Apelacioni sud u Novom Sadu je presudom Gž1 4755/22 od 26.01.2023. godine, stavom prvim izreke, preinačio presudu Osnovnog suda u Staroj Pazovi P1 153/21 od 17.06.2022. godine, tako što je odbio tužbeni zahtev za obavezivanje tužene da tužiocu, na ime naknade troškova za ishranu u toku rada, za period od 01.02.2018. godine do 31.12.2020. godine isplati iznos od 92.397,01 dinar i obračunatu zateznu kamatu u iznosu od 20.505,44 dinara sa zateznom kamatom od 18.01.2022. godine do isplate, da na ime naknade troškova za regres za korišćenje godišnjeg odmora za period od 01.02.2018. godine do 31.12.2020. godine isplati ukupan iznos 80.448,22 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 18.01.2022. godine do isplate i obračunatu zateznu kamatu u iznosu od 17.767,72 dinara sa zateznom kamatom počev od 18.01.2022. godine do isplate, kao i da mu naknadi troškove parničnog postupka u iznosu od 115.000,00 dinara sa zateznom kamatom od izvršnosti presude do isplate. Stavom drugim izreke obavezan je tužilac da tuženoj naknadi troškove postupka u iznosu od 51.000,00 dinara. Stavom trećim izreke, odbijen je zahtev tužioca za naknadu troškova žalbenog postupka.

Protiv pravnosnažne drugostepene presude, tužilac je blagovremeno izjavio reviziju zbog pogrešne primene materijalnog prava.

Vrhovni sud je ispitao pobijanu presudu, primenom odredbe člana 408. u vezi člana 403. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku – ZPP („Službeni glasnik RS“, br. 72/11... 18/20, 10/23- drugi zakon) i našao da je revizija tužioca neosnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku, na koju Vrhovni sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac je zaposlen kod tužene na radnom mestu ..., sa utvrđenim koeficijentom za obračun plate od 8,62. U periodu 01.02.2018. godine do 31.12.2020. godine, tužena je tužiocu obračunavala i isplaćivala osnovnu platu u visini minimalne zarade, tako što je koeficijent radnog mesta množen sa propisanom osnovicom za dati mesec. Tako utvrđena osnovica zarade je bila manja od minimalne zarade, pa je tužena vršila isplatu tužiocu u visini minimalne zarade za pun fond sati i na nju obračunvala minuli rad. U obračunskim listama plate tužioca nisu kao posebna stavka iskazani troškovi za ishranu u toku rada i regres za korišćenje godišnjeg odmora. Visina potraživanja tužioca utvrđena je veštačenjem od strane sudskog veštaka ekonomsko – finansijske struke, uz prihvatanje varijante u kojoj je veštak visinu potraživanja utvrdio prema kriterijumima iz trenutno važećih PKU u Republici Srbiji, kojima je definisano da zaposlenom pripada naknada u toku rada u visini od 250,00 dinara bruto na dnevnom nivou i naknada za regres za korišćenje godišnjeg odmora u visini od 1/12 minimalne zarade na mesečnom nivou.

Polazeći od ovako utvrđenog činjeničnog stanja, prvostepeni sud je primenom odredbi člana 111. i 112. Zakona o radu, zaključio da u iznosu minimalne zarade po definiciji te zarade iz člana 111. ovog zakona, ne može da bude sadržana naknada potraživanih troškova, zbog čega je tužena dužna da tužiocu te troškove isplati u iznosima utvrđenim veštačenjem.

Drugostepeni sud je stanovišta da su ove naknade u skladu sa odredbom člana 4. Zakona o platama u državnim organima i javnim službama tužiocu bile uračunate u koeficijent i isplaćene kroz platu. Iz navedenih razloga, drugostepeni sud je preinačio prvostepenu presudu i odbio tužbene zahteve tužioca, kao neosnovane.

Po oceni Vrhovnog suda, drugostepeni sud je pravilno primenio materijalno pravo.

Zakonom o platama u državnim organima i javnim službama („Službeni glasnik RS“, br. 34/01... 86/19) propisan je način utvrđivanja plata, dodataka, naknada i ostalih primanja zaposlenih u javnim službama koje se finansiraju iz budžeta Republike Srbije, autonomne pokrajine i jedinice lokalne samouprave. Odredbom člana 3. stav 1. tog zakona, propisano je da osnovicu za obračun i isplatu plata utvrđuje Vlada, osim za predsednika Republike, narodne poslanike i imenovana, postavljena i zaposlena lica u službama predsednika Republike i Narodne skupštine Republike Srbije. Prema odredbi člana 4. tog zakona, koeficijent plate izražava složenost poslova, odgovornost, uslove rada i stručnu spremu i sadrži i dodatak na ime naknade za ishranu u toku rada i regresa za korišćenje godišnjeg odmora.

Uredbom o koeficijentima za obračun i isplatu plata zaposlenih u javnim službama, koju je Vlada Republike Srbije donela na osnovu člana 8. Zakonom o platama u državnim organima i javnim službama, utvrđeni su koeficijenti zaposlenih u javnim službama koje se finansiraju iz budžeta Republike Srbije, autonomne pokrajine i jedinica lokalne samouprave. Odredbom člana 2. stav 1. tačka 1. te uredbe, utvrđeni su koeficijenti za obračun plata zaposlenih iz člana 1. koji se primenjuje na zaposlene u osnovnom obrazovanju.

Odredbom člana 118. stav 1. tač. 5. i 6. Zakona o radu, propisano je da zaposleni ima pravo na naknadu troškova u skladu sa opštim aktom i ugovorom o radu, pored ostalog i za ishranu u toku rada, ako poslodavac to pravo nije obezbedio na drugi način, i na regres za korišćenje godišnjeg odmora. Pritom, visina troškova ishrane u toku rada mora biti izražena u novcu. Odredbe ovog zakona primenjuju se i na zaposlene u državnim organima, organima terijalne autonomije i lokalne samouprave i javnim službama, ako zakonom nije drugačije određeno (član 2. stav 2.).

Poseban Kolektivni ugovor za zaposlene u osnovnim i srednjim školama i domovima učenika („Službeni glasnik RS“, br. 21/15 i 92/20) određuje elemente za utvrđivanje plate, tako što propisuje da se plata utvrđuje na osnovu: osnovice za obračun plata, koeficijenta sa kojim se množi osnovica, dodataka na platu i obaveza koje zaposleni plaća po osnovu poreza i doprinosa za obavezno socijalno osiguranje iz plata u skladu sa Zakonom, a ukoliko je osnovna plata zaposlenog, koja je utvrđena na osnovu osnovice za obračun plata i koeficijenta iz propisa o koeficijentima za obračun i isplatu plata, za puno radno vreme i ostvareni standardni učinak, manja od minimalne zarade, osnovna plata zaposlenog utvrđena na navedeni način, isplaćuje se u visini minimalne zarade (član 20. st. 1. i 2).

Tužilac je zaposlen u školi, pa se na utvrđivanje i obračun njegove plate, kao i naknada i dodataka po osnovu rada, primenjuju propisi kojima se uređuju plate, naknade i druga primanja zaposlenih u javnim službama. Supsidijarna primena Zakona o radu propisana je samo u slučaju kada posebnim zakonom, položaj, prava, obaveze i odgovornosti zaposlenih nisu drugačije uređeni. Kako je odredbom člana 4. stav 2. Zakona o platama u državnim organima i javnim službama propisano da koeficijent za obračun plate sadrži i dodatak za ishranu u toku rada i regres za korišćenje godišnjeg odmora, proizlazi da ta odredba posebnog zakona isključuje primenu odredbe člana 118. stav 1. tač. 5. i 6. Zakona o radu, pri čemu Posebnim kolektivnim ugovorima za zaposlene u javnim službama nije predviđeno njihovo pravo na naknadu troškova za ishranu u toku rada i regresa za korišćenje godišnjeg odmora. To pravo nije predviđeno ni Posebnim kolektivnim ugovorom za zaposlene u osnovnim i srednjim školama i domovima učenika („Službeni glasnik RS“, br. 21/15), a važećim Posebnim kolektivnim ugovorom za zaposlene u osnovnim i srednjim školama utvrđeno je pravo zaposlenih na isplatu plata u visini minimalne zarade, ali ne i pravo na naknadu troškova za ishranu u toku rada i regresa za korišćenje godišnjeg odmora zaposlenima koji primaju platu u visini minimalne zarade.

S obzirom da je naknada troškova za ishranu u toku rada i regresa u utuženom periodu tužiocu isplaćivana kroz koeficijent za obračun njegove plate, to tužiocu ne pripada pravo na dodatnu isplatu potraživanih naknade, bez obzira na činjenicu da je plata isplaćivana u visini minimalne zarade.

Po stanovištu ovog suda, kad ne postoji važeći opšti akt koji predviđa pravo zaposlenih na isplatu navedenih naknada i pri izričitoj zakonskoj odredbi da su te naknade sadržane u koeficijentu za obračun plata, tužiocu kao zaposlenom u javnoj službi ne pripada pravo na ove naknade u vidu samostalnog potraživanja. Iz tih razloga se navodima revizije tužioca neosnovano pobija pravilna primena materijalnog prava.

Pravilna je i odluka o troškovima parničnog postupka jer je doneta pravilnom primenom odredbe člana 153. stav 1, 154. i 165. stav 2. Zakona parničnom postupku.

Iz navedenih razloga, Vrhovni sud je odluku kao u izreci doneo primenom odredbe člana 414. stav 1. Zakona parničnom postupku.

Predsednik veća - sudija

Gordana Komnenić, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić