Ispitujući pobijanu presudu na osnovu člana 408. Zakona o parničnom postupku, Vrhovni kasacioni sud je našao da revizija nije osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti, kao ni druge bitne povrede odredaba parničnog postupka zbog kojih se revizija može izjaviti na osnovu člana 407. stav 1. ZPP.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilja je bila zaposlena kao civilno lice na službi u Vojnoj ustanovi „Dedinje“, a od 01.02.2006. godine je raspoređena na radno mesto ... u prodavnici vojne odeće RK „...“ poslovnica „...“. Na osnovu četiri odluke ministra odbrane tokom 2013. godine odobrana je isplata jednokratne novčane pomoći i to: profesionalnim pripadnicima Vojske Jugoslavije koji su bili u radnom odnosu na neodređeno vreme ili na određeno vreme na dan 15.01.2013. godine i koji su ostvarili pravo na platu sa dodatcima za decembar 2012. godine, odnosno naknadu plate zbog porodiljskog odsustva, nege deteta i posebne nege deteta, nkanadu zbog privremene sprečenosti za rad duže od 30 dana i licu koje radi skraćeno radno vreme (invalid). Jednokratna novčana pomoć na osnovu četiri navedene odluke iz 2013. godine isplaćivana je profesionalnim vojnim licima u službi Vojske Srbije, kao i drugim profesionalnim pripadnicima Vojske Srbije i zaposlenim civilima u TRZNH „Đurđa Dimitrijević-Đura“ Kragujevac i u VZ „Moma Stanojlović“ (tehničko-remontni zavod i vojni zavod). Tužilji, kao i drugim zaposlenima u VU „Dedinje“, nije isplaćena jednokratna novčana pomoć na osnovu navedenih odluka ministra odbrane iz 2013. godine.

Kod ovako utvrđenog činjeničnog stanja, pravilno je drugostepeni sud primenio materijalno pravo kada je preinačio prvostepenu presudu i odbio tužbeni zahtev.

Pojam diskriminacije odnosno diskriminatorskog postupanja određen je odredbom člana 2. stav 1. tačka 1. Zakona o zabrani diskriminacije („Službeni glasnik RS“, br. 22/09). Odredbom člana 5. istog zakona propisano je da su oblici diskriminacije neposredna i posredna diskriminacija, kao i povreda načela jednakih prava i obaveza, pozivanje na odgovornost, udruživanje radi vršenja diskriminacije, govor mržnje i uznemiravanje i ponižavajuće postupanje, Odredbom člana 6. Zakona o zabrani diskriminacije propisano je da neposredna diskriminacija postoji ako se lice ili grupa lica, zbog njegovog odnosno njihovog ličnog svojstva u istoj ili sličnoj situaciji, bilo kojim aktom, radnjom ili propuštanjem, stavljaju ili su stavljeni u nepovoljniji položaj ili bi mogli biti stavljeni u nepovoljniji položaj, a članom 7. istog zakona propisano je da posredna diskriminacija postoji ako se lice ili grupa lica, zbog njegovog odnosno njihovog ličnog svojstva, stavlja u nepovoljniji položaj aktom, radnjom ili propuštanjem koje je prividno zasnovano na načelu jednakosti i zabrane diskriminacije, osim ako je to opravdano zakonitim ciljem, a sredstva za postizanje tog cilja su primerena i nužna. Odredbom člana 16. stav 1. istog zakona, pored ostalog, propisano je da je zabranjena diskriminacija u oblasti rada, odnosno narušavanje uživanja pod jednakim uslovima svih prava u oblasti rada.

U toku postupka utvrđeno je da je Vojna ustanova „Dedinje“ vojno dohodovna ustanova koja obavlja proizvodnu i uslužnu delatnost po principu sticanja i raspodele dobiti, da se nalazi u procesu transformacije, što je regulisano Uredbom o transformaciji vojnih ustanova koje obavljaju proizvodnu i uslužnu delatnost po principu sticanja i raspodele dobiti i o pravima i obavezama civilnih lica na službi u Vojsci Srbije zaposlenih u tim ustanovama („Službeni glasnik RS“, br. 58/08, 94/09 i 10/13). Direktor VU „Dedinje“, na osnovu odredbe člana 15. stav 1. tačka 22. Pravilnika o vojnim ustanovama koje posluju po principu sticanja i raspodele dohotka („Službeni Vojni list“, br. 5/86 i 31/91) i ukazane potrebe, odnosno mogućnosti doneo je internu naredbu broj 2846-4 od 23.12.2012. godine o isplati jednokratne solidarne pomoći svim licima u neto iznosu od 3.000,00 dinara, te da ovu solidarnu pomoć nisu ostvarili pripadnici Vojske Srbije i Ministarstva odbrane u svojstvu profesionalnih vojnih lica, vojnih nameštenika i vojnih službenika, s obzirom da je isplata vršena iz sredstava koje je ustanova ostvarila poslovanjem.

Po oceni revizijskog suda, pravilan je zaključak nižestepenih sudova da nema diskriminatorskog postupanja tužene prema tužilji kao civilnom licu, budući da se Odluke Ministarstva odbrane iz 2013. godine odnose na jednokratnu novčanu naknadu za profesionalna lica u vojnoj službi, ali ne na civilna lica u službi Vojske Srbije. Diskriminacija ili diskriminatorno postupanje predstavlja neopravdano nejednako postupanje u istoj ili sličnoj situaciji po osnovu nekog ličnog svojstva. Za postojanje diskriminacije potrebno je da se lice koje traži zaštitu zbog diskriminacije nalazi u uporedivoj (analognoj) ili bitno sličnoj situaciji u odnosu na druga lica, pa ako se ne nalazi u takvoj situaciji, diskriminacije nema. U konkretnom slučaju, tužilja nije u istoj situaciji sa ostalim pripadnicima Vojske Srbije i Ministarstva odbrane, s obzirom da je raspoređena u svojstvu civilnog lica u vojnodohodovnoj ustanovi, koja posluje po principu sticanja i raspodele dobiti, da stupanjem na snagu Zakona o Vojsci Srbije, shodno odredbi člana 194. stav 1, nije stekla status vojnog službenika ili vojnog nameštenika, a za za razliku od ostalih pripadnika Vojske Srbije zadržala je sva prava po Zakonu o vojsci do okončanja procesa transformacije dohodovne ustanove, te da se pravo na isplatu plate, naknade i drugih primanja ostvaruje po propisima kojima se uređuje poslovanje tih ustanova. Dakle, između tužilje i zaposlenih profesionalnih vojnih lica, kao i lica na koje tužilja ukazuje, kao na lica u odnosu na koja je diskriminisana, postoje suštinske pravne i faktičke razlike, zbog kojih se oni ne nalaze u uporedivoj situaciji. Navodi tužilje da je diskriminisana po osnovu radnog angažovanja u Vojnodohodovnoj ustanovi „Dedinje“ se ne mogu smatrati diskriminacijom, jer tužilja tokom postupka nije učinila verovatnim da joj je jednokratna novčana pomoć uskraćena zbog nekog njenog ličnog svojstva, već zbog toga što je zaposlena kao civilno lice u konkretnoj dohodovnoj ustanovi, a po oceni revizijskog suda radno anažovanje tužilje u ovoj ustanovi ne može se smatrati ličnim svojstvom.

Na osnovu člana 414. ZPP, odlučeno je kao u izreci.

Predsednik veća-sudija

Slađana Nakić Momirović,s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić