Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tužilja je blagovremeno preko punomoćnika izjavila reviziju u skladu sa članom 403. stav 2. tačka 2) Zakona o parničnom postupku.

Ispitujući pobijanu presudu na osnovu člana 408. Zakona o parničnom postupku (''Službeni glasnik RS'', br. 72/11, 49/13-US, 74/13-US, 55/14, 87/18, 18/20) – u daljem tekstu: ZPP, Vrhovni kasacioni sud je našao da revizija nije osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2) ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti, kao ni druge bitne povrede odredaba parničnog postupka iz člana 407. stav 1. ZPP zbog kojih se revizija može izjaviti. U postupku po žalbi, drugostepeni sud nije propustio da primeni niti je nepravilno primenio odredbe procesnog zakona, što je bilo ili moglo biti od uticaja na zakonitost i pravilnost pobijane presude.

U pravnosnažno okončanom postupku je utvrđeno da je tužilja bila u radnom odnosu u „Politici“ počev od 1992. godine, da je kod tuženog zasnovala radni odnos počev od osnivanja 01.03.2002. godine kada je zaključila ugovor o radu. Tužilja je po profesiji ... i poseduje VII stepen stručne spreme. Nakon zaključenja aneksa ugovora o radu od 19.01.2010. pa sve do 28.12.2010. godine, kada je zaključila novi aneks ugovora o radu, tužilja je bila raspoređena na radno mesto ... u Odseku ... – Odeljenja ..., a od zaključenja aneksa ugovora o radu od 28.12.2010. godine na radno mesto ... Odeljenja ... . Tužilja tvrdi da je kod tuženog kao poslodavca bila diskriminisana, jer ju je poslodavac doveo u neravnopravan položaj prilikom zahteva za raspoređivanje na radno mesto ... i prilikom utvrđivanja zarade tužilje u odnosu na zaposlene koji su primljeni na radno mesto ... .

Polazeći od ovako utvrđenog činjeničnog stanja, prvostepeni sud je, pozivajući se na odredbe člana 2. stav 1. tačka 1) Zakona o zabrani diskriminacije, zaključio da je tužbeni zahtev tužilje neosnovan, zbog toga što diskriminacija nije svako nejednako postupanje odnosno neopravdano pravljenje razlike, već je disriminacija samo ono pravljenje razlike odnosno nejednako postupanje u odnosu na lice ili grupu lica koja se zasniva na nekom ličnom svojstvu. Takođe se poziva na odredbe člana 45. stav 2. ovog zakona i navodi da tužilja tokom postupka nije učinila verovatnim da je nejednako postupanje prema njoj predstavljalo zabranjenu diskriminaciju, zato što je potrebno da je to razlikovanje učinjeno s obzirom na neko stvarno ili pretpostavljeno lično svojstvo. Iako je tužilja bila izložena proveri znanja radi utvrđivanja stepena poznavanja poslova za ... u Sektoru ..., dok takvu obavezu nisu imala druga lica koja su primljena na ovo radno mesto, navodi da osim ovog nejednakog postupanja nema drugog potrebnog elementa da bi jedna radnja bila nedopuštena diskriminacija. Takođe navodi da utvrđivanje manje zarade tužilje u odnosu na zaposlene koji su primljeni na radno mesto ... ne predstavlja nejednako postupanje tuženog jer tužilja i drugi zaposleni nisu obavljali iste poslove da bi im zarada bila nužno jednaka.

Odredbom člana 2. stav 1. tačka 1) Zakona o zabrani diskriminacije („Službeni glasnik RS“ broj 22/09) propisano je da u ovom zakonu izrazi diskriminacija i diskriminatorsko postupanje označavaju svako neopravdano pravljenje razlike ili nejednako postupanje, odnosno propuštanje (isključivanje, ograničavanje ili davanje prvenstva), u odnosu na lica ili grupe, kao i na članove njihovih porodica ili njima bliska lica na otvoren ili prikriven način, a koji se zasniva na rasi, boji kože, precima, državljanstvu, nacionalnoj pripadnosti ili etničkom poreklu, jeziku, verskim ili političkim ubeđenjima, polu, rodu, rodnom identitetu, seksualnoj orijentaciji, polnim karakteristikama, nivoom prihoda, imovnom stanju, rođenju, genetskim osobenostima, zdravstvenom stanju, invaliditetu, bračnom i porodičnom statusu, osuđivanosti, starosnom dobu, izgledu, članstvu u političkim, sindikalnim i drugim organizacijama i drugim stvarima, odnosno pretpostavljenim ličnim svojstvima (u daljem teksu: lična svojstva).

Prema odredbi člana 45. istog zakona, ako je sud utvrdio da je izvršena radnja neposredne diskriminacije ili je to među strankama nesporno, tuženi se ne može osloboditi od odgovornosti dokazivanjem da nije kriv (stav 1). Ukoliko tužilac učini verovatnim da je tuženi izvršio akt diskriminacije, teret dokazivanja da usled tog akta nije došlo do povrede načela jednakosti, odnosno načela jednakih prava i obaveza snosi tuženi (stav 2).

Odredbom člana 18. Zakona o radu („Službeni glasnik RS“ br. 13/17 i 113/17) propisano je da je zabranjena neposredna i posredna diskriminacija lica koja traže zaposlenje, kao i zaposlenih, s obzirom na pol, rođenje, jezik, rasu, boju kože, starost, trudnoću, zdravstveno stanje, odnosno invalidnost, nacionalnu pripadnost, veroispovest, bračni status, porodične obaveze, seksualno opredeljenje, političko ili drugo uverenje, socijalno poreklo, imovinsko stanje, članstvo u političkim organizacijama, sindikatima ili neko drugo lično svojstvo.

Odredbom člana 19. istog zakona propisano je da neposredna diskriminacija, u smislu ovog zakona, jeste svako postupanje uzrokovano nekim od osnova iz člana 18. ovog zakona kojim se lice koje traži zaposlenje, kao i zaposleni, stavlja u nepovoljniji položaj u odnosu na druga lica u istoj ili sličnoj situaciji. Posredna diskriminacija, u smislu ovog zakona postoji kada određena naizgled neutralna odredba, kriterijum ili praksa stavlja ili bi stavila u nepovoljniji položaj u odnosu na druga lica – lice koje traži zaposlenje, kao i zaposlenog, zbog određenog svojstva, statusa opredeljenja ili uverenja iz člana 18. ovog zakona.

Prema odredbi člana 20. Zakona o radu, diskriminacija iz člana 18. ovog zakona zabranjena je u odnosu na: 1) uslove za zapošljavanje i izbor kandidata za obavljanje određenog posla; 2) uslove rada i sva prava iz radnog odnosa; 3) obrazovanje, osposobljavanje i usavršavanje; 4) napredovanje na poslu; 5) otkaz ugovora o radu. Odredbe ugovora o radu kojima se utvrđuje diskriminacija po nekom od osnova iz člana 18. ovog zakona ništave su.

Imajući u vidu utvrđeno činjenično stanje i citirane odredbe zakona, pravilno je nalaženje drugostepenog suda da je osnovano prvostepeni sud postupio kada je odbio kao neosnovan tužbeni zahtev tužilje, s obzirom da tokom postupka tužilja nije učinila verovatnim da je tuženi izvršio akt diskriminacije, odnosno da je različito postupao prema njoj zbog nekog njenog ličnog svojstva. Tužilja nije iznela ni jednu tvrdnju da je poslodavac nejednako postupao prema njoj s obzirom na neko njeno stvarno ili pretpostavljeno lično svojstvo u odnosu na druge zaposlene u istoj situaciji. Pored toga, da bi tužilja učinila verovatnim da je tuženi izvršio akt diskriminacije, bila je u obavezi ne samo da tvrdi već i da dokaže postojanje činjenica iz kojih se može opravdano pretpostaviti da se tuženi diskriminatorno ponašao. Tužilja ne tvrdi niti dokazuje da je tuženi radnju diskriminacije izvršio s obzirom na neko njeno lično svojstvo stvarno ili pretpostavljeno (pol, rođenje, jezik, rasu, boju kože, starost, trudnoću, zdravstveno stanje, odnosno invalidnost, nacionalnu pripadnost, veroispovest, bračni status itd.), jer nejednako postupanje, pa i ono u oblasti rada, postoji samo ukoliko je razlikovanje napravljeno, odnosno nejednako postupano zbog nekog stvarnog ili pretpostavljenog ličnog svojstva.

Imajući u vidu da se navodima revizije ne dovode u sumnju pravilnost i zakonitost pobijane presude, Vrhovni kasacioni sud je na osnovu člana 414. stav 1. ZPP, odlučio kao u izreci presude, bez detaljnog obrazlaganja revizijske odluke u smislu stava 2. istog člana, jer se obrazlaganjem presude ne bi postiglo novo tumačenje prava niti doprinelo ujednačenom tumačenju prava.

Predsednik veća – sudija

Katarina Manojlović Andrić,s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić